Οι μυστικοί κώδικες της οδού Σατωβριάνδου

Τμήμα της οδού Σατωβριάνδου, κάτω από την Ομόνοια.

Ε​​πέστρεφα από την οδό Μαιζώνος στη συνοικία του Αγίου Παύλου, που είναι όμορη με το Μεταξουργείο.
Είχα μόλις επισκεφθεί ένα ωραίο παλιό σπίτι,
πλήρως ανακαινισμένο εσωτερικά, που στεγάζει πλέον το Κέντρο Μελετών «Μάρκος Δραγούμης». Απέναντι ήταν το σχολείο της γειτονιάς, με τον γνωστό μελισσοβόμβο των διαλειμμάτων. Λίγο λίγο οδηγήθηκα να δω με άλλο μάτι αυτήν την αντικειμενικά τραυματισμένη περιοχή, με το βλέμμα μου σκαλωμένο σε λεπτομέρειες που μαρτυρούσαν εγκατάλειψη και συρρίκνωση, όπως ξεχαρβαλωμένες πινακίδες φθηνών ξενοδοχείων σε νεοκλασικά σπίτια ή αυλές χτισμένες με τσιμεντόλιθους. Παρ’ όλα αυτά το βλέμμα μου ήταν ανανεωμένο. Αναζητούσε διαφορετική ανάγνωση.
Γι’ αυτό, καθώς είχα προσπεράσει τις οδούς με τα ατμοσφαιρικά ονόματα, τη Φαβιέρου, τη Μάγερ, τη Βίκτωρος Ουγκώ ή την Ακομινάτου, βαθιά μέσα στο υπογάστριο της πλατείας Βάθης, σήκωσα το βλέμμα εκεί που η υποτιμημένη οδός Καρόλου ξανοίγεται προς τα πάνω, ως οδός Σατωβριάνδου. Είναι εκείνο το τρίστρατο με τη Μάρνη, ένα σταυροδρόμι που είναι σαν να έχει μονίμως μια θλιμμένη ατμόσφαιρα, με τα φαιόγκριζα εξαώροφα του 1960 ανακατεμένα με ό,τι έχει φτιάξει με την πάροδο του χρόνου η περιοχή, σαν ακανόνιστος βυθός αστικού ωκεανού. Παρ’ όλα αυτά προσπερνούσα αυτήν την αστική θλίψη, γιατί ίσως για πρώτη φορά είδα με αυτόν τον τρόπο την οδό Σατωβριάνδου.

Ηταν μια μέρα σκοτεινή, και ίσως η απουσία του αττικού ήλιου να ταίριαζε περισσότερο στα πρώτα μεσοπολεμικά κτίρια του δρόμου, που είδα στην αριστερή πλευρά του δρόμου, πριν φτάσω ακόμη στην οδό Κουμουνδούρου. Κοιτούσα τα αστικά μέτωπα της Σατωβριάνδου, από κάτω έως πάνω από το Εθνικό, και έβλεπα μία πυκνή παραλλαγή αρχιτεκτονικών τύπων από τον μεσοαστικό κλασικισμό του 1880 έως τα πειράματα του 1920, τον συμπαγή μοντερνισμό του 1930 και τη χρηστική αρχιτεκτονική του 1960. Ηταν μία βεντάλια διαδρομών, παλαιών αστών, εμπόρων και μικροεπαγγελματιών. Αστικές κατοικίες, με μικρομάγαζα, πορνεία, φούρνους και γραφεία, γκαράζ και φαρμακεία, όλα μαζί μία σφαίρα κοινωνικής ζύμωσης. Αυτό που έβλεπα, βέβαια, ήταν τα υπολείμματα αυτής της παλιάς ζωής, που ξεφτισμένη πια έχει υποχωρήσει, αφήνοντας σκιές. Η «Επτάνησος», το παλιό ξενοδοχείο, σε κτίριο του 1925, περίπου, κλειστό και έρημο, με την πρόσοψη πρασινισμένη από την υγρασία. Είδα αστικά βρύα στη σκοτεινή επιδερμίδα της «Επτανήσου» και θυμήθηκα όλα τα παλιά ξενοδοχεία της εποχής, τα οποία σαν θραύσματα μιας ζωής που σαν να μην υπήρχε ποτέ υπερίπτανται του σημερινού τοπίου. Οπως το παλιό ξενοδοχείο «Ευρώπη», που σε ξεχασμένες διαφημίσεις καυχιέται για το «τρέχον ύδωρ» και «τας λογικάς τιμάς». Η ομορφιά της περιοχής ήταν η μείξη και η συνύπαρξη. Οι πρώτες μοντέρνες πολυκατοικίες, όπως αυτή στη Σατωβριάνδου 50, πλησίον του Εθνικού Θεάτρου, με την ωραία αρ ντεκό εξώθυρα ή οι άλλες διάσπαρτες στη γειτονιά, θυμίζουν απαρχαιωμένους πυργίσκους ενός γηρασμένου μοντερνισμού.
Ανηφορίζοντας, είδα το «Αγγέλων Βήμα», στο όμορφο νεοκλασικό σπίτι που έχει διασώσει, και ολόγυρα η νέα γειτονιά που εξυπηρετεί τις καινούργιες ανάγκες. Αλλά η Σατωβριάνδου έχει υλικό. Εχει ομορφιά κρυμμένη, νανουρισμένη πίσω από μεμβράνες που την κρατούν σε διαρκές ημίφως. Αντίστοιχα και η Βερανζέρου. Τρέχουν μαζί σε παράλληλες αστικές ράγες.

kathimerini