Πολύ δύσκολα θα ξεχάσω το απόγευμα της Παρασκευής 30 Απριλίου 1982, όταν στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη πραγματοποιήθηκε η ψηφοφορία για την Νέα Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας( UNCLOS).
Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ήταν 130 υπέρ, 4 κατά και 17 αποχές. Τα τέσσερα κράτη με την αρνητική ψήφο ήταν οι ΗΠΑ, η Τουρκία, το Ισραήλ και η Βενεζουέλα. Σήμερα και τα τέσσερα αυτά κράτη διαθέτουν ΑΟΖ, χωρίς να έχουν προσχωρήσει στην UNCLOS.
Εκείνο που, εντελώς, μας έχει διαφύγει είναι ότι η Ελλάδα έχει, επίσης, θεσπίσει ΑΟΖ χωρίς να το έχει συνειδητοποιήσει ή επισημοποιήσει ! Όταν το Ισραήλ, χωρίς να ανακηρύξει ΑΟΖ, οριοθέτησε ΑΟΖ με Αίγυπτο και Κύπρο, αυτομάτως δημιούργησε ΑΟΖ. Όλοι σήμερα αναγνωρίζουν την ΑΟΖ του Ισραήλ. Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η UNCLOS αναφέρει ότι ένα παράκτιο κράτος πρέπει πρώτα να ανακηρύξει και μετά να υιοθετήσει την ΑΟΖ της. Αλλά αυτή η θέση δεν ισχύει πλέον, διότι υπάρχει το προηγούμενο (precedent) του Ισραήλ και της Βενεζουέλας.
Είναι λοιπόν χρήσιμο η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη να κατανοήσει ότι από την στιγμή που οριοθέτησε ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο, η χώρα διαθέτει πλέον ΑΟΖ.
Πέρασαν πολλές δεκαετίες αφάνταστης ταλαιπωρίας των τριών αυτών λέξεων, Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Ακόμα και σήμερα μερικοί την αποκαλούν Ανεξάρτητη Οικονομική Ζώνη ή Άτυπη Οικονομική Ζώνη.
Τι ακριβώς είναι η ΑΟΖ;
Η Σύμβαση του 1982 του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) ήταν ένα ορόσημο στη σύναψη διεθνών συνθηκών. Τα 320 άρθρα και τα 9 παραρτήματα έχουν επαινεθεί ως «σύνταγμα των ωκεανών» και επέλυσαν αρκετά από τα επίμαχα ζητήματα που προηγούμενες διασκέψεις για το δίκαιο της θάλασσας δεν μπόρεσαν να διευθετήσουν.
Οι διαπραγματεύσεις διήρκεσαν εννέα χρόνια και συμμετείχαν περισσότερα από 140 κράτη, έξι μη ανεξάρτητα κράτη, οκτώ εθνικά απελευθερωτικά κινήματα, δώδεκα εξειδικευμένες υπηρεσίες, δεκαεννέα διακυβερνητικές οργανώσεις και μια σειρά οιονεί αυτόνομων μονάδων του ΟΗΕ καθώς και μια σειρά από μη κυβερνητικές οργανώσεις. 119 χώρες από κάθε περιοχή του κόσμου υπέγραψαν τη Σύμβαση στις 10 Δεκεμβρίου 1982, ρεκόρ για εκείνη την εποχή.
Υπάρχουν 165 κράτη μέρη της Σύμβασης (περιλαμβανομένης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης), γεγονός που υποδεικνύει την ευρεία υποστήριξή της ως επικρατούσα έννομη τάξη για τους ωκεανούς.
Η βασική διάταξη της UNCLOS για την ΑΟΖ είναι τα Άρθρα 55 και 56, που καθιστούν σαφές ότι η ΑΟΖ είναι ένα καθεστώς που δεν υπόκειται ούτε στην κυριαρχία του παράκτιου κράτους ούτε αποτελεί τμήμα της ανοικτής θάλασσας, αλλά ένα ειδικό καθεστώς sui generis.
Πρόθεση των συντακτών των διατάξεων της UNCLOS για την ΑΟΖ ήταν η δημιουργία ενός κανονιστικού πλαισίου και όχι η συνολική αντιμετώπιση όλων των θεμάτων διακυβέρνησης των ωκεανών. Είχαν επίγνωση του γεγονότος ότι οι συνθήκες θα άλλαζαν και ότι το καθεστώς χρειαζόταν επαρκή ευελιξία για να αντιμετωπίσει νέες εξελίξεις.
Αντίστοιχα, η UNCLOS περιέχει διάφορους μηχανισμούς ή εργαλεία που μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά υφιστάμενα ή νέα ζητήματα και να επιτρέψουν την προοδευτική ανάπτυξη του καθεστώτος της ΑΟΖ.
Για αρκετούς μήνες όμως η ελληνική κυβέρνηση ετοιμάζεται να ενταφιάσει την ΑΟΖ μια και δεν επιθυμεί την εξόρυξη των υδρογονανθράκων μας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Δεν μπορώ να αντιληφθώ γιατί οριοθετήσαμε ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο και γιατί θέλουμε να οριοθετήσουμε ΑΟΖ με την Αλβανία και την Λιβύη. Το πιο εξωφρενικό είναι ότι δεν θέλουμε να οριοθετήσουμε ΑΟΖ με την Κύπρο!
Η οριοθέτηση ΑΟΖ γίνεται για να προστατευτούν τα ψάρια μας και ο ορυκτός μας πλούτος. Γιατί η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ενδιαφέρεται να ξοδεύει ιλιγγιώδη ποσά σε πολεμικούς εξοπλισμούς μια και δεν ενδιαφέρεται να εκμεταλλευθεί τις πλουτοπαραγωγικές πηγές μας;
Η ιστορία του Ελληνισμού είναι συνυφασμένη με τη θάλασσα. Μας έχουν περικυκλώσει οι υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο και εμείς χαζεύουμε τους Κύπριους, τους Αιγύπτιους και τους Ισραηλινούς που τους εκμεταλλεύονται και τους Τούρκους που τους ονειρεύονται. Το φάντασμα της ΑΟΖ θα στοιχειώσει, εάν δεν ξυπνήσουμε σύντομα. Ακούγεται μονότονα ότι η παγκόσμια κοινότητα ασχολείται, με αυξανόμενο ενδιαφέρον, με το θέμα της ΑΟΖ, ενώ εμείς συνεχίζουμε να κοιμόμαστε τον “ύπνο του δικαίου”.
Η Τουρκία και ο εφιάλτης της ΑΟΖ
Για δεκαετίες ακούμε και διαβάζουμε τις ευφάνταστες τουρκικές θέσεις, αλλά ο Πρέσβης της Τουρκίας στην Αθήνα με δήλωσή του στις 30 Οκτωβρίου 2021 ανέπτυξε πλήρως τη θέση της Τουρκίας στην διαφορά της με την Ελλάδα από το 1973:
«Έχουμε μακροχρόνιες διαφορές στο Αιγαίο – έκταση χωρικών υδάτων, έκτασης εναερίου χώρου, η έννοια του FIR, οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας, ζώνες έρευνας και διάσωσης, στρατικοποίηση ορισμένων ελληνικών νησιών. Ιδιοκτησία ορισμένων νησίδων και βράχων στο Αιγαίο. Οι διαφορές δεν αφορούν μόνο την Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας , αλλά και τον υπόλοιπο κορμό του Διεθνούς Δικαίου.»
Πάντοτε, βέβαια, οι Τούρκοι ξεχνούν να αναφέρουν τον μεγάλο τους εφιάλτη, την ΑΟΖ. Η Ελλάδα μετά από πολλά χρόνια δηλώνει πλέον απερίφραστα ότι η μοναδική της διαφορά με την Τουρκία είναι η οριοθέτηση ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδας και τίποτε άλλο.
Η τραγωδία των υδρογονανθράκων
Σε ένα εξαιρετικό άρθρο του ο Γιώργος Αδαλής αναφέρει:
«Ο κλήρος έλαχε στην κυβέρνηση Μητσοτάκη να διαχειριστεί την πιο κρίσιμη περίοδο για τον Ελληνισμό μεταπολεμικά. Το κλειδί βρίσκεται στην διαχείριση της ενεργειακής κρίσης. Ακόμα κι αν έχουμε φέτος ελαφρύ χειμώνα, ακολουθούν οι καύσωνες του καλοκαιριού και ο παγετός του επόμενου χειμώνα το 2022. Αν σταματούσε αύριο κιόλας η πανδημία, χρειάζονται άλλα τρία χρόνια από σήμερα για να επουλωθεί η ζημιά. Κι αυτό χωρίς στο μέλλον να υπολογίσουμε μια νέα ενεργειακή κρίση. ……
Αποποιούμαστε το δικό μας φυσικό αέριο, για να αγοράζουμε φυσικό αέριο από την Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν και να πληρώνουμε τέλη διέλευσης στην Τουρκία. Αποποιούμαστε το δικό μας LNG για να αγοράζουμε LNG από τις ΗΠΑ και τον σύμμαχο της Τουρκίας, το Κατάρ, το οποίο παρέχει δωρεάν Rafale στους γείτονες! Αποποιούμαστε το δικό μας πετρέλαιο για να αγοράζουμε πετρέλαιο από το Ιράκ, το οποίο δίνει τα χρήματά μας στην Τουρκία από την οποία αγοράζει αγροτικά προϊόντα.»
Ενώ η κυβέρνηση Μητσοτάκη αρνείται να προχωρήσει στην έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, οι Κύπριοι αδελφοί μας, διαθέτοντας πέντε τανκς, δύο ελικόπτερα και καμία φρεγάτα συνεχίζουν να ψάχνουν για υδρογονάνθρακες και στέλνουν το γεωτρύπανο του αμερικανικού κολοσσού ExxonMobil στο κοίτασμα Γλαύκος που είχαν εντοπίσει οι Αμερικανοί το 2019. Η εταιρεία έχει, ήδη, εκφράσει τον ενθουσιασμό της για το μέγεθος των κοιτασμάτων που υπολογίζει ότι κυμαίνονται μεταξύ 5 και 8 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών. Είναι αξιοσημείωτο ότι καμία κυβέρνηση, σήμερα, στον πλανήτη Γη δεν έχει αποφασίσει να εγκαταλείψει πρόωρα τις έρευνες υδρογονανθράκων στη μετάβαση προς την πράσινη οικονομία.
Ο επόμενος χάρτης δείχνει που βρίσκονται τα κοιτάσματα στην Ανατολική Μεσόγειο. Όταν οι Τούρκοι αντιλήφθηκαν ότι το Αιγαίο διαθέτει ελάχιστους υδρογονάνθρακες σκαρφίστηκαν την Γαλάζια Πατρίδα.
Σε ένα συγκλονιστικό άρθρο του με τίτλο «Εκμετάλλευση κοιτασμάτων: Η Κύπρος επιστρέφει, η Ελλάδα “κοιμάται”…» ο Αντώνης Φώσκολος επισημαίνει:
“Αν συνεχίσουμε αυτή την απαράδεκτη και καταστροφική φιλοσοφία της μη εκμετάλλευσης του Κρητικού/Χανιώτικου φυσικού αερίου θα έχουμε το ακριβότερο ρεύμα στον κόσμο, την ακριβότερη θέρμανση στον κόσμο, πανάκριβα γεωργικά προϊόντα, πληθωρισμό, ακριβή μετακίνηση κοκ. Ο πρωθυπουργός και οι σύμβουλοί του ας μην πιστεύουν ότι οι τιμές του αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου θα μειωθούν. Ήρθαν για να μείνουν και θα μείνουν για πάρα πολλά χρόνια.
Η εκμετάλλευση των δικών μας υδρογονανθράκων θα μας βγάλει από το τεράστιο δημόσιο χρέος, θα δημιουργήσει εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας, θα σταματήσει την μετανάστευση και την υπογεννητικότητα, θα βοηθήσει να εξοπλιστούν οι ένοπλες δυνάμεις, θα βελτιώσει πάρα πολύ την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στην χώρα μας, θα χρηματοδοτήσει την παιδεία και τα πολιτισμικά μας έργα. Αυτά δεν τα βλέπει ο πρωθυπουργός; Έχει υποχρέωση να κοιτάξει και τον ελληνικό λαό.”
