Α. Ο Ασκληπιός. αποτελεί μία από τις σημαντικότερες θεραπευτικές μορφές της Ελληνικής μυθολογίας και υπήρξε από τους πλέον αγαπητούς θεούς των αρχαίων προγόνων μας, στον οποίο κατέφευγαν για να τους ανακουφίσει από τους πόνους και τις ασθένειες.
Η αρχαία σοφία, μιλάει για τον αληθινό γιατρό, που αντλεί την θεραπευτική δύναμη και γνώση από τους πνευματικούς κόσμους, για να τα προσφέρει οπουδήποτε υπάρχει ανάγκη. Δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένας υπηρέτης της φύσης, που ακολουθεί τη θέληση της και βρίσκει την πίστη του μέσα στο φως της.
Αρκετοί ερευνητές υποστηρίζουν, ότι ο Ασκληπιός ήταν υπαρκτό πρόσωπο θεσσαλικής καταγωγής και υπήρξε μεγάλος ήρωας, που δέχθηκε τιμές μετά θάνατον και σταδιακά απέκτησε πλήρη θεϊκή υπόσταση. Ήταν ένας πολιτισμικός ήρωας με ανθρώπινη καταγωγή, που η επίγεια φήμη του είχε διαδοθεί σε όλη την Ελλάδα.
Ο Ασκληπιός, υπήρξε ο ιδρυτής ο εμπνευστής και ο φύλακας της ιατρικής τέχνης, προστάτης των πνευματικών του παιδιών των γιατρών, που καλούνταν Ασκληπιάδες, που είναι συνεχιστές και εκφραστές του θεραπευτικού του ρεύματος μέσα στον κόσμο.
Ακόμα υπήρξε προστάτης ορισμένων πόλεων που ήταν περίφημες για την ιατρική τους τέχνη. Σε αυτόν προσέφεραν θυσίες, γι’αυτόν οργάνωναν λιτανείες και αγώνες, ενώ τα ιερά του περίπου 400, που ονομάστηκαν Ασκληπιεία, ήταν στην αρχαία Ελλάδα τόποι λατρείας, θεραπευτικά κέντρα αλλά και μαντεία.
Η λατρεία του Ασκληπιού, είτε ως θεού είτε ως θεοποιημένου ήρωα, είναι παλαιότατη και ολόκληρη η Ελλάδα τον τιμούσε, ενώ μυθογράφοι αγγειογράφοι, γλύπτες και ποιητές τον περιλάμβαναν μεταξύ των πρωτεργατών οποιοδήποτε μεγάλου έργου τους.
Η γέννηση αυτού του μεγάλου ευεργέτη μας, παρουσιάζεται μέσα από έναν αρχαίο Θεσσαλικό μύθο, σύμφωνα με τον οποίο μητέρα του ήταν μια θνητή ευγενούς καταγωγής η Κορωνίδα και πατέρας του ο θεός Απόλλωνας. Ο μύθος λέει ότι ενώ κυοφορούσε τον Ασκληπιό, η Κορωνίδα, ερωτεύθηκε και παντρεύτηκε ένα θνητό τον Ίσχυ, που θεωρήθηκε έτσι πατέρας του θεϊκού παιδιού της.
Όμως τα νέα έφτασαν γρήγορα στον Απόλλωνα με το μαντατοφόρο του πουλί τον κόρακα, που έλεγαν πως είχε τότε χρώμα λευκό. Η είδηση ξεσήκωσε την οργή του θεού, που έπεσε βαριά πάνω στο πτηνό με τη μορφή κατάρας, κάνοντας το χρώμα του για πάντα μαύρο. Ευθύς ο θεός σκότωσε τον Ίσχυ και διέταξε τη δίδυμη αδελφή του την θεά Άρτεμη, να εξοντώσει με τα βέλη της την Κορωνίδα. ΄
Όταν το νεκρό σώμα της Κορωνίδας τέθηκε για καύση στην πυρά, εμφανίσθηκε ο Απόλλωνας, ο αθάνατος πατέρας, που έσπευσε να βγάλει το γιό του Ασκληπιό, τον θεϊκό του σπόρο, μέσα από την διάπυρη μήτρα της ευγενούς γήινης μητέρας.
Ήταν μια γέννηση γεμάτη πόνο, θυσία και θάνατο. Προκάλεσε όμως μεγάλη χαρά στον κόσμο, γιατί ο Ασκληπιός ήταν ένας λυτρωτής που θα έφερνε θεραπεία και ανακούφιση στο ανθρώπινο γένος.
Ο μύθος ακόμα λέει, πως ο νεογέννητος Ασκληπιός οδηγήθηκε από τον Απόλλωνα στο όρος Πήλιο της Θεσσαλίας και παραδόθηκε στον ευσεβή και σοφό Κένταυρο Χείρωνα, για να τον μεγαλώσει και να τον εκπαιδεύσει. Κοντά του ο Ασκληπιός διδάχθηκε την τέχνη της ιατρικής καθώς και τον τρόπο συλλογής των θεραπευτικών βοτάνων.
Στην εκπαίδευση του συμμετείχε ένα ακόμα αρχέτυπο της σοφίας, η θεά Αθηνά, που πρόσφερε στον Ασκληπιό το πολύτιμο αίμα της αποκεφαλισμένης Γοργόνας, που είχε διπλή δύναμη. Μπορούσε να χρησιμοποιηθεί είτε για θεραπεία ανθρώπων και ανάσταση νεκρών, είτε για θάνατο και καταστροφή.
Σύζυγος του Ασκληπιού ήταν η Ηπιόνη, που λατρευόταν για τις θεραπευτικές - νοσηλευτικές της γνώσεις και ήξερε να απαλύνει τους πόνους. Ως παιδιά τους αναφέρονται οι γιατροί Μαχάων και Ποδαλείριος, καθώς και ο Αετός, ο Ευμαρίων, ο Άκεσις, ο Ιανίσκος, ο Τελεσφόρος, ο Αλεξήνωρ, η Υγεία, η Ιασώ, η Ακεσώ, η Πανάκεια και η Αίγλη που μάλλον θεωρούνται προσωποποιημένες ιδιότητες της ιατρικής τέχνης, παρά υπαρκτά πρόσωπα.
Κατά την μυθολογία, ο Ασκληπιός ως έξοχος θεραπευτής – ιατρός θεράπευσε αρκετούς ανθρώπους και έφθασε και στο σημείο να αναστήσει και νεκρούς. Η ανάσταση αυτή προκάλεσε την ανησυχία στον βασιλιά του Άδη, τον Πλούτωνα, που φοβήθηκε για την ερήμωση του βασιλείου του και παραπονέθηκε στον αδελφό του τον Δία, ο οποίος με τους κεραυνούς του έβαλε τέλος στην ζωή του ιερού γιατρού.
(πληροφορίες Wikipedia)
Β. Προς τιμήν των εξεχόντων θεών και ηρώων αλλά και του Ασκληπιού, ασχολήθηκαν πολλοί ιστορικοί και μυθογράφοι, γράφτηκαν αρκετοί μύθοι και απαγγέλθηκαν αρκετοί ύμνοι, οι οποίοι περιλάμβαναν επικλήσεις, εγκώμια και αφηγήσεις των έργων και των πράξεων των.
Η φήμη του Ασκληπιού έγινε μεγάλη και διαδόθηκε σε πολλές πόλεις. Κάποιες από αυτές διεκδίκησαν τον τίτλο της γενέτειράς του και διαμόρφωσαν την δική τους ιδιαίτερη παράδοση, βασιζόμενες στην ποικιλομορφία παραλλαγών του μύθου.
Συγκεκριμένα, στα ιστορικά κείμενα από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, αναφέρονται 4 πόλεις ως γενέτειρες του Ασκληπιού, για τις οποίες υπάρχουν στοιχεία και πληροφορίες εκ των οποίων άλλες σημαντικές και άλλες επιγραμματικές.
Ιδιαίτερα πολλές πληροφορίες μετά την Ρωμαική περίοδο, αποτελούν παραπομπές προηγουμένων αναφορών ή και νέες παραλλαγμένες μυθοπλασίες.
Οι πόλεις αυτές είναι οι παρακάτω:
1. Επίδαυρος
Για την πόλη της Επιδαύρου, υπάρχουν τρείς παραλλαγές του μύθου. Και στις τρείς ως πατέρας του Ασκληπιού παρουσιάζεται ο Απόλλωνας, στις δύο ως μητέρα του, η Κορωνίδα κόρη του Φλεγύα και στην τρίτη η Αρσινόη κόρη του Λευκίππου.
Συγκεκριμένα:
α. Η πρώτη αναφέρεται από τον δημιουργό της Επιδαύριου Ασκληπιού μυθολογίας Ίσυλλο, ο οποίος στον Παιάνα του μας λέει:
………………………………………………….
Φλεγύας δ’ πατρίδ’ Ἐπίδαυρον ἒνακεν,
θυγατέρα Μάλου γαμεῖ, τάν Ἐρατώ γείνατο
μάτηρ, Κλεοφήμα δ’ὀνομάσθη
ἐγ’ δέ Φλεγύα γένετο Αἲγλα
τόδ’ ἐπώνυμον τό κάλλος δέ Κορωνίς ἐπεκλήθη.
…………………………………………………….
Αἲγλας ματρός Ἀσκλαπιόν ὠνόμασε Ἀπόλλων,
τῶν νόσων παύστορα……………………………
Ἰσύλλου Παιάν (350 π.χ)
δηλ. Ο Φλεγύας που είχε πατρίδα του την Επίδαυρο
παντρεύεται την θυγατέρα του Μάλα,
και γέννησε την Ερατώ (η οποία)
μητέρα Κλεοφήμη ονομάσθηκε
και απ’τον Φλεγύα γεννήθηκε η Αίγλα
και απ’αυτό το εξαίσιο κάλλος επονομάστηκε Κορωνίς
…………………………………………………
και από τη μητέρα Αίγλα ο Απόλλων ονόμασε το γιο της
Ασκληπιό, θεραπευτή των νόσων………………
β. Ακόμα ο Έλληνας περιηγητής και γεωγράφος Παυσανίας, αφού περιγράφει τον αρχικό μύθο αναφέρει την δεύτερη παραλλαγή, ότι η Κορωνίδα από την Λακέρεια, κόρη του Φλεγύα, κυοφορούσα, ακολούθησε τον πατέρα στην Επίδαυρο, σε μία στρατιωτική του αποστολή, και εκεί γέννησε τον Ασκληπιό, στο σημείο όπου κτίσθηκε αργότερα το φημισμένο Ασκληπιείο της.
Επίσης μας λέει ότι, ο Απολλοφάνειος ο Αρκάδας, ήρθε στους Δελφούς στην Πυθία και αφού ζήτησε χρησμό για την καταγωγή του Ασκληπιού, αυτή του απάντησε:
ὦ μέγα χάρμα βροτοῖς βλαστών Ἀσκληπιέ πᾶσιν,
ὅν Φλεγυηίς ἒτικτεν ἐμοί φιλότητι μιγεῖσα
ἱμερόεσσα Κορωνίς ἐνί κραναῇ Ἐπιδαύρῳ.
Παυσανίας (2ος π.χ αιώνας), Ελλάδος Περιήγησις, Κορινθιακά ΧΧVI, 3
δηλ. Ω μεγάλη χαρά στους ανθρώπους όλους Ασκληπιέ,
τον οποίο γέννησε η θυγατέρα του Φλεγύα αφού
έσμιξε ερωτικά μαζί του,
η γεμάτη ερωτικό πόθο Κορωνίδα στην πετρώδη Επίδαυρο.
γ. Επιπλέον ο Παυσανίας παρουσιάζει και την τρίτη παραλλαγή σύμφωνα με την οποία, ο Ασκληπιός γεννήθηκε από τον Απόλλωνα και την Αρσιόνη, την κόρη του Λευκίππου, στο όρος Τίτθιον.
2. Τρίκκη (Τρίκαλα)
Οι κάτοικοι των Τρικάλων, από το 1993, παραβλέποντας τις οποιεσδήποτε ιστορικές πηγές και στηριζόμενοι σε μερικά αόριστα στοιχεία, τα οποία παρουσιάζονται μετά από 1.000 σχεδόν χρόνια από την δημιουργία του μύθου του Ασκληπιού και την αναφορά στο Δώτιον πεδίον, ανέλαβαν πρωτοβουλία και αυθαίρετα καθιέρωσαν την πόλη των ως μοναδική γενέτειρα του Ασκληπιού, τον τίμησαν με την ανέγερση αγάλματος στην κεντρική γέφυρα της πόλης, οργανώνουν εκδηλώσεις προς τιμήν του, αρκετοί σύλλογοι φέρουν το όνομα του και η μορφή του αποτελεί το έμβλημα της πόλης.
Ως βάση τεκμηρίωσης αυτού του γεγονότος χρησιμοποιήθηκαν τα εξής στοιχεία:
α. Η παρακάτω αναφορά στην Ιλιάδα του Ομήρου.
Oἵ δ’εἶχον Τρίκκην καί Ἰθώμην κλωμακόεσαν
οἵ τ’ἒχον Οἰχαλίαν πόλιν Εὐρύτου Οἰχαλιῆος
τῶν αὖθ’ἡγείσθην Ἀσκληπιοῦ δύο παῖδε
ἰητῆρ’ἀγαθώ Ποδαλείριος ἠδέ Μαχάων
τοῖς δέ τριήκοντα γλαφυραί νέες ἐστιχόωντο
Ιλιάδα Ραψωδία Β΄ στ. 729 - 733
δηλ. Και όσοι της Τρίκκης κάτοικοι και της τραχιάς Ιθώμης
κι όσοι της χώρας κάτοικοι του Ευρύτου Οιχαλίας,
είχαν τριάντα βαθουλά καράβια και αρχηγοί τους
ήσαν ο Ποδαλείριος κι ο αδελφός Μαχάων
ιατροί καλοί, του Ασκληπιού δυο τέκνα δοξασμένα.
β. Μία αναφορά του αρχαίου Έλληνα ιστορικού και γεωγράφου Στράβωνος, όπου αναφερόμενος στους 4 ποταμούς που φέρουν το όνομα Ληθαίος, διευκρινίζει, λέγοντας ότι:
ἓτερος δ’ἐστί ὁ περί Τρίκκην, ἐφ’ ᾧ ὁ Ἀσκληπιός γεννηθῆναι λέγεται.
δηλ. Άλλος, είναι ο ποταμός Ληθαίος, γύρο από τα Τρίκαλα, όπου λέγεται ότι γεννήθηκε ο Ασκληπιός.
Στράβων (64 π.χ - 23 μ.χ) Γεωγραφικά Κεφ. ΙΔ 647
γ. Η αναφορά του Ρωμαίου γραμματικού Γάιου Υγίνου, όπου γράφει ότι στους Αργοναύτες, συμμετείχε, ο Ασκληπιός γιος του Απόλλωνα και της Κορωνίδας από την Τρίκκη.
Γάιος Ιούλιος Υγίνος (64 π.χ – 17 μ.χ) Fabulae XIV, 21
δ. Ο διάλογος που έγραψε ο συγγραφέας της Εκκλησιαστικής Ιστορίας Ευσέβιος ο Παμφύλου, Επίσκοπος Καισαρείας, μεταξύ του Ερμή και του Ασκληπιού, στο κεφάλαιο ‘‘ΟΤΙ ΤΑΣ ΜΥΘΙΚΑΣ ΠΕΡΙ ΘΕΩΝ διηγήσεις ἀπελείχουσιν’’ όπου αναφέρεται:
Καί ὁ Ἀσκληπιός πάλιν περί ἑαυτοῦ,
Τρίκκης ἐξ ἱερῆς ἣκω θεός, ὅν ποτέ μήτηρ
Φοίβῳ ὑπεκυαθεῖσα κυεῖ σοφίας βασιλῆι
ἴδριν ἰητορίης Ἀσκληπιόν.
Ευσέβιος (275-340 μ.χ) Προπαρασκευή Ευαγγελική – βιβλίο ΙΙΙ, 14,6
δηλ. Και ο Ασκληπιός πάλι (μιλώντας) για τον εαυτό του,
έχω έλθει απ’την ιερή (πόλη) Τρίκκη ως θεός,
τον οποίο κάποτε η μητέρα μου
αφού έσμιξε με το βασιλιά Φοίβο κυοφόρισε
τον Ασκληπιό γεννήτορα της σοφής θεραπείας.
3. Μεσσηνία
Για την περιοχή της Μεσσηνίας ο Παυσανίας μας παραθέτει ότι:
Τα παραπάνω αναφερόμενα στην Ιλιάδα για την συμμετοχή των πόλεων στον Τρωικό πόλεμο, δεν αφορούν την Τρίκκη Θεσσαλίας, αλλά τις Μεσσηνιακές πόλεις Τρίκκη, Ιθώμη και Οιχαλία.
Παυσανίας ( 2ος π.χ αιώνας), Ελλάδος Περιήγησις, Μεσσηνιακά, ΙΙΙ,2,
4. Δώτιον Πεδίον (Αγιά)
Εκτιμώ ότι η μακροχρόνια αδιαφορία, η έλλειψη ενδιαφέροντος και η ολιγωρία των κατοίκων της περιοχής Αγιάς, ή η άγνοια μας, έδωσε την ευκαιρία στην πόλη των Τρικάλων, να προχωρήσει στις παραπάνω ενέργειες και να χαθεί έτσι σημαντικό πλεονέκτημα από μέρους μας, χωρίς να αξιοποιήσουμε τα σημαντικότατα δεδομένα και αναφερόμενα στον Ασκληπιό και την περιοχή μας.
Έτσι ο πλέον αποδεκτός τόπος γέννησης του Ασκληπιού, κατά την άποψη μου, αλλά και των ειδικών που ασχολήθηκαν με το θέμα, είναι το Δώτιον πεδίον, δηλ. η περιοχή του Δήμου Αγιάς, όπως ακριβώς αναφέρεται και τεκμηριώνεται από τα παρακάτω αρχαία κείμενα και στοιχεία.
α. Διασώθηκαν 33 Ομηρικοί Ύμνοι οι οποίοι στο σύνολό τους, αποτελούν μια συλλογή αρχαίων Ελληνικών ύμνων και αποδίδονται στον Όμηρο. Η πρώτη αναφορά σ’αυτούς σε γραπτό κείμενο, γίνεται από τον Θουκυδίδη και οι παλαιότεροι που συντέθηκαν κατά τον 8ο π.χ αιώνα, βρίσκονται στα αρχαιότερα μνημεία της Ελληνικής λογοτεχνίας.
Από αυτούς, ο 16ος Ύμνος που είναι αφιερωμένος στον Ασκληπιό, μας αναφέρει:
Εἴς Ἀσκληπιόν
Ἱητῆρα νόσων Ἀσκληπιόν ἂρχομ’ ἂείδειν,
υἰόν Ἀπόλλωνος, τόν ἐγείνατο δῖα Κορωνίς
Δωτίῳ ἐν πεδίῳ, κούρη Φλεγύου βασιλῆος,
χάρμα μέγ’ἀνθρώποισι, κακῶν θελκτῆρ’ ὀδυνάων.
Καί σύ μέν οὔτω χαῖρε, ἂναξ, λίτομαι δέ σ’ἀοιδῇ.
Όμηρος (8ος π.χ αιώνας)
Ο Ύμνος αυτός σε ελεύθερη απόδοση μας λέει:
Αρχίζω να τραγουδώ το θεραπευτή των νόσων Ασκληπιό,
το γιο του Απόλλωνα, αυτόν που γέννησε η θεική Κορωνίδα
στο Δώτιο πεδίο, η κόρη του βασιλιά Φλεγύα,
τη μεγάλη χαρά στους ανθρώπους, ανακουφιστή των σκληρών πόνων.
και συ βασιλιά μου χαίρε, έτσι προσεύχομαι με το τραγούδι μου για
σένα.
β. Ο αρχαίος Έλληνας ποιητής του διδακτικού έπους Ησίοδος (8ος αιώνας π.χ), στο Ἠοίαι (Κατάλογος Γυναικών),αναφερόμενος στην Κορωνίδα μας λέει:
i) ἣ οἵη Διδύμους ἱερούς ναίουσα κολωνούς
Δωτίῳ ἐν πεδίῳ, πολυβότρυος ἂντ’ Ἀμύροιο
νίψατο Βοιβιάδος λίμνης πόδα, παρθένος ἀδμής.
Στράβων( 64 χ -23μ.χ) Γεωγραφικά βιβλίο Θ΄ Κεφ. 5.22
δηλ. η οποία (Κορωνίδα) κατοικώντας στους Δίδυμους λόφους
στο Δώτιο πεδίο, κοντά στην πλούσια περιοχή του Αμύρου
έβρεξε τα πόδια της, στη Βοιβηίδα λίμνη η άγρια παρθένος
ii) τῷ μέν ἄρ’ ἦλθε κόραξ, φράσσεν δ’ ἄρα ἒργ’ ἀΐδηλα
Φοίβῳ ἀκερσακόμῃ, ὃτ’ ἄρ’ Ἲσχυς ἒγημε Κορωνίν
Εἰλατίδης , Φλεγύαο διογνήτοιο θύγατρα.
Schol. Pindari Pyth III 14
δηλ. και ήρθε λοιπόν ο κόρακας και αποκάλυψε
στο Φοίβο πράγματα αφανέρωτα,
ότι δηλαδή ο Ίσχυς παντρεύτηκε την Κορωνίδα
ο Ειλατίδης, τη θυγατέρα του θεογέννητου Φλεγύα. .
γ. Ο 3ος Πυθιόνικος του λυρικού ποιητή Πινδάρου, αφιερωμένος στον Ιέρωνα τον Συρακούσιο.
Ἢθελον Χείρωνά κε Φιλλυρίδαν στ. 1
εἰ χρεών τοῦ θ’ἁμετέρας ἀπό γλώσσας κοινόν εὔξασθε ἒπος, 2
ζώειν τόν ἀποιχόμενον, 3
……………………………………………
τέκτονα νωδυνίας ἃμερον γυιαρκέος Ἀσκλήπιον, 6
ἥρωα παντοδαπᾶν ἀλκτῆρα νούσων 7
τόν μέν εὐΐππου Φλεγύα θυγάτηρ 8
……………………………………………
καλλιπέπλου λῆμα Κορωνίδος ἐλθόντος γάρ εὐγάσθη ξένου 25
………………………………………………
καί τότε γνούς Ἲσχυος Εἰλατίδα 31
………………………………………………
ἐς Λακέρειαν ἐπεί παρά Βοιβιάδος κρημνοῖσιν ᾤκει παρθένος. 34
……………………………………………….
Πίνδαρος (522 π.χ - 443 π.χ) Ιερώνι Συρακουσίῳ
Κέλητι 3ος Πυθιόνικος
Ο παραπάνω Πυθιόνικος σε ελεύθερη απόδοση μας λέει:
Θα ήθελα αν πρέπει ευχή κοινή
να’ βγαιν’ απ’ το δικό μου στόμα,
να ζούσ’ ακόμα ο Φιλυρίδης Χείρωνας
……………………………………………..
που ανάθρεψε τον ήμερο τον πονοκαλύτη
τον ήρωα τον Ασκληπιό,
τον άξιο της ανώδυνης υγείας τεχνίτη
η κόρη του Φλεγύα του άξιου καβαλάρη
……………………………………………..
και της καλλίπεπλης ο νους της Κορωνίδας
και σ’ενός ξένου πήγε και έπεσε στην αγκαλιά
………………………………………………….
τότε σαν τους ένωσε τους έρωτες
του ξένου του Ίσχυ του Ειλατίδη
…………………………………………………
στη Λακέρεια όπου η παρθένα στα γκρεμνά
κοντά της Βοιβηίδος λίμνης κατοικούσε
…………………………………………….
δ. Η αναφορά στον Απόλλωνα, του επικού ποιητή Απολλώνιου του Ρόδιου (270 π.χ)
……………………………………………………
χωόμενος περί παιδί τόν ἐν λιπαρῇ Λακερείῃ
δῖα Κορωνίς ἔτικτεν ἐπί προχοῆς Ἀμύροιο.
Ἀργοναυτικά Βιβλ. Δ 610-615
δηλ. Που ήταν οργισμένος για τον γιο του
τον οποίο γέννησε στην πλούσια Λακέρεια
η θεική Κορωνίδα στις εκβολές του Άμυρου ποταμού.
ε. Ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος (180 π.χ – 110 π.χ) αρχαίος Έλληνας ιστορικός, γραμματικός, και μυθογράφος στο έργο του, ‘‘Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη’’ Τόμος Β΄, Βιβλίον Γ΄, σελ. 3 και 4 αναφερόμενος στο γένος του Άτλαντα, που επαναλαμβάνει ολόκληρο τον μύθο της γέννησης του Ασκληπιού, μας λέει :
…ἀλλ’ ἐκ Κορωνίδος τῆς Φλεγύου ἐν Θεσσαλίᾳ καί φασίν ἐρασθῆναι ταύτης Ἀπόλλωνα καί εὐθέως συνελθείν…………….
δηλ. αλλά από την Κορωνίδα, θυγατέρα του Φλεγύα, στη Θεσσαλία και προσθέτουν ότι την ερωτεύθηκε ο Απόλλωνας και αμέσως βρέθηκε μαζί της…..
στ. Ακόμα ο ιστορικός και συγγραφέας Διόδωρος ο Σικελιώτης (80 π.χ – 20 π.χ) στην ‘‘Βιβλιοθήκη Ιστορίας’’,Βίβλος Τετάρτη, Κεφάλαιο 71 αναφέρεται στον Ασκληπιό και λέει:
…..περί Ἀσκληπιοῦ καί τῶν ἀπογόνων αὐτού μυθολογοῦσι τοίνυν Ἀσκληπιόν Ἀπόλλωνος υἱόν ὑπάρχει καί Κορωνίδος….
δηλ. σχετικά με τον Ασκληπιό και τους απογόνους αυτού κατά την μυθολογία, λοιπόν, ήταν γιος του Απόλλωνα και της Κορωνίδας…….
ζ. Επι πλέον για την Κορωνίδα, ότι ήταν μητέρα του Ασκληπιού, επιβεβαιώνεται και από τους παρακάτω :
α) Από τον Καλλίμαχο (3ος π.χ αιώνας) στα Αἲτια IV, 34.
β) Από τον Παυσανία (2ος π.χ αιώνας) στα Κορινθιακά ΙΙ, 26,6.
γ) Από τον Νίκανδρο τον Κολοφώνιο (2ος π.χ αιώνας) στα Θηριακά.
δ) Από τον Υγίνο (1ος μ.χ αιώνας) στην Ποιητική Ἀστρονομία ΙΙ, 40.
η. Επί πλέον σύμφωνα με άλλη παραλλαγή του μύθου, ο Ασκληπιός παραδόθηκε στη συνέχεια από τον Κένταυρο Χείρωνα στο μυθικό βασιλιά Μάγνητα, γιο του Αιόλου, ιδρυτή της Μελιβοίας. Η περιοχή της Μαγνησίας παρήγαγε τον μαγνήτη, ουσία ικανή για θεραπευτικές χρήσεις. Οπότε ο ιαματικός μαγνητίτης συνδέεται με την ιδιότητα του Ασκληπιού θεραπευτή και έχει άμεση σχέση με τον τόπο καταγωγής του.
θ. Μια ακόμα εκδοχή που ενισχύει την άποψη μου για το Δώτιον πεδίον, είναι τα νομίσματα του 4ου π.χ αιώνα, που βρέθηκαν στο Ομόλιο του Δήμου μας και βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου. Αυτά μέχρι πρότινος θεωρούνταν πως απεικόνιζαν το Φιλοκτήτη με το φίδι, αλλά νεότερες έρευνες τείνουν στην άποψη ότι πρόκειται για τον Ασκληπιό.
ι. Επίσης πολλά κείμενα αρκετών νεότερων συγγραφέων καθώς και εγκυκλοπαίδειες, μας επιβεβαιώνουν τα παραπάνω στοιχεία για το Δώτιον Πεδίον. (Ήλιος, Laroysse, Κακριδής, Οικονόμου Β. κ.λπ)
Γ. Για την διευκρίνιση, και απόδειξη των αναφερομένων στα παραπάνω αρχαία κείμενα, παραθέτω τα εξής στοιχεία.
Δώτιον πεδίον
Ἒπειτα τοῦτο καί ἐπί τῶν Περραιβῶν καί τῶν Αἰνιάνων συνέβη. Ὅμηρος μέν γάρ συνέζευξεν αὐτούς ὡς πλησίον ἀλλήλων οἰκοῦντας καί δή καί λέγεται ὑπό τῶν ὓστερον ἐπί χρόνον συχνόν ἡ οἲκησις τῶν Αἰνιάνων ἐν τῷ Δωτίῳ γενέσθαι πεδίῳ, τοῦτο δ’ ἐστί πλησίον τῆς ἄρτι λεχθείσης Περραιβίας καί τῆς Ὂσσης καί ἒτι τῆς Βοιβηίδος λίμνης, ἐν μέσῃ μέν πως τῇ Θετταλίᾳ λόφοις δέ ἰδίοις περικλειόμενον.
Στράβων( 64 π. χ -23 μ.χ) Γεωγραφικά βιβλίο Θ΄ Κεφ. 5.22
Άμυρος
Ήταν γιος του Ποσειδώνα και πατέρας του Ιωλκού. Πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία και το όνομα του έλαβαν η αρχαία πόλη Άμυρος, ο ομώνυμος ποταμός και το Αμυρικόν πεδίον.
Κορωνίς
Στην Ελληνική μυθολογία ήταν κόρη του Φλεγύα, βασιλιά των Λαπιθών στη Θεσσαλία μητέρα του Ασκληπιού και ο μύθος της σχετίζεται με την Θεσσαλική πόλη Λακέρεια.
Λακέρεια
α) Ήταν αρχαία πόλη της Θεσσαλίας. Τη θεωρούσαν πόλη των μυθολογικών Φλεγύων και γενέτειρα του Ασκληπιού. Ο Πίνδαρος αναφέρει ότι η Λακέρεια ήταν κτισμένη πάνω στον ένα από τους δύο λόφους που ο Ησίοδος ονόμαζε Διδύμους Λόφους. Σύμφωνα με τους ερευνητές η Λακέρεια ήταν το Παλαιόκαστρο Γερακαρίου.
β) Ο Αρχαιολόγος Κων. Γαλλής στο Αρχείον Θεσσαλικών Μελετών, Τόμος Β΄ Βόλος 1973, μας αναφέρει ότι:
Περί τα 3 χιλ. Ν.Δ του χωρίου Γερακάριον Αγιάς, νοτίως της οδού Λαρίσης Αγιάς εις το 25ον χιλιόμετρον αυτής, ευρίσκεται μεγάλος λόφος, περίπου ημισεληνοειδούς σχήματος με το άνοιγμα προς Βορράν, γνωστός με το όνομα ‘‘Παλαιόκαστρον’’. Τα επ’αυτού λείψανα αρχαίων τοιχών, αρχιτεκτονικά μέλη, κατεσπαρμένα επί της επιφανείας του όστρακα κλπ. μαρτυρούν την ύπαρξη ενταύθα πόλεως των κλασσικών χρόνων, πιθανόν της αρχαίας Λακέρειας, κατά την παράδοσιν γενετείρας του Ασκληπιού.
Φλεγύας
Ήταν ο επώνυμος ήρωας του λαού των Φλεγυών και βασιλιάς των Λαπιθών της Θεσσαλίας. Γιος του θεού του πολέμου Άρεως και της Δωτίδας, ενώ άλλη παράδοση αναφέρει ως μητέρα του την Χρύση. Ο Φλεγύας απέκτησε τρία παιδιά: τον Ιξίωνα, τη Γυρτώνη και την Κορωνίδα.
Οι μεταγενέστεροι μυθογράφοι τονίζουν την έχθρα του Φλεγύα προς τον Απόλλωνα, για την τελική θανάτωση της Κορωνίδας και την πυρπόληση του ιερού του Απόλλωνα στους Δελφούς. Προς τιμωρία του ο Φλεγύας, καταδικάστηκε όταν πέθανε και πήγε στον κάτω κόσμο, να κρέμεται από πάνω του απειλητικά ένας βράχος.
Ίσχυς
Γιός του Έλατου ηγεμόνα των Λαπιθών που κατοικούσε στη Λάρισα.
Δ. Από την παράθεση των παραπάνω στοιχείων και τα ιστορικά δεδομένα συμπεραίνουμε ότι:
1. Η πρώτη αναφορά για την γέννηση του Ασκληπιού γίνεται από τον Όμηρο τον 8ο π.χ αιώνα, όπου μέσα από τον Ύμνο του πολύ συγκεκριμένα, αναφέρεται στον Απόλλωνα, στην Κορωνίδα κόρη του Φλεγύα και στo Δώτιoν Πεδίoν.
2. Η δεύτερη αναφορά γίνεται την ίδια περίοδο από τον Ησίοδο, όπου και πάλι αναφέρονται τα ίδια πρόσωπα και η ίδια περιοχή.
3. Ο Ηρόδοτος μετά από 300 χρόνια, δηλ τον 5ο π.χ επαναλαμβάνει και πάλι τα ίδια παραπάνω στοιχεία.
4. Η πρώτη παραλλαγή του μύθου γίνεται μετά από 450 χρόνια από τον Ίσυλλο, ο οποίος διατηρεί τους βασικούς συντελεστές του, (Απόλλων, Φλεγύας, Κορωνίδα – Αίγλη) και τοποθετεί τόπο γέννησης την Επίδαυρο.
5. Η διαχρονικότητα του μύθου και η επαναλαμβανόμενη μαρτυρία του Δώτιου Πεδίου συνεχίζεται για 530 χρόνια, όπου παραμένουν τα ίδια δεδομένα και επιβεβαιώνονται από τον Απολλώνιο τον Ρόδιο.
6. Ακόμα ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος 650 χρόνια αργότερα διατηρεί τα παραπάνω στοιχεία χωρίς καμία αλλαγή.
7. Στη συνέχεια μία νέα παραλλαγή του μύθου παρουσιάζεται από τον Παυσανία, 700 σχεδόν χρόνια μετά από την αναφορά του Ομήρου και του Ησίοδου, όπου διατηρούνται και πάλι τα βασικά στοιχεία του μύθου (Απόλλων, Κορωνίδα, Φλεγύας), και αναφέρεται για δεύτερη φορά τόπος γέννησης του Ασκληπιού η Επίδαυρος.
Επίσης παρουσιάζει και μια τελείως διαφορετική άποψη για την γέννηση του Ασκληπιού από την Αρσινόη κόρη του Λευκίππου, στην Επίδαυρο.
8. Στη συνέχεια μετά από 850 χρόνια, αναφέρεται για πρώτη φορά ως τόπος γέννησης του Ασκληπιού η Τρίκκη (Τρίκαλα).
δηλ. α) από τον Στράβωνα, όπου δεν επιβεβαιώνει, αλλά παραθέτει το ρήμα λέγεται, και
β) από τον Υγίνο όπου παρουσιάζει τον Ασκληπιό ως Αργοναύτη από την Τρίκκη, που ωστόσο δεν αναγράφεται στον κατάλογο των Αργοναυτών από τον Απολλώνιο τον Ρόδιο 300 χρόνια νωρίτερα στα Αργοναυτικά..
9. Ακόμα ο Ευσέβιος μετά από 1.100 χρόνια δημιουργεί ένα δικό του μυθικό διάλογο και αναφέρει ότι ο Ασκληπιός έρχεται ως θεός από την Τρίκκη. (πιθανόν ήθελε να δώσει έμφαση στο φημισμένο Ασκληπιείο της).
10. Τα παραπάνω αναφερόμενα στην Ιλιάδα δεν προσδιορίζουν τόπο γέννησης του Ασκληπιού αλλά αναφέρουν μόνον τους δύο γιους του και εκ συνειρμού ερμηνεύεται ως γεννέτειρα η πόλη των, από τους κατοίκους των Τρικάλων, ενώ η ίδια πηγή στοιχείων διεκδικείται και από την Μεσσηνία όπου και εκεί υπάρχουν οι τρείς αναφερόμενες πόλεις.
Ε. Τέλος με τεκμηριωμένη την άποψη μου ότι ο Ασκληπιός γεννήθηκε στο Δώτιον πεδίον, επικοινώνησα με πανεπιστημιακούς δασκάλους και αρχαιολόγους που κατάγονται ή ενδιαφέρονται για την περιοχή μας, με την πρόταση οργάνωσης Συνεδρίου στην πόλη μας και σκοπό την αναγνώριση της ως γενέτειρας του Ασκληπιού.
Όπως μου διαβεβαίωσαν, με σεβασμό στην επιστήμη τους και αγάπη και ενδιαφέρον για την έρευνα και τον τόπο τους, προτίθενται να συμμετάσχουν, ώστε να επιβεβαιώσουν ή και να συμπληρώσουν τα αναφερόμενα και από τα Πρακτικά και τα συμπεράσματα που θα προκύψουν, να έχουμε μια πιο δυναμική και εμπεριστατωμένη επιστημονική θέση για την γενέτειρα πόλη του Ασκληπιού.
Βέβαια όλα τα παραπάνω, στηρίζονται σε μυθολογία και δεν αποτελούν, ούτε προς το παρών τεκμηριώνονται, από κάποιο επιστημονικό εύρημα.
Όμως θα μας δώσουν την δυνατότητα, να γνωστοποιήσουμε, μετά από 2.800 χρόνια, τις θέσεις και τα επιχειρήματα μας τα οποία όπως προανέφερα είναι ισχυρότατα έναντι των άλλων πόλεων, να διεκδικήσουμε τα δικαιώματα μας και να προβάλλουμε την πόλη μας.
ΣΤ. Μετά τα παραπάνω προτείνω:
α) Την οργάνωση Συνεδρίου στην πόλη της Αγιάς, με την πρόσκληση πανεπιστημιακών δασκάλων και αρχαιολόγων, οι οποίοι θα αναφερθούν και θα παρουσιάσουν στοιχεία και πληροφορείες καθώς και την σχέση του Ασκληπιού με το Δώτιον πεδίον και τις άλλες πόλεις.
β) Την καθιέρωση της πόλης της Αγιάς, ως πόλη γενέτειρας του Ασκληπιού.
γ) Την τοποθέτηση σε κεντρικό σημείο της πόλης στήλης, στην οποία να αναγράφεται:
ΥΜΝΟΣ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ
Ἱητῆρα νόσων Ἀσκληπιόν ἄρχομ’ἀείδειν,
υἰόν Ἀπόλλωνος, τόν ἐγείνατο δῖα Κορωνίς
Δωτίῳ ἐν πεδίῳ, κούρη Φλεγύου βασιλῆος,
χάρμα μέγ’ἀνθρώποισι, κακῶν θελκτῆρ’ὀδυνάων.
Καί σύ μέν οὔτω χαῖρε, ἂναξ, λίτομαι δέ σ’ἀοιδῇ.
ΟΜΗΡΟΣ 8ος π.χ αιώνας
Ιωάννης Μανίκας
Σμήναρχος (Ι) ε.α
agiotika.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου