Γράφει η Αντωνέλλα-Ειρήνη Κομνηνού*.
Η εκτόπιση του Απολλώνειου πνεύματος, από τον Φρυγικό θεό Σαβάζιο.
Μελετώντας την πορεία της ανθρωπότητας, θα διαπιστώσουμε δυο βασικά στοιχεία, τα οποία καθόρισαν την επιβίωσή, την πορεία και την εξέλιξή της. Τα στοιχεία αυτά είναι η λογική σκέψη των Αρχαίων Ελλήνων Φιλοσόφων, το πάθος για ζωή και η έντονη δραστηριότητα. Και τα δυο βοήθησαν στην έξοδο του ανθρώπου από τον πρωτογονισμό και στη δημιουργία του πολιτισμού.
Η αρμονική σύμπλευση αυτών επιτάχυνε την πορεία του ανθρώπου από το σκοτάδι στο Απολλώνιο φώς από την σκλαβιά στην ελευθερία.
Οι Άνθρωποι, ωστόσο, αλλά και οι λαοί που δεν επέτυχαν να ισορροπήσουν αυτά τα δυο πράγματα, γνώρισαν την
επιβράδυνση της πορείας τους αλλά και την καταστροφή.
Η λογική σκέψη και το πάθος για την ζωή συνθέτουν το βασικό υπόβαθρο της ανθρώπινης οντότητας και η δύναμη είτε ή αδυναμία του ενός ενεργεί περιοριστικά καταστρεπτικά και για το άλλο.
Τα παραπάνω δυο βασικά, αλλά και αντίθετα μεταξύ τους, στοιχεία, οι αρχαίοι Έλληνες τα ενσωμάτωσαν σε δυο θεούς. Τον Απόλλωνα και τον Φρυγικό θεό Σαβάζιο, που αργότερα, ονομάστηκε Διόνυσος. Ο Φοίβος λατρεύεται ως Θεός της λογικής, του φωτός, του μέτρου και του πολιτισμού. Ο Σαβάζιος-Διόνυσος, είναι ο εκφραστής του γήινου, του αχαλίνωτου σεξουαλικού πάθους,, της μανίας και των έντονων συναισθημάτων. Οι δυο θεοί συγκεντρώνουν δυο διαφορετικές θεωρίες, δυο αντίθετες απόψεις για την ζωή. Τα δυο αυτά δόγματα – δυνάμεις, συγκρούονται μεταξύ τους για να ισορροπήσουν τελικά σε ένα ανώτερο επίπεδο ζωής. Οι αντίθετες αυτές δυνάμεις προσπαθούν να επικρατήσουν στην επιστήμη, στην τέχνη, στους θεσμούς, και την ηθική.
Ειδικότερα ο πολιτισμός είναι δημιούργημα τόσο του Απολλώνειου πνεύματος όσο και του Διονυσιακού. Το Απολλώνειο πνεύμα συνθέτουν το φως, η καθαρή μορφή, η λογική, ο στοχασμός, η περίσκεψη, η αυτοσυγκράτηση, ο προβληματισμός, η νηφαλιότητα, η αυτοκυριαρχία, η ψυχραιμία, η σκέψη, η φρόνηση, η ηρεμία και η πνευματική γαλήνη. Αντίθετα, το Διονυσιακό πνεύμα το χαρακτηρίζει η μανία, το πάθος, το συναίσθημα, οι σεξουαλικές ανωμαλίες οι ψυχικές εκρήξεις, οι παρορμήσεις, τα πιο βρώμικα και αισχρά ένστικτα, η ορμή, το γήινο στοιχείο του ανθρώπου, η εύθυμη πλευρά της ζωής. Το Απολλώνειο πνεύμα ορίζεται από το μέτρον άριστον και το μηδέν άγαν, την μεσότητα και την αποφυγή των υπερβολών. Αντίθετα, το Διονυσιακό πνεύμα δεν τα γνωρίζει όλα αυτά και ωθεί τον άνθρωπο σε πράξεις και συμπεριφορές οριακές που όχι σπάνια τείνουν να θέσουν σε δοκιμασία την ίδια την ζωή, την ύπαρξη και την επιβίωση του. Την συνύπαρξη του Απολλώνειου και Διονυσιακού πνεύματος απέδωσε με φοβερή πιστότητα ο Φειδίας στο περίφημο αέτωμα του Ναού της Ολυμπίας.
Μελετώντας την συμβολή και την αναγκαιότητα των δυο αυτών αντίθετων πνευμάτων τάσεων Απολλώνειο και Διονυσιακό πνεύμα, βλέπουμε ξεκάθαρα την υπεροχή του Απολλώνειου πνεύματος έναντι του Διονυσιακού. Αυτό διότι η θετική συνεισφορά του πρώτου είναι εμφανέστατα ανώτερη, καθώς το Διονυσιακό στοιχείο καθηλώνει το ανθρώπινο γένος στο επίπεδο του ζώου και στον πρωτογονισμό, ενώ το Απολλώνειο πνεύμα, εξυψώνει και βοηθά, με τα ανώτερα και ευγενέστερα δημιουργήματα του (πνευματικός – ηθικός πολιτισμός).
Επιπρόσθετα, το Απολλώνειο δόγμα, συνέβαλε καταλυτικά στον εξανθρωπισμό, μέσα από την θέσπιση ενός ηθικού κώδικα με βάση τον οποίο καθορίζει το είναι του, προδιαγράφει τα καθήκοντά του και αξιολογεί τις πράξεις του. Οδηγείται στην αυτογνωσία και αναγνωρίζει την κοινωνική του φύση.
Οι αρχαίοι και οι σύγχρονοι Έλληνες, βιώνουν, τα αποτελέσματα της ανατροπής της αρμονίας του Απολλώνειου φωτός, από το Διονυσιακό δόγμα. Η ανθρωπότητα διαπράττει ύβρη, και πληρώνει το τίμημα της υπέρβασης του μέτρου «Ήλιος ουχ υπερβήσεται μέτρα˙ ει δε μη, Ερινύες μιν δίκης επίκουροι εξευρήσουσι». (Ηράκλειτος).
Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος σηματοδότησε την αρχή του τέλους για τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό και έθεσε σε θανάσιμο κίνδυνο την ύπαρξη ακόμη και της Ελληνικής φυλής. Ζώντας μέσα στη φρίκη του πολέμου επί τρεις δεκαετίες, οι Αθηναίοι κατέρρευσαν οικονομικά, πολιτικά και ηθικά. Κατάντησε να θεωρείται καλό και ωφέλιμο, το άμεσο κέρδος και η ευχαρίστηση της στιγμής. Δεν τους συγκρατούσαν ούτε ο φόβος των θεών ούτε οι ανθρώπινοι νόμοι.. Η ζωή στην αρχαία Αθήνα, έγινε εφιάλτης που έμοιαζε πως δεν θα τελειώσει ποτέ. Η ψυχολογική κατάρρευση των πολιτών της άλλοτε ισχυρότερης πόλης, οδήγησε αναπόφευκτα στην αναζήτηση ενός"λυτρωτή". Έχοντας ζήσει την αποθέωση του ορθολογισμού και της φιλοσοφίας, τώρα στρέφονται σε ότι μπορεί να τονώσει το συναίσθημα, να ξεκουράσει την ψυχή. Αναζητούν οτιδήποτε μπορεί να χαρίσει λίγες στιγμές ενότητας και ασφάλειας, και η αναζήτηση αυτή οδηγεί σε εκείνα που ο ορθολογισμός και η φιλοσοφία, είχαν απομακρύνει από την αστική ζωή: Οι μυστηριακές λατρείες, που απαιτούν ηθικές παρεκτροπές και επαφή με την φύση, αναβιώνουν. Οι λατρείες αυτές υπήρχαν ενσωματωμένες στις αστικές θρησκευτικές τελετές, τώρα όμως αποκτούν και πάλι τον αχαλίνωτο, αρχέγονο χαρακτήρα τους. Ο θεός Διόνυσος καταφέρνει μία σημαντική νίκη εναντίον του Απόλλωνα.
Ο Διόνυσος, έχει έρθει από την Ανατολή για να εδραιώσει στον τόπο αυτό την λατρεία του, η οποία έχει παραγκωνιστεί εξαιτίας της αρχαίας Ελληνικής σκέψης και των ηθών. Με τον ερχομό της Διονυσιακής λατρείας στην Ελληνική επικράτεια, οι πρώτοι πιστοί που τον λατρεύουν είναι οι γυναίκες της Θήβας. Ο βασιλιάς Πενθέας συνέλαβε όσες γυναίκες, ήταν πιστές στον Διόνυσο.
Ο βασιλιάς Πενθέας είναι αποφασισμένος να καταστρέψει ότι και όποιον σχετίζεται με τον θεό Διόνυσο, ο οποίος παρασύρει τις γυναίκες στην ερωτική ακολασία και ανατρέπει την τάξη του Φοίβου. Ανάμεσα στις Βάκχες που εντόπισαν,, οι Θηβαίοι στο βουνό, ήταν και η Αγαύη, η μητέρα του Πενθέα και οι αδελφές του. Αυτός όμως, ούτε τώρα αλλάζει γνώμη, σχετικά με την λατρεία του θεού. Για αυτό ο Διόνυσος θα οδηγήσει τον Πενθέα στην παράνοια. Θα τον ντύσει με ρούχα γυναικεία και θα τον κατευθύνει στον Κιθαιρώνα. Εκεί υπό την επήρεια της ιερής βακχικής μανίας, η Αγαύη με τις αδερφές της θα τον διαμελίσουν. Η κατάληξη είναι δραματική τόσο για τον Πενθέα όσο και για την οικογένειά του, που εξορίζεται από την Θήβα.
Σε περιόδους έντονης ανησυχίας και δυστυχίας, οι άνθρωποι βιώνουν καταστάσεις τις οποίες δεν μπορούν να τιθασεύσουν με τη δύναμη οτυ πνεύματος και της ψυχής. Θυμώνουν, αρνούνται να σκεφτούν, να εξετάσουν. Εύκολα στρέφονται προς το κακό. Ο Διόνυσος προσφέρει απλόχερα την ελευθερία από τα δεσμά του πολιτισμού σε όλους, ακόμα και στους δούλους.
Ο Πενθέας χειρίστηκε το θέμα επιπόλαια. Υπερεκτίμησε την δύναμη του Απολλώνιου πνεύματος και του ορθολογισμού και υποτίμησε την δύναμη του θεού Βάκχου, και των άλογων δυνάμεων του ανθρώπινου πνεύματος, ακόμα και του δικού του. Γιατί ο Διόνυσος κατόρθωσε, να τον πείσει να υποκύψει στις δικές του άλογες ορμές.
Σε όλα τα παγανιστικά θρησκεύματα, οι θεοί ήταν οι προστάτες των ανθρώπινων παθών, όπως της εκδίκησης, της πορνείας, της μοιχείας, της αχαλίνωτης ερωτικής λαγνείας, των σεξουαλικών διαστροφών, των οργίων, της μέθης, της κραιπάλης κλπ.Στην αρχαία εποχή, οι περισσότεροι θεοί του παγανισμού, αντιπροσώπευαν τα ανθρώπινα πάθη. Όμως όταν ήρθε στην Ελλάδα τον όγδοο π.Χ. αιώνα ο κατεξοχήν θεός των οργίων, ο Σαβάζιος, στον οποίο έδωσαν το όνομα Διόνυσος, έκτοτε πήρε υπό την προστασία όλα τα ανθρώπινα πάθη, και ειδικά τα σεξουαλικά.
Βασικό στοιχείο της λατρείας του Θεού Διόνυσου, ήταν τα ακατονόμαστα σεξουαλικά όργια, ο χυδαίος ερωτισμός, οι πάσης φύσεως ηθικές παρεκτροπές. Το πνεύμα του θεού Διόνυσου, εκτόπισε το Απολλώνιο πνεύμα, Το μέτρο και την νηφαλιότητα, το μέτρον άριστον, και το μηδέν άγαν, του Φοίβου Απόλλωνα, εκτόπισε οριστικά, ο Θεός Σαβάζιος-Διόνυσος. Η Διονυσιακή λατρεία στα αρχαία χρόνια, επιβλήθηκε από τα απολυταρχικά καθεστώτα, με μοναδικό σκοπό την παρεκτροπή των λαϊκών μαζών στις ηδονές, τις ηθικές ελευθεριότητες και την μέθη, προκειμένου να μη διαμαρτύρονται για την πολιτική, την οικονομική και την κοινωνική εξαθλίωση. Το ίδιο ακριβώς, συμβαίνει και κατά την σύγχρονη εποχή, ώστε να μην είναι σε θέση να διαμαρτύρεται ο χυδαίος όχλος η πλεμπάγια, όπως την αποκαλεί ο Κωστής Παλαμάς, στο διαχρονικό ποίημα του με τίτλο "Γύριζε". (1) Την αρχαία εποχή, οι απαίδευτες μάζες συμμετείχαν με μεγάλο πάθος σε αυτά τα αχαλίνωτα όργια, διότι οι ηγεμόνες, προσέδωσαν σε αυτά πλήρη ελευθερία, ακόμη και στα πιο ταπεινά ένστικτα των ποιστών. Μοιχοί, πόρνοι, έκφυλοι και κάθε λογίς ανώμαλοι, κρυμμένοι πίσω από τα ειδεχθή προσωπεία, είχαν το δικαίωμα, να ικανοποιήσουν τα αισχρά σαρκικά τους πάθη, εκτελώντας τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, με σοδομισμούς, καταπόσεις, ομαδικό σεξ κλπ Είναι γνωστό ότι αναγκάζονταν ακόμη και οι γυναίκες που ήταν κλεισμένες στους γυναικωνίτες να βγαίνουν τις ημέρες των εορτών στους δρόμους και να παίρνουν μέρος στις τελετές, υποκύπτοντας στις βρωμερές ορέξεις του κάθε ανώμαλου και αισχρού άνδρα θρησκευτή, ως υποταγή στο θέλημα του Διόνυσου. Η σεξουαλική κακοποίηση τους θεωρούνταν θρησκευτική πράξη λατρείας προς τον θεό. Οι βωμολοχίες, οι άσεμνες χειρονομίες, οι περιφορές των φαλλών, των τεραστίων ομοιωμάτων του ανδρικού οργάνου, οι ξέφρενοι οργιαστικοί χοροί, η οινοποσία, οι κραυγές, οι ειδεχθείς μεταμφιέσεις, ο θόρυβος και η εκκωφαντική μουσική, των αυλών και των τυμπάνων συνέθεταν ένα μυστικιστικό κλίμα. Ήταν μια ανοικτή, τεράστια μαγική τελετουργία, για να ξορκιστούν οι δαιμονικές δυνάμεις. Βεβαίως υπήρχαν και οι Γυναίκες- λάτρισσες του Βάκχου, οι διαβόητες μαινάδες, καταλαμβάνονταν από φοβερή μανία, έπεφταν σε ανείπωτη έκσταση, έφευγαν από τα σπίτια τους και περιπλανιόνταν στις ερημιές τις νύχτες ουρλιάζοντας σαν άγρια θηρία. Αν τύχαινε και έβρισκαν μπροστά τους κάποιο ζώο το ξέσκιζαν και έτρωγαν τις σάρκες του ωμές.
* Η Αντωνέλλα-Ειρήνη Κομνηνού είναι Δασκάλα-Γυμνάστρια.
Η εκτόπιση του Απολλώνειου πνεύματος, από τον Φρυγικό θεό Σαβάζιο.
Μελετώντας την πορεία της ανθρωπότητας, θα διαπιστώσουμε δυο βασικά στοιχεία, τα οποία καθόρισαν την επιβίωσή, την πορεία και την εξέλιξή της. Τα στοιχεία αυτά είναι η λογική σκέψη των Αρχαίων Ελλήνων Φιλοσόφων, το πάθος για ζωή και η έντονη δραστηριότητα. Και τα δυο βοήθησαν στην έξοδο του ανθρώπου από τον πρωτογονισμό και στη δημιουργία του πολιτισμού.
Η αρμονική σύμπλευση αυτών επιτάχυνε την πορεία του ανθρώπου από το σκοτάδι στο Απολλώνιο φώς από την σκλαβιά στην ελευθερία.
Οι Άνθρωποι, ωστόσο, αλλά και οι λαοί που δεν επέτυχαν να ισορροπήσουν αυτά τα δυο πράγματα, γνώρισαν την
επιβράδυνση της πορείας τους αλλά και την καταστροφή.
Η λογική σκέψη και το πάθος για την ζωή συνθέτουν το βασικό υπόβαθρο της ανθρώπινης οντότητας και η δύναμη είτε ή αδυναμία του ενός ενεργεί περιοριστικά καταστρεπτικά και για το άλλο.
Τα παραπάνω δυο βασικά, αλλά και αντίθετα μεταξύ τους, στοιχεία, οι αρχαίοι Έλληνες τα ενσωμάτωσαν σε δυο θεούς. Τον Απόλλωνα και τον Φρυγικό θεό Σαβάζιο, που αργότερα, ονομάστηκε Διόνυσος. Ο Φοίβος λατρεύεται ως Θεός της λογικής, του φωτός, του μέτρου και του πολιτισμού. Ο Σαβάζιος-Διόνυσος, είναι ο εκφραστής του γήινου, του αχαλίνωτου σεξουαλικού πάθους,, της μανίας και των έντονων συναισθημάτων. Οι δυο θεοί συγκεντρώνουν δυο διαφορετικές θεωρίες, δυο αντίθετες απόψεις για την ζωή. Τα δυο αυτά δόγματα – δυνάμεις, συγκρούονται μεταξύ τους για να ισορροπήσουν τελικά σε ένα ανώτερο επίπεδο ζωής. Οι αντίθετες αυτές δυνάμεις προσπαθούν να επικρατήσουν στην επιστήμη, στην τέχνη, στους θεσμούς, και την ηθική.
Ειδικότερα ο πολιτισμός είναι δημιούργημα τόσο του Απολλώνειου πνεύματος όσο και του Διονυσιακού. Το Απολλώνειο πνεύμα συνθέτουν το φως, η καθαρή μορφή, η λογική, ο στοχασμός, η περίσκεψη, η αυτοσυγκράτηση, ο προβληματισμός, η νηφαλιότητα, η αυτοκυριαρχία, η ψυχραιμία, η σκέψη, η φρόνηση, η ηρεμία και η πνευματική γαλήνη. Αντίθετα, το Διονυσιακό πνεύμα το χαρακτηρίζει η μανία, το πάθος, το συναίσθημα, οι σεξουαλικές ανωμαλίες οι ψυχικές εκρήξεις, οι παρορμήσεις, τα πιο βρώμικα και αισχρά ένστικτα, η ορμή, το γήινο στοιχείο του ανθρώπου, η εύθυμη πλευρά της ζωής. Το Απολλώνειο πνεύμα ορίζεται από το μέτρον άριστον και το μηδέν άγαν, την μεσότητα και την αποφυγή των υπερβολών. Αντίθετα, το Διονυσιακό πνεύμα δεν τα γνωρίζει όλα αυτά και ωθεί τον άνθρωπο σε πράξεις και συμπεριφορές οριακές που όχι σπάνια τείνουν να θέσουν σε δοκιμασία την ίδια την ζωή, την ύπαρξη και την επιβίωση του. Την συνύπαρξη του Απολλώνειου και Διονυσιακού πνεύματος απέδωσε με φοβερή πιστότητα ο Φειδίας στο περίφημο αέτωμα του Ναού της Ολυμπίας.
Μελετώντας την συμβολή και την αναγκαιότητα των δυο αυτών αντίθετων πνευμάτων τάσεων Απολλώνειο και Διονυσιακό πνεύμα, βλέπουμε ξεκάθαρα την υπεροχή του Απολλώνειου πνεύματος έναντι του Διονυσιακού. Αυτό διότι η θετική συνεισφορά του πρώτου είναι εμφανέστατα ανώτερη, καθώς το Διονυσιακό στοιχείο καθηλώνει το ανθρώπινο γένος στο επίπεδο του ζώου και στον πρωτογονισμό, ενώ το Απολλώνειο πνεύμα, εξυψώνει και βοηθά, με τα ανώτερα και ευγενέστερα δημιουργήματα του (πνευματικός – ηθικός πολιτισμός).
Επιπρόσθετα, το Απολλώνειο δόγμα, συνέβαλε καταλυτικά στον εξανθρωπισμό, μέσα από την θέσπιση ενός ηθικού κώδικα με βάση τον οποίο καθορίζει το είναι του, προδιαγράφει τα καθήκοντά του και αξιολογεί τις πράξεις του. Οδηγείται στην αυτογνωσία και αναγνωρίζει την κοινωνική του φύση.
Οι αρχαίοι και οι σύγχρονοι Έλληνες, βιώνουν, τα αποτελέσματα της ανατροπής της αρμονίας του Απολλώνειου φωτός, από το Διονυσιακό δόγμα. Η ανθρωπότητα διαπράττει ύβρη, και πληρώνει το τίμημα της υπέρβασης του μέτρου «Ήλιος ουχ υπερβήσεται μέτρα˙ ει δε μη, Ερινύες μιν δίκης επίκουροι εξευρήσουσι». (Ηράκλειτος).
Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος σηματοδότησε την αρχή του τέλους για τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό και έθεσε σε θανάσιμο κίνδυνο την ύπαρξη ακόμη και της Ελληνικής φυλής. Ζώντας μέσα στη φρίκη του πολέμου επί τρεις δεκαετίες, οι Αθηναίοι κατέρρευσαν οικονομικά, πολιτικά και ηθικά. Κατάντησε να θεωρείται καλό και ωφέλιμο, το άμεσο κέρδος και η ευχαρίστηση της στιγμής. Δεν τους συγκρατούσαν ούτε ο φόβος των θεών ούτε οι ανθρώπινοι νόμοι.. Η ζωή στην αρχαία Αθήνα, έγινε εφιάλτης που έμοιαζε πως δεν θα τελειώσει ποτέ. Η ψυχολογική κατάρρευση των πολιτών της άλλοτε ισχυρότερης πόλης, οδήγησε αναπόφευκτα στην αναζήτηση ενός"λυτρωτή". Έχοντας ζήσει την αποθέωση του ορθολογισμού και της φιλοσοφίας, τώρα στρέφονται σε ότι μπορεί να τονώσει το συναίσθημα, να ξεκουράσει την ψυχή. Αναζητούν οτιδήποτε μπορεί να χαρίσει λίγες στιγμές ενότητας και ασφάλειας, και η αναζήτηση αυτή οδηγεί σε εκείνα που ο ορθολογισμός και η φιλοσοφία, είχαν απομακρύνει από την αστική ζωή: Οι μυστηριακές λατρείες, που απαιτούν ηθικές παρεκτροπές και επαφή με την φύση, αναβιώνουν. Οι λατρείες αυτές υπήρχαν ενσωματωμένες στις αστικές θρησκευτικές τελετές, τώρα όμως αποκτούν και πάλι τον αχαλίνωτο, αρχέγονο χαρακτήρα τους. Ο θεός Διόνυσος καταφέρνει μία σημαντική νίκη εναντίον του Απόλλωνα.
Ο Διόνυσος, έχει έρθει από την Ανατολή για να εδραιώσει στον τόπο αυτό την λατρεία του, η οποία έχει παραγκωνιστεί εξαιτίας της αρχαίας Ελληνικής σκέψης και των ηθών. Με τον ερχομό της Διονυσιακής λατρείας στην Ελληνική επικράτεια, οι πρώτοι πιστοί που τον λατρεύουν είναι οι γυναίκες της Θήβας. Ο βασιλιάς Πενθέας συνέλαβε όσες γυναίκες, ήταν πιστές στον Διόνυσο.
Ο βασιλιάς Πενθέας είναι αποφασισμένος να καταστρέψει ότι και όποιον σχετίζεται με τον θεό Διόνυσο, ο οποίος παρασύρει τις γυναίκες στην ερωτική ακολασία και ανατρέπει την τάξη του Φοίβου. Ανάμεσα στις Βάκχες που εντόπισαν,, οι Θηβαίοι στο βουνό, ήταν και η Αγαύη, η μητέρα του Πενθέα και οι αδελφές του. Αυτός όμως, ούτε τώρα αλλάζει γνώμη, σχετικά με την λατρεία του θεού. Για αυτό ο Διόνυσος θα οδηγήσει τον Πενθέα στην παράνοια. Θα τον ντύσει με ρούχα γυναικεία και θα τον κατευθύνει στον Κιθαιρώνα. Εκεί υπό την επήρεια της ιερής βακχικής μανίας, η Αγαύη με τις αδερφές της θα τον διαμελίσουν. Η κατάληξη είναι δραματική τόσο για τον Πενθέα όσο και για την οικογένειά του, που εξορίζεται από την Θήβα.
Σε περιόδους έντονης ανησυχίας και δυστυχίας, οι άνθρωποι βιώνουν καταστάσεις τις οποίες δεν μπορούν να τιθασεύσουν με τη δύναμη οτυ πνεύματος και της ψυχής. Θυμώνουν, αρνούνται να σκεφτούν, να εξετάσουν. Εύκολα στρέφονται προς το κακό. Ο Διόνυσος προσφέρει απλόχερα την ελευθερία από τα δεσμά του πολιτισμού σε όλους, ακόμα και στους δούλους.
Ο Πενθέας χειρίστηκε το θέμα επιπόλαια. Υπερεκτίμησε την δύναμη του Απολλώνιου πνεύματος και του ορθολογισμού και υποτίμησε την δύναμη του θεού Βάκχου, και των άλογων δυνάμεων του ανθρώπινου πνεύματος, ακόμα και του δικού του. Γιατί ο Διόνυσος κατόρθωσε, να τον πείσει να υποκύψει στις δικές του άλογες ορμές.
Σε όλα τα παγανιστικά θρησκεύματα, οι θεοί ήταν οι προστάτες των ανθρώπινων παθών, όπως της εκδίκησης, της πορνείας, της μοιχείας, της αχαλίνωτης ερωτικής λαγνείας, των σεξουαλικών διαστροφών, των οργίων, της μέθης, της κραιπάλης κλπ.Στην αρχαία εποχή, οι περισσότεροι θεοί του παγανισμού, αντιπροσώπευαν τα ανθρώπινα πάθη. Όμως όταν ήρθε στην Ελλάδα τον όγδοο π.Χ. αιώνα ο κατεξοχήν θεός των οργίων, ο Σαβάζιος, στον οποίο έδωσαν το όνομα Διόνυσος, έκτοτε πήρε υπό την προστασία όλα τα ανθρώπινα πάθη, και ειδικά τα σεξουαλικά.