Ο Ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών
Είναι απολύτως σωστή η ανάλυση που αναφέρει:
«Έχει με πολλούς τρόπους καταστεί προφανές πως οι Αμερικανοί δεν επιθυμούν τη ρήξη με την Τουρκία. Έχουν επιλέξει μια “αναγκαστική φιλία”, ελπίζοντας να την διατηρήσουν, έστω και στα χαρτιά, στη δυτική αρχιτεκτονική ασφάλειας. Άρα, πολύ δύσκολα μπορούμε να περιμένουμε κάποιας μορφής στήριξη από την Ουάσιγκτον προς την Ελλάδα έναντι της ολοένα και εντεινόμενης τουρκικής επιθετικότητας.»
Η προτεραιότητα των Ηνωμένων Πολιτειών, τα τελευταία 50 χρόνια στην Ανατολική Μεσόγειο, ήταν και παραμένει πρώτα το Ισραήλ, μετά η Τουρκία και μετά η Ελλάδα. Οι πολεμικές βάσεις που μας γέμισαν οι Αμερικανοί στην ελληνική επικράτεια δεν αποσκοπούν στην προστασία μας από τους Τούρκους, αλλά κυρίως στην προστασία του Ισραήλ. Αυτό μάλιστα επιβεβαίωσε, πρόσφατα, το Εβραϊκό Ινστιτούτο Εθνικής Ασφάλειας της Αμερικής (JINSA) που ζήτησε μεγαλύτερη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Ελλάδα ως λύση για την κάλυψη των αμερικανικών κενών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιμένουν ότι δεν ακολουθούν φιλοτουρκική πολιτική αλλά μια φιλοαμερικανική πολιτική υπογραμμίζοντας την αξία της Τουρκίας λόγω του μεγέθους της και της γεωγραφικής της θέσης. Εδώ βέβαια βρίσκεται και η μεγάλη υποκρισία των ΗΠΑ.
Οι Κινέζοι παραβιάζουν τις ΑΟΖ πέντε κρατών στην Νότια Σινική Θάλασσα και οι Αμερικανοί δυσανασχετούν και στέλνουν την Αντιπρόεδρό τους και το πολεμικό τους στόλο στην περιοχή. Αλλά όταν οι Τούρκοι συμπεριφέρονται σαν τους Κινέζους στην Ανατολική Μεσόγειο παραβιάζοντας τις ΑΟΖ των κρατών της περιοχής, οι Αμερικανοί κάνουν το κορόιδο.
Η Κίνα αυξάνει τη ναυτική της δύναμη για να μπορεί να «κλέβει», πιο εύκολα, τις ΑΟΖ των γειτόνων της και οι Τούρκοι παρακολουθούν προσεκτικά αυτές τις κινεζικές κινήσεις και για αυτό τον λόγο έχουν και αυτοί αρχίσει να αυξάνουν την ναυτική τους δύναμη.
Οι εξελίξεις στον Ειρηνικό Ωκεανό φαίνονται πολύ μακρινές για την ελληνική κυβέρνηση, αλλά ο Σουλτάνος όχι μόνο τις παρακολουθεί προσεκτικά, αλλά προσπαθεί να μιμηθεί τον κινεζικό γίγαντα. Αυτή η προοπτική πρέπει να μας ανησυχεί ιδιαίτερα, για να μη βρεθούμε προ δυσάρεστων για τα εθνικά συμφέροντα εκπλήξεων.
Συνεκμετάλλευση ή Συνδιαχείριση
Πολλοί υποστηρίζουν ότι οι Τούρκοι απαιτούν συνεκμετάλλευση του Αιγαίου μαζί μας. Αυτό δεν είναι ακριβές. Οι πρώτοι διδάξαντες ήταν οι Αμερικανοί οι οποίοι δεν έχουν αλλάξει τακτική για δεκαετίες και χρησιμοποίησαν την λέξη «συνεκμετάλλευση» για πρώτη φορά το 1975.
Οι ΗΠΑ ζήτησαν τότε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να ξεκινήσει συνομιλίες για συνεκμετάλλευση του Αιγαίου αλλά αυτός αρνήθηκε , κάτι που ενόχλησε πολύ τους Αμερικανούς τότε. Αργότερα, οι Αμερικανοί ζήτησαν το ίδιο από τον Ανδρέα Παπανδρέου αλλά και αυτός αρνήθηκε να το κάνει. Είναι προφανές ότι ορισμένα σενάρια επανέρχονται. Κάτι τέτοιο ίσως να ήταν δυνατόν μόνο μετά από οριοθέτηση και όχι χωρίς αυτήν. Αυτό ακριβώς έχουν κάνει η Κύπρος και το Ισραήλ στο οικόπεδο «Αφροδίτη».
Βέβαια, πέρασε αρκετός καιρός για να αντιληφθούμε ότι και οι Τούρκοι και οι Αμερικανοί δεν μιλούσαν για συνεκμετάλλευση αλλά για συνδιαχείριση! Συνδιαχείριση σημαίνει η συνεκμετάλλευση μιας περιοχής ανεξάρτητα σε τίνος κράτους ΑΟΖ ανήκει αυτή η περιοχή. Δηλαδή επιθυμούν να συνεκμεταλλευθούν μια περιοχή νοτιοανατολικά της Κρήτης που ανήκει στην ελληνική ΑΟΖ.
Αυτό ήταν το δώρο του Ντόναλντ Τραμπ προς τον φίλο του Ερντογάν. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω εάν η κυβέρνηση Μπάιντεν συνεχίζει να υποστηρίζει αυτή τη θέση του προκατόχου του.
Χρειάζεται να υπενθυμίσουμε στη κυβέρνηση των ΗΠΑ ότι ο επόμενος αμερικανικός χάρτης δείχνει την ΑΟΖ της Τουρκίας και το μέγεθος της που δικαιούται στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος. Η λέξη αρχιπέλαγος χρησιμοποιήθηκε από αρχαιοτάτων χρόνων για να περιγράψει την θάλασσα του Αιγαίου! Ποιανού ήταν η φαεινή ιδέα να αλλάξουμε την ονομασία από Αρχιπέλαγος σε Πέλαγος;
Η ΑΟΖ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
Πηγή: Global Marine Boundaries Database, General Dynamics, Herndon, Virginia, USA.
Επίλογος
Όπως έγραψε ο Αλέξης Παπαχελάς στην Καθημερινή:
«Πάνε πολλές δεκαετίες που ο γεωπολιτικός μας περίγυρος έμοιαζε τόσο επικίνδυνος και απρόβλεπτος. Από πού να ξεκινήσει κανείς; Στα Βαλκάνια οι εξελίξεις είναι ραγδαίες: στη Βόρεια Μακεδονία, στη Βουλγαρία, στις σχέσεις Σερβίας – Κοσόβου, στη Βοσνία. Η Ε.Ε. μοιάζει ανίκανη να διαχειριστεί τον «βαλκανικό λογαριασμό» γιατί δεν προσφέρει ούτε απτά κίνητρα ούτε και πυγμή. Στα σύνορα της Πολωνίας ένας ακόμη δικτάτορας δοκιμάζει τις αντοχές της Ευρώπης σε ένα μπρα ντε φερ. Στα σύνορα της Ουκρανίας διακυβεύονται επίσης πολλά, αν θεωρήσουμε βάσιμες τις δυτικές ανησυχίες για τις προθέσεις της Μόσχας.»
Η κατάρρευση Ερντογάν δεν είναι καθόλου καλά νέα για μας. Συνήθως η οικονομική κατάρρευση αυταρχικών καθεστώτων δημιουργεί κινδύνους για εξαγωγή της κρίσης στο εξωτερικό με σκοπό ο λαός να ενωθεί σε περίπτωση πολεμικής σύγκρουσης. Αλλά καλόν είναι να θυμόμαστε τον Βρετανό φιλόσοφο Bertrand Russell που είχε πει:
“War does not determine who is right-only who is left”
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου