Επί της λεωφόρου Συγγρού και στα όρια του Δήμου Αθηναίων βρίσκεται ο ναός του Αγίου Σώστη. Η αφορμή για την ανέγερση και η κατασκευή του παρουσιάζουν ιστορικό
ενδιαφέρον. Σ’αυτές θα αναφερθώ στο σημερινό δημοσίευμα, στηριζόμενος σε πηγές που χρονολογούνται στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα.
Ήταν απόγευμα Σαββάτου, 14 Φεβρουαρίου του έτους 1898. Ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ με τη βασιλόπαιδα Μαρία και τον κυνηγό του Περικλή Νέρη επέστρεφαν από περίπατο στο Φάληρο. Λίγο μετά τις πέντε πέρασαν την περιοχή του «Ανάλατου» (την τωρινή Νέα Σμύρνη) και ανηφόριζαν την οδό Φαλήρου (τη σημερινή λεωφόρο Συγγρού). Ξαφνικά από τα παρακείμενα χωράφια πρόβαλαν δυο νεαροί με όπλα στα χέρια και άρχισαν να πυροβολούν κατά της βασιλικής άμαξας. Αν και ήταν έμπειροι στο χειρισμό των όπλων και πυροβολούσαν από απόσταση 10 ως 20 μέτρων, εντούτοις απέτυχαν να σκοτώσουν τον Γεώργιο. Από τα πυρά τους τραυματίστηκαν ελαφρά ο κυνηγός του βασιλιά και δυο από τα άλογα που έσερναν την άμαξα. (Εφημερίδα ΣΚΡΙΠ, φύλλο της 15ης Φεβρουαρίου 1898)
Η κινητοποίηση της Αστυνομίας ήταν άμεση, με αποτέλεσμα τη σύλληψη των δραστών. Ήταν ο Γεώργιος Καρδίτσης και ο Ιωάννης Κυριακός. Και οι δύο είχαν πολεμήσει ως εθελοντές στην Κρητική επανάσταση του 1896.
Η δολοφονική απόπειρα συγκίνησε τον λαό και με τα αισθήματα συμπάθειας που του αναπτύχθηκαν αποκαταστάθηκε το κύρος της Αυλής, η οποία είχε θεωρηθεί υπεύθυνη για την εθνική ταπείνωση κατά τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Μάλιστα, ήταν έντονη η φήμη ότι η απόπειρα ήταν σκηνοθετημένη από το βασιλικό περιβάλλον. Την εκδοχή αυτή είχε υποστηρίξει στην εφημερίδα του «Καιροί» ο μεγάλος δημοσιογράφος της εποχής Πέτρος Κανελλίδης, με αποτέλεσμα να συλληφθεί για το αντιμοναρχικό άρθρο του με την κατηγορία «της δυσφημήσεως του βασιλέως». (Εφημερίδα ΣΚΡΙΠ, φύλλο της 21ηςΦεβρουαρίου 1898)
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα συνεδρίασε το Δημοτικό Συμβούλιο Αθηναίων
στις 19 Φεβρουαρίου 1898. Ο δήμαρχος Λάμπρος Καλλιφρονάς «επρότεινεν όπως αποφασισθή η ίδρυσις ναού παρά τον τόπον της αποπείρας εναντίον του Βασιλέως επί τη διασώσει αυτού». Συγχρόνως «επρότεινεν όπως την προσεχή Κυριακήν διοργανωθή διαδήλωσις και μετά την μεσημβρίαν κατατεθή ο θεμέλιος λίθος του ναού». (Εφημερίδα ΣΚΡΙΠ, φύλλο της 20ηςΦεβρουαρίου 1898)
Πράγματι, παρά την επαπειλούμενη βροχή, από τη 2α μ.μ. της 22ας Φεβρουαρίου πλήθος κόσμου συνέρευσε, για να παρακολουθήσει την τελετή. Μετά τη δοξολογία,
η οποία εψάλη από τον Μητροπολίτη Αθηνών Προκόπιο, ο δήμαρχος Αθηναίων ενεχείρισε στον βασιλιά ένα δίσκο με χρυσά και αργυρά νομίσματα που θα τοποθετούνταν στα θεμέλια του ναού. Στη συνέχεια ο Γεώργιος Α΄τοποθέτησε τον θεμέλιο λίθο. Τον ακολούθησαν τα άλλα μέλη της πολυπληθούς βασιλικής οικογένειας – η βασίλισσα Όλγα και οι οκτώ βασιλόπαιδες – που έθεσαν κι αυτά από ένα λιθάρι. Εξ ου και τα περιπαιχτικά σχόλια ορισμένων που παρίσταντο στην τελετή, τα οποία δημοσιεύτηκαν την επόμενη μέρα σε εφημερίδες:
«Μου φαίνεται, πάνω – κάτω πως θα τον χτίσουν μόνοι τους».
Και κάποιοι άλλοι: – «Η βασιλική οικογένεια έχτισε λίγο από την εκκλησία. Θα χτίσουμε τώρα και μεις;»
-«Όχι, εμείς θα χτίσουμε αύριο …με ημερομίσθιο.»
Ακόμη, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου «ο ανεγερθησόμενος ναός του Σωτήρος θα εορτάζη τρις του έτους, ήτοι την ημέραν της δολοφονικής κατά του βασιλέως αποπείρας, την ημέραν καθ’ ην ετέθη ο θεμέλιος λίθος και την εορτήν της Μεταμορφώσεως. Θα διορισθή δε εις αυτόν μόνιμος ιερεύς, όστις θα πληρώνεται υπό της Βασιλίσσης». (Εφημερίδα ΣΚΡΙΠ, φύλλο της 23ης Φεβρουαρίου 1898)
Ενώ η θεμελίωση του ναού έγινε άμεσα, η ανέγερσή του καθυστέρησε. Για να καλυφθεί η δαπάνη των προβλεπόμενων οικοδομικών εργασιών, οργανώθηκε έρανος σ’ όλες τις μητροπόλεις της χώρας. Μέχρι τον Ιούνιο του 1901 είχε συγκεντρωθεί το σημαντικό για την εποχή εκείνη ποσό των 74.000 δραχμών. Τελικά, προτιμήθηκε η λύση της τοποθέτησης επί των θεμελίων προκατασκευασμένης εκκλησίας.
Την 1η Απριλίου 1900 έγιναν στο Παρίσι τα εγκαίνια διεθνούς εμπορικής έκθεσης, στην οποία συμμετείχε και η Ελλάδα. Το ελληνικό περίπτερο ήταν λυόμενο και είχε σχήμα βυζαντινού ναού, έργο του φημισμένου αρχιτέκτονα Magne. Ο σκελετός ήταν μεταλλικός, επενδυμένος με τούβλα και πλακάκια. Μετά το πέρας της έκθεσης το περίπτερο – εκκλησία αποσυναρμολογήθηκε, μεταφέρθηκε στην Αθήνα και επανασυντέθηκε, για να αποτελέσει τον ναό του Αγίου Σώστη. Το πληροφορούμαστε από δημοσιεύματα εφημερίδων της εποχής: «Το υπουργείον των Εσωτερικών ενέκρινε την πρότασιν περί μεταφοράς εκ Παρισίων του εν τη εκθέσει ελληνικού περιπτέρου. Το περίπτερον, το οποίον ως γνωστόν είναι βυζαντινού ρυθμού, θα αποτελέση τον ναόν του Σωτήρος εν τη οδώ Φαλήρου, η μεταφορά του δε μετά των λοιπών εξόδων της συναρμολογήσεως θα στοιχίση 58.000 δραχμές». (Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 4ης Μαΐου 1901). Ανάλογα δημοσιεύματα υπήρχαν την προαναφερθείσα μέρα και στις εφημερίδες ΣΚΡΙΠ και ΚΑΙΡΟΙ.
Έτσι από τις αρχές του 20ου αιώνα (από τον Νοέμβριο του 1902 ή κατ’ άλλους από το 1905) άρχισε να λειτουργεί η εκκλησία του Αγίου Σώστη. Όσο για τα δέντρα που την πλαισιώνουν, αυτά φυτεύτηκαν κατ’ εντολή του βασιλιά Γεωργίου Α΄το 1904. (Εφημερίδα ΣΚΡΙΠ, φύλλο της 21ηςΝοεμβρίου 1904)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου