Το παράδοξο του Fermi

Μα, πού είναι τέλος πάντων;»

Το παράδοξο του Fermi. Γιατί δεν έχουμε βρει ακόμη εξωγήινους;

Το 1950, ο διάσημος Ιταλός φυσικός και κάτοχος του βραβείου Νοbel, Enrico Fermi, που τότε εργαζόταν στις Ηνωμένες Πολιτείες, αναφώνησε ξαφνικά στην διάρκεια ενός γεύματος «Μα, πού είναι τέλος πάντων;». Εννοούσε τους εξωγήινους. Η ανθρωπότητα είχε μόλις βγει από τον εφιάλτη του πολέμου, η επιστήμη του 20ού αιώνα προχωρούσε, η διαστημική εποχή ανέτελλε, και οι απανωτές ανακαλύψεις είχαν αποκαθηλώσει ψευδαισθήσεις αιώνων για την θέση του ανθρώπου στην φύση και την θέση της Γης στο σύμπαν.

Η κυρίαρχη άποψη ήταν πλέον πως ο άνθρωπος δεν αποτελεί κάτι το ιδιαίτερο, (όπως βολεύει τα λαγούμια που έρπουν) είναι απλά ένα ακόμη βιολογικό είδος ανάμεσα στα εκατομμύρια των ειδών που προέκυψαν με την διαδικασία της εξέλιξης διά μέσου της φυσικής επιλογής (sic) και ότι η Γη είναι ένας από τους άπειρους πλανήτες, σε ένα από τα δισεκατομμύρια αστέρια του Γαλαξία, ο οποίος επίσης δεν αποτελεί κάτι το ξεχωριστό, μέσα στους αμέτρητους Γαλαξίες του σύμπαντος. Όλοι, Γαλαξίες, Ήλιοι και πλανήτες, έχουν φτιαχτεί από τα ιδία υλικά, με βάση τους ίδιους φυσικούς νόμους. Άνθρωπος και Γη δεν κατέχουν κάποια διακεκριμένη ή περιούσια θέση και, κατά συνέπεια, δεν μπορεί να είναι μοναδικοί. Σκέψου τώρα το επιστήμονας-κουνούπι να κάνει τέτοιες δηλώσεις στην κοινωνία των κουνουπιών και θα έχεις μια τάξη μεγέθους της ηλιθιότητας τους.

Το ωραίο είναι, ότι ακριβώς τα ίδια έλεγαν και λένε και οι εκκλησίες. Δεν είμαστε οι άνθρωποι τίποτα σπουδαίο, είμαστε αμαρτωλοί και πρέπει να υποκύψουμε σε κάθε διαστροφή κι ενοχή, να είμαστε υπάκουοι και υποτακτικοί (σε αυτούς και τον θεό τους, τον γιό του, την μαμά του και κάποιο άγιο πνεύμα, σε όλους μαζί, τέσσερα σε ένα …ούτε σαμπουάν να ήταν), να ζήσουμε την ζωή μας με τον τρόπο που αυτοί επιβάλλουν για να σωθούμε, διαφορετικά … κόλαση, καζάνια και διαβολάκια σε περιμένουν αν δεν υπακούσεις τον Γιαχβέ-Χριστό και το σόι του. Που ακριβώς διακρίνεται η «επιστημονική» και διαστημική εποχή; Από ιερατεία θρησκευτικά μπλέξαμε σε ιερατεία επιστημονικά και διαστημκά. Μία από τα ίδια δηλαδή.

Η Γη έχει ηλικία 4,6 δισεκατομμυρίων ετών, (ο άνθρωπος που δεν αποτελεί κάτι το ιδιαίτερο, μετράει και την ηλικία του σύμπαντος) ενώ το σύμπαν περίπου τριπλάσια. Κατά συνέπεια, κατάλληλοι ήλιοι και κατάλληλοι πλανήτες υπήρχαν πολύ πριν από τον δικό μας. Όχι μόνο δεν είμαστε μοναδικοί, αλλά ούτε και οι πρώτοι. Κατά συνέπεια ο δικός μας τεχνολογικός πολιτισμός είναι πρόσφατος, νεαρός άβγαλτος. Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν άλλοι πολύ περισσότερο προηγμένοι, ενδεχομένως κατά μερικά δισεκατομμύρια χρόνια. Κατά συνέπεια η επιστήμη είναι πολύ κατώτερη από τα γερόντια στο καφενείο της πλατείας του χωριού, που αν μη τι άλλο είναι πιο ανθρώπινα.

Αν η τεχνολογία στους άλλους κόσμους αναπτύσσεται τόσο γρήγορα όσο και στην Γη, οι δυνατότητες επικοινωνίας, ενδεχομένως και διαστρικών ταξιδιών των νοημόνων όντων σε αυτούς τους άλλους κόσμους, θα πρέπει να είναι ασύλληπτες για τα σημερινά ανθρώπινα μέτρα. Γιατί λοιπόν δεν εμφανίζονται; Γιατί δεν κάνουν, έστω και έμμεσα, αισθητή την παρουσία τους;

Η φράση του Fermi, που ειπώθηκε μεταξύ τυρού και αχλαδιού, πέρασε στην ιστορία ως το ομώνυμο παράδοξο, και συζητήθηκε μεταξύ των αστρονόμων. Εξακολουθεί να είναι επίκαιρη μέχρι σήμερα. Διότι, παρά τις συντονισμένες και ενθουσιώδεις προσπάθειες (LOL) εντοπισμού εξωγήινης νοημοσύνης που να εκπέμπει ραδιοκύματά τίποτα δεν έχει ακόμα ανακαλυφθεί. Επί τέσσερις δεκαετίες τα ραδιοτηλεσκόπια στοχεύουν και σαρώνουν περιοχές 1.000 περίπου αστέρων, σε αποστάσεις έως και 250 ετών φωτός, χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Λένε … αλλά ποιός τους πιστεύει!!!

ΕΝΏ ΥΠΑΡΧΟΥΝ *ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ 170 ΕΞΩΓΗΙΝΕΣ ΦΥΛΕΣ ΠΟΥ ΣΟΥΛΑΤΣΑΡΟΥΝ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΓΗ.

Αλλά ο άνθρωπος (που δεν αποτελεί κάτι το ιδιαίτερο) λέει στο πόπολο…

Οι εξωγήινοι είτε κρύβονται είτε δεν υπάρχουν.

Δεν ενδιαφέρονται γιατί είμαστε βαρετοί και προβλέψιμοι. Αν είναι πράγματι πολύ πιο προηγμένοι από εμάς, οι γνώσεις τους για τη ζωή και το σύμπαν θα είναι τόσο προωθημένες, ώστε οι εξωγήινοι δεν θα έχουν ούτε καν το κίνητρο της περιέργειας. Ίσως να μην έχουν επίσης το κίνητρο της κατάκτησης, αν έχουν βρει επί τόπου, στον δικό τους ή στους γειτονικούς πλανήτες, τη λύση στα προβλήματα της ενέργειας και των πρώτων υλών. Αντιστρέφοντας το ερώτημα, θα ενδιαφερόταν άραγε ο δικός μας πολιτισμός για ένα αβέβαιο, μακρινό, δαπανηρό και επικίνδυνο ταξίδι μερικών χιλιάδων ετών, για να ανακαλύψει αν οι πλανήτες στον Άλφα του Κενταύρου κατοικούνται από μικρόβια, φύκη και σκουλήκια; Κάπως έτσι θα μας βλέπουν οι παλαιότεροι και πιο προηγμένοι πολιτισμοί, αν υπάρχουν.

Ενδιαφέρονται, ωστόσο αποφάσισαν συνειδητά να παραμείνουν στην αφάνεια και να μην μας ενοχλήσουν. Εφόσον είναι πιο προηγμένοι από εμάς και, κατά συνέπεια., κατάφεραν να διατηρηθούν επί μακρό χρονικό διάστημα χωρίς να καταρρεύσουν, ενδεχομένως έχουν υιοθετήσει υπεύθυνες στάσεις απέναντι σε άλλους πολιτισμούς, γνωρίζοντας τα αναπόφευκτα αποτελέσματα της επαφής μεταξύ ισχυρών και ανίσχυρων. Ίσως πρόκειται για μια κοσμική καραντίνα που επιβλήθηκε με ηθικά κριτήρια.

Υπάρχουν και έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους, αλλά σε λάθος χρόνο. Ως παλαιότεροι, μπορεί να μας επισκέφτηκαν σε οποιαδήποτε στιγμή της ιστορίας της Γης. Ως περισσότερο εξελιγμένοι, θα απογοητεύτηκαν αν, παραδείγματος χάριν, πατώντας στην Γη πριν από 600 εκατομμύρια χρόνια, βρήκαν μόνο φύκη, σπόγγους και μέδουσες. Οπωσδήποτε, αποχώρησαν χωρίς να αφήσουν ορατά ίχνη.

Υπάρχουν, αλλά δεν μας καταδέχονται. Μερικοί Ιταλοί αστρονόμοι έχουν βρει ένα σατιρικό τρόπο για να ερμηνεύσουν την φαινομενική σιωπή των εξωγήινων. Επιχειρηματολογούν ως εξής: εδώ και 100 χρόνια, από τότε που ο ΝΙΚΟΛΑ ΤΕΣΛΑ (κι οχι το κλεφτόνι ο Γουλιέλμο Μαρκόνι) εφηύρε την συσκευή εκπομπής ραδιοκυμάτων, τα συστήματα επικοινωνίας αναπτύσσονται συνεχώς. Τα ραδιοκύματα αυτά εξαπλώνονται με την ταχύτητα του φωτός από την Γη προς το διάστημα προς όλες τις κατευθύνσεις, ως μια διογκούμενη σφαίρα. Περιλαμβάνουν κάθε είδους επικοινωνία, όπως τις τηλεοπτικές εκπομπές. Ονομάζουν την σφαίρα «φούσκα του Μπερλουσκόνι». Η επιφάνειά της έχει ήδη φτάσει σε απόσταση δεκάδων ετών φωτός από την Γη. Οποιοσδήποτε προηγμένος τεχνολογικός πολιτισμός βρίσκεται μέσα σε αυτά τα όρια θα πρέπει να έχει ήδη ανιχνεύσει την παρουσία μας. Φαίνεται όμως ότι ουδείς νοήμων εξωγήινος σκέφτεται σοβαρά να ταπεινωθεί τόσο, ώστε να επικοινωνήσει με όντα (κουνουπάκια) που ανέχονται αυτά τα σκουπίδια.

Υπάρχουν, ωστόσο βρίσκονται τόσο μακριά, ώστε οποιαδήποτε έστω και έμμεση, επαφή είναι πρακτικά αδύνατη. Επανερχόμενος στην εξίσωση του Drake, με μια σχετικά μετριοπαθή εκτιμητών πιθανοτήτων, καταλήγουμε ότι ενδεχομένως στον Γαλαξία μας να υπάρχουν σήμερα 4.000 ζώντες τεχνολογικοί πολιτισμοί. Με δεδομένη την έκταση του Γαλαξία, αν οι πολιτισμοί αυτοί ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένοι, η απόσταση μεταξύ τους θα ήταν 1.700 έτη φωτός, και ένα επανδρωμένο ταξίδι θα διαρκούσε το λιγότερο 200.000 χρόνια. Τόσα χρόνια υπάρχει στη Γη ο Homo sapiens. Αν ο πολιτισμός αυτός κατά τύχη στρέψει τα ραδιοτηλεσκόπιά του προς τη Γη, θα έχει το προνόμιο να απολαύσει την ποιότητα των ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων μας ύστερα από 1.700 χρόνια και να μας αποστείλει. ομοίως με ραδιοκύματα, την κριτική του. Θα φτάσει στη Γη το 5400 μ.κ.ε.

Υπάρχουν, αλλά δεν τους έχουμε αντιληφθεί. Η πιο αισιόδοξη ερμηνεία για την σιωπή των εξωγήινων σχετίζεται με την τεχνολογική μας ανεπάρκεια. Αφού τα διαστημικά ταξίδια διαρκούν τόσο πολύ, ίσως μας στέλνουν μόνο σήματα. Πιθανόν όμως να μην είμαστε ακόμη τόσο προηγμένοι, ώστε να τα ανιχνεύσουμε. Ή να είναι ακόμη νωρίς. Έχουμε σαρώσει ένα εξαιρετικά μικρό μέρος του ουράνιου θόλου, για ένα απελπιστικά μικρό χρονικό διάστημα, με μέσα πρωτόγονα, αν τα συγκρίνουμε με αυτά που θα διαθέτουμε σε μερικές εκατονταετίες. Υπομονή λοιπόν. Αν επιβιώσουμε, ίσως κάποτε μάθουμε αν έχουμε παρέα.

Αν όμως οι εξωγήινοι υπάρχουν και εμφανιστούν ξαφνικά με στόχο να λύσουν τα δικά τους προβλήματα; Την εξάντληση των πόρων, τον υπερπληθυσμό, το ενεργειακό ή απλά την επέκταση και την απληστία; Τότε, και δεδομένου ότι είναι πιο προηγμένοι από εμάς, μαύρο φίδι που μας έφαγε! Σκεφτείτε τι απέγιναν οι Ινδιάνοι και οι Ίνκας της Αμερικής, οι Αβοριγίνες και οι Πολυνήσιοι του Ειρηνικού και οι Νέγροι της Ανατολικής Αφρικής μετά την πρώτη επαφή με τους τεχνολογικά προηγμένους Ευρωπαίους.

Ας σκεφτούμε και τα επιχειρήματα της εναλλακτικής άποψης που είναι γνωστή ως η υπόθεση της Σπάνιας Γης.

Η υπόθεση αυτή διατείνεται ότι ναι μεν το σύμπαν είναι γεμάτο από μικροβιακή ζωή, ίσως και κάτι παραπάνω, ωστόσο η εξέλιξη προς περισσότερο περίπλοκες ζωικές μορφές, άρα και προς την ανάπτυξη νοήμονος ζωής, είναι κάτι εξαιρετικά σπάνιο (είμαστε μόνοι μας εμείς που δεν είμαστε κάτι το ιδιαίτερο). Απαιτεί ιδιαίτερες συγκυρίες και συμπτώσεις, που μόνο από τύχη καλύφθηκαν στην περίπτωση της Γης. Χρειαζόμασταν άραγε επιστήμονες για να επικαλεστούν την ΤΥΧΗ!!! μα το κάνουν τα μαύρα ιερατεία εδώ και αιώνες με τρελή επιτυχία.

Ωστόσο, οι ίδιες συγκυρίες και συμπτώσεις δεν είναι απαραίτητο να συνέβησαν και κατά την δημιουργία των άλλων πλανητικών συστημάτων. Ενδεχομένως να είναι τόσο σπάνιες, που να καταλήγουν μοναδικές. Η υπόθεση της Σπάνιας Γης προσθέτει νέους περιοριστικούς παράγοντες στην εξίσωση του Drake. Η πιθανότητά να έχουν συμβεί και αλλού όσα συνέβησαν εδώ είναι τόσο μικρή, ώστε παρασύρει προς το μηδέν το αποτέλεσμα της εξίσωσης. Ακόμη και αν δεν είμαστε μόνοι, οι κοντινότεροι συγκάτοικοι είναι τόσο μακριά, ώστε δεν έχει κανένα νόημα να τους ψάξουμε. Είναι μακριά, που να τρέχουμε τώρα!!

Υπάρχει κι άλλη υπόθεση εργασίας και σκέψης. Οι εξωγήινοι είναι ήδη εδώ και μας ελέγχουν, είμαστε το κοπάδι τους, γι’ αυτό δεν μπορούμε να τους αντιληφθούμε. Μπορούμε να τους αισθανθούμε, να τους δούμε -όσοι έχουμε ανεπτυγμένη την όραση- να τους φωτογραφίσουμε (με ειδικού τύπου μηχανές) αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν. Αλλωστε η βιολογία του ανθρώπου είναι ξένη προς την φυσιολογία του πλανήτη Γη. Σαν κάποιος να τον έβαλε εδώ για κάποιον λόγο και μετά τον παράτησε. Πιθανόν και να μην τον παράτησε· αλλά να κάνει συγκομιδή όταν έρχεται το πλήρωμα του χρόνου.

Σίγουρα η ερώτηση δεν είναι αν υπάρχουν εξωγήινοι, (είναι *λογική πλάνη η άρνηση της ύπαρξης τους) η (ρητορική) ερώτηση είναι … γιατί δεν τους βλέπουμε;

@Ηω Αναγνώστου /miastala.com

*Ο όρος «λογική πλάνη» αναφέρεται στην λανθασμένη χρήση της λογικής ενός επιχειρήματος, το οποίο καθιστά το επιχείρημα άκυρο. Αναζήτησε το άρθρο «Λογική Πλάνη»

*Το terrapapers έχει τα στοιχεία· αλλά δεν θα τα δημοσιοποιήσει.