Ένα αρχαίο ρωμαϊκό κύπελλο, που φαίνεται να αλλάζει χρώματα με μαγικό τρόπο, και τα κτίσματα των αρχαίων Ρωμαίων, που ακόμα στέκονται περήφανα, στο πέρασμα των χρόνων, αποδεικνύουν ότι έχουμε πολλά να μάθουμε από τους προγόνους μας και ανοίγουν τον δρόμο για επιστημονική πρόοδο.Προηγμένη συσκευή ανίχνευσης του DNA και πιο ανθεκτικά κτίρια είναι πιθανόν να γίνουν πραγματικότητα, χάρη στις γνώσεις από το παρελθόν.
Συχνά, σκεφτόμαστε τους προγόνους μας σαν τεχνολογικά υπανάπτυκτους ανθρώπους, οι οποίοι ζούσαν τυφλωμένοι από τις προκαταλήψεις τους και χωρίς να έχουν στα χέρια τους τα μέσα και τις απαντήσεις που έχουμε εμείς, σήμερα.
Και ενώ, σίγουρα, ζούμε σε μια εποχή εκπληκτικών τεχνολογικών επιτευγμάτων, δεν είναι κατ' ανάγκην αλήθεια ότι όλες οι καινοτομίες μας είναι... καινοτομίες.
Οι αρχαίοι πρόγονοί μας είχαν, ακριβώς, την ίδια θέληση για πρόοδο και ανακαλύψεις με εμάς. Και καθώς οι αρχαιολόγοι φέρνουν στο φως όλο και περισσότερα για το παρελθόν μας, μαθαίνουν, επίσης, ότι πολλές τεχνολογίες που εμείς θεωρούμε δεδομένες, ίσως και να αναπτύχθηκαν εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια πριν, μόνο και μόνο για να χαθούν, κάπου στο πέρασμα του χρόνου.
Το πιο τρανταχτό παράδειγμα είναι η πλαστική χειρουργική. Είναι μία σχετικά νέα τεχνολογία, σωστά; Λάθος. Η πλαστική χειρουργική φαίνεται ότι ασκούνταν στην Ινδία, από το 800 π.Χ.. Παρόλα αυτά, δεν είχε “επινοηθεί” στην Ευρώπη, μέχρι τον 18ο αιώνα, όταν Βρετανοί γιατροί έμαθαν για αυτή, στην Ινδία.
Αλλά και κάποιες πρόσφατες εξελίξεις δείχνουν ότι τα μαθήματα που έχουμε να πάρουμε από τους αρχαίους δεν έχουν τελειώσει.
Συγκεκριμένα, οι αρχαίοι Ρωμαίοι φαίνεται ότι έχουν τη δυνατότητα να ταρακουνήσουν κάποιους από τους κυριότερους τομείς της σημερινής βιομηχανίας, εκατοντάδες χρόνια μετά την πτώση της αυτοκρατορίας τους. Δύο ευρήματα της εποχής τους, αποτελούν τη βάση και τον οδηγό για την επίτευξη σημαντικής επιστημονικής προόδου.
Το Κύπελλο του Λυκούργου
Το πρώτο από τα δύο ευρήματα είναι ιδιαίτερα εκπληκτικό. Ένα δισκοπότηρο, ηλικίας 1600 ετών, γνωστό ως Κύπελλο του Λυκούργου, το οποίο έχει αποδειχθεί ότι είναι κάτι περισσότερο από ένα εντυπωσιακό έργο τέχνης. Είναι, επίσης, ένα υπαρκτό παράδειγμα μίας από τις πρώτες μορφές νανοτεχνολογίας.
Το κύπελλο παρέμενε μυστήριο, για αιώνες, αφού αλλάζει χρώμα (από πράσινο σε κόκκινο), ανάλογα με την οπτική γωνία που το κοιτάζει κανείς. Μόλις τη δεκαετία του 1990, εξακριβώθηκε ο τρόπος δημιουργίας του. Όπως αποδεικνύεται, το γυαλί κατασκευής του δισκοπότηρου είναι εμποτισμένο με σωματίδια αργύρου και χρυσού, τα οποία έχουν διάμετρο 50 νανομέτρων.
Για εκείνους που θα σπεύσουν να αποδώσουν τις ιδιότητες του δισκοπότηρου στην τύχη, να σημειώσουμε ότι η συγκεκριμένη τεχνική – που έδωσε στο γυαλί την ικανότητα να αλλάζει χρώμα – ήταν σίγουρα γνωστή στους αρχαίους Ρωμαίους, αφού και άλλα, παρόμοια κύπελλα έχουν βρεθεί.
Θα μπορούσε, μάλιστα, να φέρει τώρα επανάσταση στη φαρμακευτική βιομηχανία, αφού, με βάση αυτή, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις ανέπτυξαν, μόλις πέρυσι, μία συσκευή που τους επιτρέπει να ανιχνεύουν DNA και πρωτεΐνες, χωρίς να χρειάζεται προηγουμένως χημική τροποποίησή τους.
Μείωσαν, έτσι, το κόστος και περιόρισαν τα σφάλματα που μπορεί να προκύψουν από μία τέτοια διαδικασία. Η ομάδα εκτιμά ότι η συσκευή έχει εκατό φορές καλύτερη ευαισθησία, σε σχέση με οποιοδήποτε παρόμοιο προϊόν.
Με δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό Advanced Optical Materials, η ερευνητική ομάδα υποστηρίζει ότι οραματίζεται “την ευρεία χρήση της συσκευής, για μικροσυστοιχίες DNA, θεραπευτική διαλογή αντισωμάτων, ανακάλυψη φαρμάκων και την παροχή μίας φθηνής και πιο ευαίσθητης εναλλακτικής στα υπάρχοντα όργανα επιφανειακού πλασμονικού συντονισμού”.
Σκυρόδεμα ρωμαϊκό, αλλά και ρωμαλέο
Φαίνεται, όμως, ότι οι αρχαίοι Ρωμαίοι δεν έχουν λύσεις μόνο για τον τομέα της ιατρικής. Σύντομα, ίσως ζούμε, εργαζόμαστε και κυκλοφορούμε, σε κτίρια και δρόμους, χτισμένα με τα ίδια υλικά που χρησιμοποιούσαν οι Ρωμαίοι όταν έφτιαχναν το Πάνθεον. Υλικά, τα οποία, μάλιστα, παράγουν λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, κατά τη δημιουργία τους.
Το παραπάνω ενδεχόμενο, ίσως γίνει πραγματικότητα, χάρη στο έργο μίας ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Berkeley της Καλιφόρνια, η οποία έχει μελετήσει τους λόγους που το ρωμαϊκό σκυρόδεμα κατάφερε να αντέξει περισσότερα από 200 χρόνια, υπό τις ίδιες συνθήκες που προκαλούν την αποικοδόμηση του δικού μας σε χρονικό διάστημα 50 ετών. Ιδιαίτερα, κάτω από το νερό.
“Το σκυρόδεμα των Ρωμαίων έχει παραμείνει συμπαγές και καλά ενοποιημένο, για 200 χρόνια, σε επιθετικά θαλάσσια περιβάλλοντα”, δήλωσε η ερευνήτρια Marie Jackson, σε ένα δελτίο τύπου. “Είναι ένα από τα πιο ανθεκτικά δομικά υλικά στον πλανήτη και δεν είναι τυχαίο”.
Το Πάνθεον, στη Ρώμη, ένας επιβλητικός ναός, αφιερωμένος στους Ολύμπιους Θεούς
Πράγματι, αυτό προκύπτει από τη χημική ανάλυση του ρωμαϊκού σκυροδέματος, που δημοσίευσε η ομάδα, στο περιοδικό Journal of the American Ceramic Society. Το κλειδί στην ανθεκτικότητα του ρωμαϊκού μπετόν ήταν η ανάμειξη ασβέστη και ηφαιστειακής τέφρας, η οποία παράγει ένα σκυρόδεμα που περιλαμβάνει αλουμίνιο – κάτι που δεν απαντάται στα σύγχρονα τσιμέντα.
Αυτό σημαίνει λιγότερος ασβεστόλιθος στο τσιμέντο και χαμηλότερες θερμοκρασίες στη δημιουργία του σκυροδέματος. Έτσι, η χρήση ρωμαϊκού τσιμέντου δίνει ένα πιο ανθεκτικό υλικό, που μπορεί να παραχθεί με λιγότερα καύσιμα και σε λιγότερο χρόνο.
Ξεχνάμε, πολλές φορές, ότι κάποια από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι τόσο παλιά όσο η ίδια η ιστορία μας. Καθώς ψάχνουμε καινοτόμους τρόπους να τους δώσουμε λύσεις, δεν θα ήταν λάθος να παραβλέψουμε το παρελθόν;
Ίσως, αν κοιτάξουμε λίγο προς τα πίσω και όσα έχουν κάνει οι πρόγονοί μας, να εμπνευστούμε από το έργο τους. Μπορεί, ακόμη και να βρούμε στο χθες ό,τι αναζητούμε στο σήμερα.
Θεόδουλος Γεωργιάδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου