Αυτό που χρησιμοποιούσε ως αγαπημένη έκφραση ο αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ, Άρης Βελουχιώτης ήταν το «καλή αντάμωση στα γουναράδικα»! Η χρήση της λέξης «ραντεβού» στην καλύτερη περίπτωση είναι εκ παραδρομής λάθος, στην χειρότερη ένας νεοτερισμός που αλλοιώνει την ιστορικότητα της έκφρασης.
Οι ρίζες της πολυχρησιμοποιημένης έκφρασης
Η φράση «καλή αντάμωση στα γουναράδικα» έγινε μεν γνωστή από τον Βελουχιώτη, αλλά δεν επινοήθηκε από εκείνον. Ίσα-ίσα... Υπήρχε πολλά χρόνια πριν από εκείνον και όπως φαίνεται συνεχίζει να υπάρχει και μετά από αυτόν.
Πρόκειται επί της ουσίας για έναν παροιμιόμυθο. Μάλιστα η (κατά πάσα πιθανότητα) αρχική της μορφή αναφέρεται στη συλλογή του Δ. Λουκάτου (Νεοελληνικοί παροιμιόμυθοι) αλλά και στο βιβλίο «Παροιμίες» του Νικολάου Πολίτη. Εκεί, λοιπόν, υπάρχει η φράση: «Θ’ ανταμωθούμε στα κιουρτζίδικα».
«Κιουρτζίδικα» στα τούρκικα είναι τα γουναράδικα. Στο συγκεκριμένο βιβλίο, λοιπόν, υπάρχει μια πιο αναπτυγμένη παραλλαγή της παροιμίας: «Τ’ αλεπόπουλα ρώτησαν την αλεπού, «Πού θ’ ανταμωθούμε;» «Εις του γούναρη την κάδη». Όπου «Γούναρης», φυσικά, ο γουναράς. Και η κάδη είναι ο κάδος. Εκεί δηλαδή όπου τα δέρματα μουλιάζουν σε διάφορα υγρά για να μαλακώσουν κατά την κατεργασία τους.
Μάλιστα, ο συγγραφέας του βιβλίου, σημειώνει ότι υπάρχει και ένας -όχι και τόσο γνωστός- μύθος πίσω από τη φράση. Σύμφωνα με αυτόν η αλεπού ανάθρεψε τα παιδιά της και τα μεγάλωσε ώστε να μπορούν πια μόνα τους να φροντίζουν την τροφή τους. Όταν ήρθε η ώρα του αποχαιρετισμού τα αλεπόπουλα τη ρώτησαν πότε θα ξανασυναντηθούν και εκείνη, πολύπειρη, έδωσε αυτή την απάντηση, προκειμένου να τους δείξει τις δυσκολίες αλλά κυρίως τους κινδύνους τους οποίους θα κληθούν να αντιμετωπίσουν. Ο Πολίτης προσθέτει ότι τη φράση «τη λένε χαριτολογώντας φίλοι που αποχωρίζονται και δεν έχουν προοπτική να συναντηθούν στο κοντινό μέλλον».
Επιπλέον σύμφωνα με παλαιότερες καταγραφές η φράση αυτή χρησιμοποιούνταν και μάλιστα σε μεγάλο βαθμό και από τους κλέφτες και τους αμαρτωλούς κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Επίσημες καταγραφές για αυτό δεν υπάρχουν, ωστόσο, δεν αποκλείεται να ήταν έτσι πραγματικά, δεδομένης της εκπεφρασμένης αγάπης που είχε ο Βελουχιώτης για την «κλεφτουριά»!
Ο Άρης Βελουχιώτης και το αντάρτικο
Ο αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ συνήθιζε να λέει αυτή την φράση όταν συνομιλούσε με τους συντρόφους του για την πιθανή εξέλιξη που θα είχε το αντάρτικο και ο εμφύλιος. Το έκανε πάνω στη βάση της παροιμίας με την αλεπού και με προφανή στόχο να τους δείξει πως η πιθανότερη κατάληξη του ίδιου θα ήταν αυτή…
Ο Βελουχιώτης την χρησιμοποιούσε τόσο συχνά που από ένα σημείο και μετά με την ίδια συχνότητα την χρησιμοποιούσαν και οι αγαπημένοι του «μαυροσκούφηδες» (το επίλεκτο τμήμα του ΕΛΑΣ που αποτελούσε κάτι σαν προσωπική φρουρά του Άρη).
Υπάρχει, μάλιστα, και μια σχετική ιστορική καταγραφή από τον «Καπετάν Περικλή», κατά κόσμον Γιώργο Χουλιάρα, που πολέμησε στο πλευρό του Βελουχιώτη.
Σύμφωνα με εκείνη την διήγηση λοιπόν, λίγες ημέρες μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, στις αρχές του 1945, ο Χουλιάρας συνάντησε τον Βελουχιώτη και άλλους καπετάνιους στην Μπρούφλιανη Φθιώτιδας.
Όσο ο αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ ενημερωνόταν για ένα σημείωμα που είχε φτάσει μέχρι εκεί και το οποίο περιείχε εντολές του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ, οι μαυροσκούφηδες συζητούσαν για το μέλλον του αγώνα.
«Μπρος σπαθί και πίσω ρέμα», φέρεται να είπε τότε ο Καπετάν Πελοπίδας στον διστακτικό Χουλιάρα. «Εμείς που θα ακολουθήσουμε τον Άρη, κακό χερόβολο και εσείς κακό δεμάτι. Εσύ, Περικλή, καλύτερα να φύγεις. Καλή αντάμωση στα γουναράδικα», είπε αποχαιρετώντας τον ο Πελοπίδας.
Σε μια παλαιότερη συνέντευξή του στην εφημερίδα «Τα Νέα» » ο ιστορικός βιογράφος του Βελουχιώτη Διονύσης Χαριτόπουλος είχε πει για την συγκεκριμένη διήγηση πως: «Αντέγραφε τα λεγόμενα του Βελουχιώτη. Βρισκόταν άλλωστε στον ίδιο στενό κύκλο των καπεταναίων και είχαν παρόμοιο τρόπο σκέψης».
Όσο για τον ίδιο τον Βελουχιώτη φέρεται να χρησιμοποίησε την φράση αυτή όταν και επίσημα τελείωσε η Γερμανική κατοχή στην Ελλάδα. Ο Θανάσης Κλάρας
(όπως ήταν το πραγματικό του όνομα) είχε προβλέψει τον επερχόμενο εμφύλιο δεδομένου πως δεν διαχώριζε την κατοχή από τους ναζί με την παρεμβατικότητα των συμμάχων στα εσωτερικά της χώρας (κάτι που άλλωστε ήταν και το σημείο τριβής με το ΚΚΕ) και όταν τον ρώτησαν οι αντάρτες για το τι θα γίνει στη συνέχεια, εκείνος απάντησε: «Καλή αντάμωση στα γουναράδικα». Έκφραση που έμελλε να εκπληρωθεί σαν προφητεία λίγο καιρό αργότερα…
Οι ρίζες της πολυχρησιμοποιημένης έκφρασης
Η φράση «καλή αντάμωση στα γουναράδικα» έγινε μεν γνωστή από τον Βελουχιώτη, αλλά δεν επινοήθηκε από εκείνον. Ίσα-ίσα... Υπήρχε πολλά χρόνια πριν από εκείνον και όπως φαίνεται συνεχίζει να υπάρχει και μετά από αυτόν.
Πρόκειται επί της ουσίας για έναν παροιμιόμυθο. Μάλιστα η (κατά πάσα πιθανότητα) αρχική της μορφή αναφέρεται στη συλλογή του Δ. Λουκάτου (Νεοελληνικοί παροιμιόμυθοι) αλλά και στο βιβλίο «Παροιμίες» του Νικολάου Πολίτη. Εκεί, λοιπόν, υπάρχει η φράση: «Θ’ ανταμωθούμε στα κιουρτζίδικα».
«Κιουρτζίδικα» στα τούρκικα είναι τα γουναράδικα. Στο συγκεκριμένο βιβλίο, λοιπόν, υπάρχει μια πιο αναπτυγμένη παραλλαγή της παροιμίας: «Τ’ αλεπόπουλα ρώτησαν την αλεπού, «Πού θ’ ανταμωθούμε;» «Εις του γούναρη την κάδη». Όπου «Γούναρης», φυσικά, ο γουναράς. Και η κάδη είναι ο κάδος. Εκεί δηλαδή όπου τα δέρματα μουλιάζουν σε διάφορα υγρά για να μαλακώσουν κατά την κατεργασία τους.
Μάλιστα, ο συγγραφέας του βιβλίου, σημειώνει ότι υπάρχει και ένας -όχι και τόσο γνωστός- μύθος πίσω από τη φράση. Σύμφωνα με αυτόν η αλεπού ανάθρεψε τα παιδιά της και τα μεγάλωσε ώστε να μπορούν πια μόνα τους να φροντίζουν την τροφή τους. Όταν ήρθε η ώρα του αποχαιρετισμού τα αλεπόπουλα τη ρώτησαν πότε θα ξανασυναντηθούν και εκείνη, πολύπειρη, έδωσε αυτή την απάντηση, προκειμένου να τους δείξει τις δυσκολίες αλλά κυρίως τους κινδύνους τους οποίους θα κληθούν να αντιμετωπίσουν. Ο Πολίτης προσθέτει ότι τη φράση «τη λένε χαριτολογώντας φίλοι που αποχωρίζονται και δεν έχουν προοπτική να συναντηθούν στο κοντινό μέλλον».
Επιπλέον σύμφωνα με παλαιότερες καταγραφές η φράση αυτή χρησιμοποιούνταν και μάλιστα σε μεγάλο βαθμό και από τους κλέφτες και τους αμαρτωλούς κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Επίσημες καταγραφές για αυτό δεν υπάρχουν, ωστόσο, δεν αποκλείεται να ήταν έτσι πραγματικά, δεδομένης της εκπεφρασμένης αγάπης που είχε ο Βελουχιώτης για την «κλεφτουριά»!
Ο Άρης Βελουχιώτης και το αντάρτικο
Ο αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ συνήθιζε να λέει αυτή την φράση όταν συνομιλούσε με τους συντρόφους του για την πιθανή εξέλιξη που θα είχε το αντάρτικο και ο εμφύλιος. Το έκανε πάνω στη βάση της παροιμίας με την αλεπού και με προφανή στόχο να τους δείξει πως η πιθανότερη κατάληξη του ίδιου θα ήταν αυτή…
Ο Βελουχιώτης την χρησιμοποιούσε τόσο συχνά που από ένα σημείο και μετά με την ίδια συχνότητα την χρησιμοποιούσαν και οι αγαπημένοι του «μαυροσκούφηδες» (το επίλεκτο τμήμα του ΕΛΑΣ που αποτελούσε κάτι σαν προσωπική φρουρά του Άρη).
Υπάρχει, μάλιστα, και μια σχετική ιστορική καταγραφή από τον «Καπετάν Περικλή», κατά κόσμον Γιώργο Χουλιάρα, που πολέμησε στο πλευρό του Βελουχιώτη.
Σύμφωνα με εκείνη την διήγηση λοιπόν, λίγες ημέρες μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, στις αρχές του 1945, ο Χουλιάρας συνάντησε τον Βελουχιώτη και άλλους καπετάνιους στην Μπρούφλιανη Φθιώτιδας.
Όσο ο αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ ενημερωνόταν για ένα σημείωμα που είχε φτάσει μέχρι εκεί και το οποίο περιείχε εντολές του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ, οι μαυροσκούφηδες συζητούσαν για το μέλλον του αγώνα.
«Μπρος σπαθί και πίσω ρέμα», φέρεται να είπε τότε ο Καπετάν Πελοπίδας στον διστακτικό Χουλιάρα. «Εμείς που θα ακολουθήσουμε τον Άρη, κακό χερόβολο και εσείς κακό δεμάτι. Εσύ, Περικλή, καλύτερα να φύγεις. Καλή αντάμωση στα γουναράδικα», είπε αποχαιρετώντας τον ο Πελοπίδας.
Σε μια παλαιότερη συνέντευξή του στην εφημερίδα «Τα Νέα» » ο ιστορικός βιογράφος του Βελουχιώτη Διονύσης Χαριτόπουλος είχε πει για την συγκεκριμένη διήγηση πως: «Αντέγραφε τα λεγόμενα του Βελουχιώτη. Βρισκόταν άλλωστε στον ίδιο στενό κύκλο των καπεταναίων και είχαν παρόμοιο τρόπο σκέψης».
Όσο για τον ίδιο τον Βελουχιώτη φέρεται να χρησιμοποίησε την φράση αυτή όταν και επίσημα τελείωσε η Γερμανική κατοχή στην Ελλάδα. Ο Θανάσης Κλάρας
(όπως ήταν το πραγματικό του όνομα) είχε προβλέψει τον επερχόμενο εμφύλιο δεδομένου πως δεν διαχώριζε την κατοχή από τους ναζί με την παρεμβατικότητα των συμμάχων στα εσωτερικά της χώρας (κάτι που άλλωστε ήταν και το σημείο τριβής με το ΚΚΕ) και όταν τον ρώτησαν οι αντάρτες για το τι θα γίνει στη συνέχεια, εκείνος απάντησε: «Καλή αντάμωση στα γουναράδικα». Έκφραση που έμελλε να εκπληρωθεί σαν προφητεία λίγο καιρό αργότερα…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου