ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ

ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ

Ο Αμβρακικός Κόλπος δημιουργήθηκε μετά από μακροχρόνια εξέλιξη. Η έντονη γεωφυσική δραστηριότητα,πριν από 2 εκατ χρόνια δημιούργησε ένα βύθισμα που γέμιζε με τις αποθέσεις των ποταμών Λούρου και Άραχθου. Η ανύψωση της στάθμης της θάλασσας επέτρεψε στα νερά του Ιονίου να πλημμυρίσουν τον Κόλπο δίνοντάς του τη σημερινή μορφή και εικόνα.

Εχει έκταση 405 τετ χιλ, αποτελεί μία κλειστή εσωτερική θάλασσα που επικοινωνεί με το Ιόνιο Πέλαγος μέσω ενός στενού δίαυλου(600 περίπου μέτρων), Ακτίου- Πρέβεζας....


Η ποικιλομορφία των βιοτόπων που απαντώνται στον Αμβρακικό διαμορφώνεται από τα δύο ποτάμια που καταλήγουν στον κόλπο, μεγάλες και μικρές λιμνοθάλασσες, νησίδες που χωρίζουν τις λιμνοθάλασσες από τη θάλασσα, παραποτάμιες ζώνες, υγρά λιβάδια, κλπ.

Ο Αμβρακικός είναι από τους σημαντικότερους βιότοπους της Μεσογείου για τα πουλιά, αφού ζουν εδώ όλο τον χρόνο ή μεταναστεύουν, για να αναπαραχθούν ή να ξεχειμωνιάσουν. Περισσότερα από 270 είδη από τα οποία τα μισά είναι απειλούμενα προς εξαφάνιση, με πιο γνωστά τον αργυροπελεκάνο, τη βαλτόπαπια και την λεπτομύτα -από τα πιο απειλούμενα είδη στον κόσμο-, τον ερωδιό, τη χήνα, τον κορμοράνο, τον πελαργό το στικταετό κ.α. ενώ παλαιότερα φώλιαζαν θαλασσαετοί που σήμερα εμφανίζονται συχνά μόνο τον χειμώνα. Ειδικότερα στις τρεις μεγάλες λιμνοθάλασσες ξεχειμωνιάζει το 20-30% του συνολικού πληθυσμού των υδρόβιων πουλιών της Ελλάδας.

Ο Αμβρακικός περιβάλλεται από 20 λιμνοθάλασσες, συνολικής έκτασης 70 τετρ χιλιομέτρων. Χαρακτηρίζονται από μεγάλη βιολογική παραγωγικότητα, και λειτουργούν ως φυσικά εκτροφεία ψαριών και καρκινοειδών που αποτελούν τροφή για πολλά είδη πτηνών και άλλων οργανισμών. Επιπλέον, συνθέτουν μία από τις βασικές οικονομικές δραστηριότητες της περιοχής που είναι η αλιεία

Εδώ αξίζει να αναφερθεί ένας από τους παραδοσιακούς τρόπος αλιείας που αναπτύχθηκε στον κόλπο και ο οποίος αποτέλεσε βασική πηγή βιοπορισμού για αρκετές εκατοντάδες οικογένειες των γύρω περιοχών. Τα "διβάρια", δηλαδή ειδικές κατασκευές, που στήνονται στις “μπούκες” των λιμνοθαλασσών δίνοντας την δυνατότητα στους ψαράδες να τα κλείνουν όταν εισέλθουν αρκετά ψάρια σ’ αυτά, παγιδεύοντάς τα, χωρίς ωστόσο να προκαλείται αλλοίωση του φυσικού πλούτου των λιμνοθαλασσών εφόσον η αλίευση γίνεται σε μη αναπαραγωγικές περιόδους.

Στο Αμβρακικό συναντούμε πολλά είδη ψαριών από τα οποία άλλα ζουν μόνιμα μέσα στον κόλπο και άλλα μεταναστεύουν προς το Ιόνιο (φθινόπωρο φεύγουν –βγαλσια- άνοιξη ξαναμπαίνουν-μπασιά- να ταϊστούν και να γεννήσουν).


Στον κόλπο ζουν πάνω από 33 είδη ψαριών. Μεταναστευτικά είναι, μουρμούρα, συναγρίδες ,κέφαλοι, μπαρμπούνια, κουτσομούρες, μενιδες (όλων των ειδών), κεφαλαδες, τσιπούρες, μαγιάτικα τόνοι κλπ καθώς και αφθονία από μαλάκια (σουπιές χταπόδια και πάρα πολλά καλαμάρια)

Από τα μόνιμα είδη είναι ροφιοι, σφυρίδες, στείρες, μεγάλα μουγκρια και μεγάλες μαύρες σμέρνες, γαρίδες (εδώ υπάρχει η περίφημη γαμπαρη Αμβρακικού, μοναδική στον κόσμο για το μέγεθος της και τη νοστιμιά της), λυθρίνια, κλπ

Εδώ θα συναντήσουμε μόνιμους κάτοικους (πλην την εποχή της αναπαραγωγής τους) και ερπετά με πιο χαρακτηριστικά τη θαλάσσια χελώνα Caretta caretta, τις νεροχελώνες και τα νερόφιδα καθώς και θαλάσσια θηλαστικά με πιο γνωστό το ρινοδέλφινο. Επίσης στα κανάλια ζει η βίδρα και στο Μαυροβούνι το τσακάλι, ενώ πρόσφατα έγινε επανεισαγωγή των νεροβούβαλων στον βάλτο της Στρογγυλής.



ΚΑΤΑΔΥΣΗ ΣΤΟΝ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟ

Η κατάδυση στον Αμβρακικό είναι μια πραγματικά αξέχαστη εμπειρία, τόσο για το είδος της πανίδας και χλωρίδας που συναντάμε, όσο και για το ποιον και την μορφολογία των νερών.

Εδώ από τα 0 μέχρι και τα 10 μέτρα η ορατότητα είναι σχεδόν μηδενική. Από τα 10 και κάτω τα νερά αποκτούν διαύγεια με την απόχρωση του πρασινομπλε. Κάτω δε από τα 20 μέτρα, η επιφανειακή θολούρα σε συνδυασμό με την καθαρότητα των εκεί νερών δημιουργούν ένα σκοτεινό και φανταστικά “σατανικό” περιβάλλον………..που αν μη τι άλλο, σε μαγεύει στην κυριολεξία.


Εδώ το καλοκαίρι θα συναντήσουμε αφθονία ψαριών (ακυνηγητα από τους ψαροντουφεκαδες, λόγω της επιφανειακής θολούρας), συναγρίδες, σφυρίδες ατελείωτες τσιπούρες και άλλα διάφορα, όπως επίσης πάρα πολύ πλούσια ζωή σε άλλους οργανισμούς, φυτικούς και ζωικούς.

Η θερμοκρασία του νερου το χειμωνα πρωι ειναι 8 C περιπου και μέχρι τις 10πμ φτανει στους 9. Στον Αμβρακικό λόγω των κρύων νερών από τα ποτάμια που εκβάλουν, συναντάμε από τα πιο κρύα νερά το χειμώνα και λόγω του της κλειστής θάλασσας από τα πιο ζεστά το καλοκαίρι.Μέχρι τα 7-8 μέτρα λοιπόν εχουμε 9 C περιπου και από τα 8-10 και κάτω η θερμοκρασία ανέβαινει στους 14 C.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΣΗΜΕΡΑ

Και επιτακτικα πλεον μπαινει το τεραστιο προβλημα που ταλανιζει σημερα τον Αμβρακικο κολπο, που είναι η ελλειψη οξυγονου (ανοξια) των νερων το οποιο εχει φτασει πλεον στα τελειως χαμηλα με συνεπεια αφ ενος μεν να δυσκολευουν οι συνθηκες ζωης των ψαριων, και αφ εταιρου να οδηγει σε μετατροπη του κολπου σε νεκρη θαλασσα.

Ο Αμβρακικος εκτος από περιοχη NATURA, εχει πλεον ανακυρηχτει και εθνικο παρκο.

Παρ όλα αυτά, αν και ο κολπος δεν είναι περιοχη εγκεκριμενη για ιχθυομοναδες όπως η Σαγιαδα της Θεσπρωτιας, η ο Αστακος της Αιτολοακαρνακιας, πολυαριθμες ιχθυομοναδες οι οποιες εχουν εγκατασταθει από το 1992 και δω, σε συνδιασμο με τα οργανικα αποβλητα των ποταμων και διαφορων χειμαρων που καταληγουν στα νερα του κολπου, καθως και τα διαφορα νιτρικα λιπασματα, τα οποια μεσω των ποταμων, των ομβριων υδατων η και μεσω του υδροφορου οριζοντα καταληγουν και αυτά μεσα στον κολπο, εχουν καταντησει τα ηδη υπερτροφικα από τη φυση τους νερα του κολπου από 15-20 μετρα και κατω πληρως ανοξικα, και το φαινομενο τελευταια χρονια οσο παει και διευρυνεται κατα περιοχες και στα πιο ρηχα (10 μετρα).




Τα νουμερα είναι τεραστια και αμειλικτα.



Υπαρχουν σημερα στον κολπο περιπου 22 μοναδες λαβρακοτσιπουρας, οι οποιες παραγουν απο 600 κατα μεσο ορο τονους ψαριων το χρονο (οι αδειες τους δεν προβλεπουν πανω απο 200).

Συνολο 13200 τονους ψαρια. Το καθε κιλο ψαρι χρειαζεται περι τα 2 κιλα ιχθυοτροφης για να φτασει σε εμπορευσιμο βαρος, οποτε πεφτει στον κολπο (εκτος απο το μεριδιο που θα καταναλωσει το ψαρι για το κιλο) το υπολοιπο ενα κιλο σαν κοπρανα καθως επισης και σαν χαμενη τροφη που δεν προλαβαινει να καταναλωθει (από τα ρεματα, τον κυματισμο κλπ). Αν υποθεσουμε οτι καποιο μερος απο αυτο το κιλο το καταναλωνει το ψαρι για ενεργεια ζωης, καθως και τα αλλα που μαζευονται γυρω απο τα κλουβια, θα μας μεινει το λιγοτερο 700 γραμμαρια πεταμενα κοπρανα και τροφη. Ητη, 13200Χ0,7=9240. Δηλαδη πεταγεται 9 χιλιαδες τονοι οργανικης υλης το χρονο. Δηλαδη τα 20 τελευταια χρονια που λειτουργουν οι μοναδες εκει, εχουν πεσει 9240Χ20=184800 τονοι οργανικης υλης.



Ποια είναι τωρα η επιπτωση στα νερα του κολπου όλα αυτά τα αποβλητα κοπρανων και πεταμενης ψαροτροφης, και γενικα της οργανικης υλης?



Καθε οργανικη υλη οταν σαπιζει μετατρεπεται με τη βοηθεια μικροβιων, τα οποια μικροβια δημιουργουνται η προυπαρχουν μεσα στην οργανικη υλη, σε διοξειδιο του ανθρακα, αζωτο, υδροθειο, μεθανιο, φωσφορουχο υδρογονο, λιπαρα οξεα η αρωματικα και φαινολες. Σε αυτες τις βιοχημικες διεργασιες, καθως και για την επιβιωση των μικροβιων αυτων, καταναλωνεται σημαντικη ποσοτητα οξυγονου. Η δε δημιουργια του υδροθειου (το οποιο παραγεται μονο απο το σαπισμα ζωικης υλης και οχι φυτικης, τετοια υλη ειναι ολα τα ιχθυαλευρα ζωαλευρα και ιχθυελαια που περιεχονται στις ιχθυοτροφες) προκαλει τον εκτοπισμο μερους του εναπομειναντος οξυγονου, σαν φυσικος και χημικος αντικαταστατης του σε ρηχοτερα νερα.

Αποτελεσμα ολων αυτων των διεργασιων, σε συνδιασμο με τα διαφορα αμμωνιακα τα οποια προερχονται από τα αποβλητα των πολεων, από τα διαφορα αμμωνιακα λιπασματα καθως και από τα κοπρανα των ψαριων των ιχθυοκλωβων - η αμμωνια προσλαμβανει οξυγονο και μετατρεπεται σε νιτρωδη (στην χειροτερη περιπτωση) η νιτρικα (στην καλυτερη) - ειναι σημερα ο κολπος σε βαθη μεγαλυτερα των 20 μετρων (και οσο παει και ρηχαινει το μεγεθος) τα νερα να ειναι πληρως ανοξικα.

Στην εικονα φαινεται τα καταλλοιπα από τα κοπρανα των ψαριων, πολλα μετρα μακρυα από την συγκεκριμενη ιχθυομαναδα (περι τα 300 μετρα).


Η ανοξικοτητα λοιπον των νερων εχει σαν συνεπεια την πληρη εξαφανιση των μαυρων και γενικα των βενθικων ψαριων και εχουν αποδεκατιστει ολοι οι βαθιοι υποβρυχιοι υφαλοι, οι οποιοι πλεον με την ελλειψη ψαριων αρχιζουν και σκεπαζονται από το φαινομενο της εντονης ιζηματογεννησης που λαμβανει χωρα μεσα στον κολπο από την ανοργανη υλη που κατεβαζαν και κατεβαζουν τα δυο ποταμια του Αμβρακικου. Τα υπολλοιπα δε μεταναστευτικα ειδη, σιγα σιγα χανονται το ένα μετα το άλλο. Εχει μειωθει επισης στο ελαχιστο η γαριδα το μπαρμπουνι και η κοτσομουρα (παραδοσιακα αλιευματα των ντοπιων ψαραδων).

Μια άλλη μεγαλη ζημια επισης που γινεται στην επαγγελματικη αλιευτικη δραστηριοτητα του κολπου με τις ιχθυομοναδες, είναι και η αλλαγη της μεταναστευτικης πορειας των ψαριων, τα οποια πλεον συγκεντρωνονται όλα κατω και γυρω από αυτες, με αποτελεσμα τα διβαρια, και τα νταλιανια των επαγγελματιων να παραμενουν αδεια, όπως επισης και τα διχτυα των ελευθερων επαγγελματιων ψαραδων.



Ανανεωση των νερων



Ο Αμβρακικος κολπος, σαν κλειστη και υπερτροφικη θαλασσα, από μετρησεις της ΕΤΑΝΑΜ (εταιρια αναπτυξης αμβρακικου), εχει διαπιστωθει ότι για να ανανεωσει πληρως τα νερα του χρειαζεται ένα χρονο.

Αρχικα ένα μεγαλο προβλημα με την ανανεωση των νερων δημιουργηθηκε με την κατασκευη του λιμανιου της πολης της Πρεβεζας επι δικτατοριας, το οποιο εγινε σε λαθος σημειο , με απότελεσμα αφ ενός να χαθει η γραφικοτητα της πολης, και αφ εταιρου να υπαρξει ένα μεγαλο εμποδιο στο σημειο ακριβως που εναλλασονται τα ρευματα του κολπου (όπως φαινεται στο σχημα και με το γραμμα Α). Οταν ομως γινανε οι μετρησεις του χρονου ανανεωσης και βρηκε ο ενας χρονος, υπηρχε ηδη το λιμανι.

Και ερχονται τωρα ιδιωτες και κατασκευαζουν μαρινα σκαφων μεσα στο νευραλγικοτερο σημειο του διαυλου του κολπου απ οπου και ανανεωνονται τα νερα.( Σημειο παρακατω σχεδιου Γ).


Συνεπεια αυτων των ενεργειων είναι να κλεισει ακομα περισσοτερο ο διαυλος, και να εχουμε αυξηση του χρονου ανανεωσης των νερων, και το σοβαροτερο, αλλαγη πορειας των ρευματων, παρ ότι οι επιχηρηματιες του εργου (το οποιο αν και είναι απεναντι από την πολη της Πρεβεζας, υπαγεται στο νομο Αιτολοακαρκανιας και ολες οι διαδικασιες κινουνται από κει) εχουν προσκομισει διαφορες περιβαλλοντολογικες μελετες με τη διαβεβαιωση ότι κατι τετοιο δεν θα γινοταν.

Από την ολοκληρωση λοιπον αυτου του εργου εδώ και καποιον καιρο, εχουν παρατηρηθει φοβερα πραγματα μεσα στον κολπο.

Στην πρωτη φωτογραφια επανω ειναι ενας φυκος του γενους Ulva ο οποιος φυεται σε περιοχες με πολλα νιτρικα απο λιπασματα και διαφορα οργανικα, και ειναι υποβαθμισμενες περιβαλλοντολικα περιοχες απο εντονη ανθρωπινη παρεμβαση. Απο την πολυχρονη εμπειρια μου στον κολπο, ποτε δεν υπηρχε παλια αυτος ο φυκος και μαλιστα στο σημειο που τον ειδα (βραχονησιδα "γαιδαρος").

Στις αλλες δυο απο κατω ειναι ολα αυτα τα οργανικα ιζηματα που λογω θερμοκρασιακων μεταβολων των νερων και λογω επισης της σχεδον ουδετερης πλευστοτητας τους, ορισμενες εποχες (οι φωτογραφιες ληφθηκαν την 28 Οκτωβριου και η θαλασσα ειχε επιφανειακα και στο βυθο την ιδια θερμοκρασια) ανεβαινει στα μεσονερα και μεταφερεται απο τα ρεματα σε ολη τη θαλασσα (εκεινη τη μερα η θαλασσα ηταν γεματη παντου) μεταφεροντας μικροβια και διαφορους ιους , που με τη σειρα τους μεταδιδουν ασθενειες παντου και σε ολους τους θαλασσιους οργανισμους.



Μετρησεις που εγιναν από ανθρωπους του πανεπιστημιου της Πατρας, εδειξαν ραγδαια πλεον αυξηση της ανοξιας των νερων μεσα στο χρονικο αυτο διαστημα.

Χαρακτηριστικο παραδειγμα της καταστασης ειναι η αλιεια της γαριδα απο τους επαγγελματιες ψαραδες, που φετος την ανοιξη ξεκινησε να αλιευεται από το βαθος των δεκα μετρων, ενώ όλα τα προγηγουμενα χρονια, ξεκινουσε η αλιευση της από τα εικοσι μετρα και βαθυτερα, και οσο ζεσταινονταν τα νερα σιγα σιγα και ρηχαινε. Αρα τα νερα κατω των δεκα μετρων εχουν προβλημα ανοξιας.

Τελος και μετα όλα αυτα, σαν σοβαροτερο προβλημα σημερα στον Αμβρακικο κολπο, θα θεωρησω την μη κατανοηση του οξυτατου προβληματος απο τις αρχες , καθως και την πληρη ασυνενοησια των τριων νομων (Πρεβεζας, Αρτας, Αιτολοακαρνανιας), και των παμπολων δημαρχιακων διαμερισματων που βρισκονται περιμετρικα. Το οξυ προβλημα της ανοξιας, ενώ εχει γινει αντιληπτο απ τις αρχες και τον πολύ κοσμο, εν τουτοις δεν εχει γινει ακομα κατανοητο.

Οι μονοι οι οποιοι εχουν κατανοησει το προβλημα, είναι οι σχετικοι επιστημονες του πανεπιστημιου της Πατρας που κανουν συνεχεις μελετες και μετρησεις, καθως και οι ψαραδες με τους συλλογους τους. Από τους συλλογους των ψαραδων αλλωστε ξεκινουν και οι διαφορες κινητοποιησεις και δημοσιευσεις στον τυπο για το θεμα.



Συμπερασματικα λοιπον, τι μετρα πρεπει να ληφθουν για τον ελεγχο αυτης της καταστασης???



Μεχρι και την αποπερατωση της μαρινας αυτης στο στενοτερο σημειο του διαυλου, καποια διαχειριστικα μετρα μπορουσαν να ληφθουν και να βελτιωθει κατά πολύ η κατασταση.

Όπως μειωση των ιχθυομοναδων και ελεγχο στο τοναζ τους, εντατικους ελεγχους για αποβλητα, κλπ

Αυτά τα μετρα θα ηταν καλυτερα εάν συνοδευοντουσαν και από την κοπη της αμμογλωσας Β στη φωτογραφια που η ενεργεια αυτή θα εδινε περισσοτερο ογκο υδατων στον κολπο, αρα και γρηγορωτερη και καλυτερη ανανεωση.

Με την αποπερατωση ομως και του εργου της μαρινας, η κατασταση φανηκε να ξεφευγει πλεον από κάθε ελεγχο, και τα ριζοσπαστικα μετρα είναι πλεον αναγκαιοτητα. Όπως πληρη απομακρυνση των ιχθυομοναδων, καταστροφη της μαρινας και ελευθερωση του διαυλου, και εντατικοτατοι ελεγχοι στην παρανομη αλιεια.

Αν και τα μετρα αυτά χρειαζονται ισχυρη πολιτικη βουληση, εν τουτοις μονο με αυτον τον τροπο υπαρχει πλεον καποια ελπιδα σε 10 το λιγοτερο χρονια, να αρχιζει παλι κατι να μπαινει στη θεση που το ειχε τοποθετησει η φυση.



Θ Σωτηριαδης

Τεχνολογος γεωτρησεων πετρελαιου – Χημικος.




απο http://thomsot.blogspot.com/