Βασικό στοιχείο της λατρείας του Θεού Διόνυσου, ήταν τα ακατονόμαστα σεξουαλικά όργια, ο χυδαίος ερωτισμός, οι πάσης φύσεως ηθικές παρεκτροπές. Το πνεύμα του θεού Διόνυσου, εκτόπισε το Απολλώνιο πνεύμα, Το μέτρο και την νηφαλιότητα, το μέτρον άριστον, και το μηδέν άγαν, του Φοίβου Απόλλωνα, εκτόπισε οριστικά, ο Θεός Σαβάζιος-Διόνυσος. Η Διονυσιακή λατρεία στα αρχαία χρόνια, επιβλήθηκε από τα απολυταρχικά καθεστώτα, με μοναδικό σκοπό την παρεκτροπή των λαϊκών μαζών στις ηδονές, τις ηθικές ελευθεριότητες και την μέθη, προκειμένου να μη διαμαρτύρονται για την πολιτική, την οικονομική και την κοινωνική εξαθλίωση. Το ίδιο ακριβώς, συμβαίνει και κατά την σύγχρονη εποχή, ώστε να μην είναι σε θέση να διαμαρτύρεται ο χυδαίος όχλος η πλεμπάγια, όπως την αποκαλεί ο Κωστής Παλαμάς, στο διαχρονικό ποίημα του με τίτλο "Γύριζε". (1) Την αρχαία εποχή, οι απαίδευτες μάζες συμμετείχαν με μεγάλο πάθος σε αυτά τα αχαλίνωτα όργια, διότι οι ηγεμόνες, προσέδωσαν σε αυτά πλήρη ελευθερία, ακόμη και στα πιο ταπεινά ένστικτα των ποιστών. Μοιχοί, πόρνοι, έκφυλοι και κάθε λογίς ανώμαλοι, κρυμμένοι πίσω από τα ειδεχθή προσωπεία, είχαν το δικαίωμα, να ικανοποιήσουν τα αισχρά σαρκικά τους πάθη, εκτελώντας τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, με σοδομισμούς, καταπόσεις, ομαδικό σεξ κλπ Είναι γνωστό ότι αναγκάζονταν ακόμη και οι γυναίκες που ήταν κλεισμένες στους γυναικωνίτες να βγαίνουν τις ημέρες των εορτών στους δρόμους και να παίρνουν μέρος στις τελετές, υποκύπτοντας στις βρωμερές ορέξεις του κάθε ανώμαλου και αισχρού άνδρα θρησκευτή, ως υποταγή στο θέλημα του Διόνυσου. Η σεξουαλική κακοποίηση τους θεωρούνταν θρησκευτική πράξη λατρείας προς τον θεό. Οι βωμολοχίες, οι άσεμνες χειρονομίες, οι περιφορές των φαλλών, των τεραστίων ομοιωμάτων του ανδρικού οργάνου, οι ξέφρενοι οργιαστικοί χοροί, η οινοποσία, οι κραυγές, οι ειδεχθείς μεταμφιέσεις, ο θόρυβος και η εκκωφαντική μουσική, των αυλών και των τυμπάνων συνέθεταν ένα μυστικιστικό κλίμα. Ήταν μια ανοικτή, τεράστια μαγική τελετουργία, για να ξορκιστούν οι δαιμονικές δυνάμεις. Βεβαίως υπήρχαν και οι Γυναίκες- λάτρισσες του Βάκχου, οι διαβόητες μαινάδες, καταλαμβάνονταν από φοβερή μανία, έπεφταν σε ανείπωτη έκσταση, έφευγαν από τα σπίτια τους και περιπλανιόνταν στις ερημιές τις νύχτες ουρλιάζοντας σαν άγρια θηρία. Αν τύχαινε και έβρισκαν μπροστά τους κάποιο ζώο το ξέσκιζαν και έτρωγαν τις σάρκες του ωμές.
* Η Αντωνέλλα-Ειρήνη Κομνηνού είναι Δασκάλα-Γυμνάστρια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου