Ο μυστήριος Σακαφλιάς

Αν δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα για τον χιλιοτραγουδησμένο Σακαφλιά, αυτό οφείλεται στο ότι κανένας μας δεν έψαξε στο Ποινικό Μητρώο. Τα αποσπάσματα ποινικού μητρώου παρέχονται μόνον έπειτα από αίτηση του ενδιαφερομένου καί είναι αυστηρώς προσωπικά. Γιαυτό κανένας δικηγόρος δεν μπορεί να πάρει απόσπασμα ποινικού μητρώου κάποιου αντίδικου. Σημειωτέον πως ο ενδιαφερόμενος μπορεί να λάβει ένα απόσπασμα ποινικού μητρώου με τις σημαντικότερες καταδίκες του, ενώ οι δικαστές εφοδιάζονται με πλήρες ποινικό μητρώο του εκάστοτε κατηγορούμενου.

Οι πληροφορίες των αστυνομικών, που καταθέτουν ως αμάρτυρες, είναι άνευ αξίας. Κι όμως, οι δικαστές -από δουλοπρέπεια έναντι της Αστυνομίας- δέχονται αυτές τις χαφιεδίστικες πληροφορίες. Δεν ξέρουμε ούτε καν τό όνομα του Σακαφλιά, που άλλοι τον λένε Σακαβλιά κι άλλοι Σαρκαφλιά. Στα Ρεμπέτικα εδημοσίευσα λίγα τραγούδια με πρωταγωνιστή τον Σακαφλιά. Φαίνεται πως, τα πρώτα τραγούδια για τον Σακαφλιά ήσανε αδέσποτα μουρμούρικα, πλασμένα από άγνωστους μάγκες. Αργότερα, ορισμένοι επώνυμοι λαϊκοί συνθέτες εκυκλοφόρησαν καναδυό δίσκους με τραγούδια για τον θρυλικό Σακαφλιά.

 Τα τραγούδια για τον Σακαφλιά θέτουν μια σειρά ερωτήματα: ποιός ήταν ο Σακαφλιάς, ποιός τον σκότωσε; πως τον δολοφόνησε; και γιατί τον σκότωσε, και, πού τον σκότωσε; Στα τραγούδια για τον Σακαφλιά αναφέρονται τα Τρίκαλα και τα Δυο Στενά. Κάποιοι Τρικαλινοί μου είπαν πως, τα Δυο Στενά ήσανε δυο συγκλίνοντα δρομάκια στην Αγία Επίσκεψη των Τρικάλων, κάτω από τό κάστρο. Δεν πολυπίστεψα αυτή την εκδοχή. Όταν βρισκόμουνα στην φυλακή Τρικάλων προσπάθησα να διελευκάνω το μυστήριο του Σακαφλιά. Κοιμόμουνα, τότε, στην πρεσβεία της φυλακής, μαζί με νέους μαγκίτες και και γέρους κατάδικους. Στις 15.10.1969 (σύμφωνα με τις σημειώσεις μου) μίλησα με τον δις-ισοβίτη Σωτήρη Γκόγκο, που το 1924 ήτανε στην ίδια φυλακή. Ο Γκόγκος υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας της δολοφονίας του Σακαβλιά -έτσι τον έλεγε.

 Ο Γκόγκος μου περιέγραψε τον Σακαφλιά σαν έναν ψηλό, καλοκαμωμένο, περήφανο μάγκα, περίπου τριάντα χρονών. Το '69 ο Γκόγκος ήταν εβδομήντα-εξ ετών. Έβγαζε την δεύτερη ισόβια στολίζοντας και πουλώντας εικόνες αγίων. Ήταν ένας σιχαμερός τύπος, που -περιέργως- έμενε στην πρεσβεία, δηλαδή σε ομαδικό κελί που ανήκε μονοπωλιακώς στα Παιδιά της Φάρας. Εν πάση περιπτώσει, ο Γκόγκος μου αφηγήθηκε ότι αίτια της δολοφονίας του Σακαφλιά ήτανε το βιδάνιο της φυλακής. Βιδάνιο λένε το κατακράτημα ποσοστών που κάνει ο τσιρίμπασης σ’ αυτούς που παίζουν χαρτιά ή μπαρμπούτι, Συνήθως, κάθε φυλακή είχε έναν τσιρίμπαση. Φαίνεται ότι ο Σακαφλιάς σήκωσε κεφάλι, θέλοντας ν' αρπάξει το βιδάνιο. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι αντίπαλοι λύνουν τη διαφορά τους με δύο τρόπους: είτε δολοφονούν τον εχθρό τους, χρησιμοποιώντας ως φονιά έναν χάλια-μάγκα, είτε εξαπολύουν εναντίον του μιαν ομάδα από αλάνια που πιάνουν τον επίδοξο τσιρίμπαση και τον καταγαμούν. Θα πρέπει να τονίσω ιδιαιτέρως αυτό πού ήδη είπα: στην τελική μάχη μεταξύ δύο τσιριμπασήδων ξαποστέλνουν ασήμαντους μάγκες, για να ξεφτιλίσουν εντελώς το θύμα της επίθεσης. Γιαυτό την δολοφονία του Σακαφλιά την ανέλαβε ένας ηλικιωμένος αλανόμαγκας, ο Αντωνίτσης. Όσο για την λέξη βιδάνιο (η γκανιότα κ.λπ.) έχει και την σημασία: απόπιομα.

 Ο Ζάχος παρέχει κάποιαν ευφάνταστη ετυμολογία στη λέξη βιδάνιο. Ας συμβουλευτεί, σχετικώς, τον Μπαμπινιώτη... Ο Αντωνίτσης σκότωσε τον Σακαφλιά με μιαν ουρά τηγανιού. Η ουρά του τηγανιού υπήρξε ένα τρομερό παραδοσιακό όπλο της φυλακής. Έπαιρναν ένα τηγάνι, έκοβαν τα τρία πριτσίνια που στερέωναν την ουρά, καί, μετά ακόνιζαν την ουρά στις πλάκες της φυλακής. Ο Σακαφλιάς έμενε στον θάλαμο 9 (τουτέστιν στην Πρεσβεία). Κάποιος πλησίασε από την αυλή και φώναξε τον Σακαφλιά για να του πει, δήθεν, κάτι. Ο Σακαφλιάς πήγε στο παράθυρο και έσκυψε, γιατί ο τοίχος της πρεσβείας ήτανε πολύ χοντρός και το παράθυρο βρισκότανε σε βαθούλωμα. Τότε πήγε από πίσω του ο Αντωνίτσης και του κάρφωσε την ουρά του τηγανιού στην πλάτη. Η ουρά βγήκε από το στήθος. Ο Αντωνίτσης σκότωσε τον Σακαφλιά με ένα μόνον χτύπημα. Το παράθυρο, όπου έγινε η δολοφονία, το σχεδίασα και το παρουσίασα στα Ρεμπέτικα. Καθώς μου εξήγησαν άλλοι γέροι κατάδικοι, τα Δυο Στενά ήσανε μέσα στη φυλακή Τρικάλων. Έτσι λέγανε δύο στενούς διαδρόμους ανάμεσα στο κυρίως κτίριο και τον ψηλό εξωτερικό τοίχο. Στα Δύο Στενά γινόντουσαν οι εκβιασμοί και τα καθαρίσματα.

 Οι τραυματισμοί καί οι φόνοι έπαιρναν κι έδιναν. Εκείνη την εποχή, στις σκοπιές φυλάγανε φαντάροι. Οι φύλακες δεν έμπαιναν ποτέ μες στη φυλακή. Μόνον ο επιστάτης έμπαινε στους θαλάμους. Αργότερα διάφοροι Πειραιώτες γεροντόμαγκες μου είπανε ότι, ο Σακαφλιάς ήτο ασίκης, φίλος του ξακουστού νταή Νίκου Σκριβάνου. Ο Αντωνίτσης, γέρος πια, γύρισε στον Πειραιά, περιφρονούμενος από όλους. Αυτοκτόνησε, κάπου ογδόντα χρονώ, πηδώντας μπροστά σ’ ένα τρένο των ΣΠΑΠ. Τα ίδια μου αφηγήθηκε και ο Κώστας Αντωνάκος, ένας κατάδικος μανιάτης χασισέμπορος, γνήσιος γεροντόμαγκας. Ο Αντωνάκος μου τραγούδησε διάφορα παλιά μουρμούρικα του τεκέ. Μάλιστα, ο Αντωνάκος, στις 17.7.1973, μου υπαγόρευσε τους στίχους του Κούνα, μπέμπη, τον κεφτέ σου / να φχαριστηθεί ο τζες σου. Κι αυτός ο Αντωνάκος είχε μιά φωτογραφία του Τσιτσάνη στη Λάρισα. [Αν αναφέρω, σήμερα, ονόματα το κάνω γιατί όλοι αυτοί έχουν πεθάνει προ πολλού].
Ηλίας Πετρόπουλος
Ελευθεροτυπία

anemourion