Ένα καλύτερο μέλλον για πολλούς και ένα χειρότερο για λίγους μέσα από τα μάτια ενός ανθρώπου 100 χρονών.
Λένε πως η απογοήτευση και η απελπισία είναι το πρώτο βήμα για την αλλαγή. Αυτή τη στιγμή στον κόσμο υπάρχουν άπειροι άνθρωποι που μηχανεύονται έναν τρόπο για να επιτευχθεί αυτή η αλλαγή. Και υποκινούνται από τις δύο έννοιες. Είναι όμως κι αυτοί που δεν διακατέχονται από τούτες σε προσωπικό επίπεδο. Τις εντοπίζουν γύρω τους και τις σωρεύουν ως ανησυχία. Ανησυχία για το μέλλον της ανθρωπότητας. Ο Ζακ Φρέσκο έζησε σίγουρα στιγμές που η απογοήτευση και η απελπισία δεν κατοικούσαν στο σπίτι του. Δεν έπαψε ακόμα και τότε να αναζητά ένα σχέδιο. Μετά από χρόνια δουλειάς σε κάθε πιθανό τομέα μηχανολογίας, φυσικής, τεχνολογίας εκπόνησε το όραμα του. Το Venus Project.
Το πιο παράξενο με τον Φρέσκο είναι ότι έχει φτάσει αισίως στα 101 χρόνια ζωής και ακόμα ονειρεύεται. Ωραία παράξενο. Δεν ονειρεύεται για εκείνον. Αλλά για όλους εμάς. Ή όσους εν πάσει περιπτώσει βρεθούν μερικά στάδια αργότερα στην ανθρωπότητα. Το Venus Project είναι σε θεωρητικό πλαίσιο το αρτιότερο πλάνο που έχει ακουστεί για τον κόσμο μετά. Έναν κόσμο επί της Γης, δίχως υπέρμετρες ουτοπίες. Εκτός από την βασική ιδέα. Ποια είναι αυτή;
Το χρήμα να αποσχιστεί από το κοινωνικό συμβόλαιο των ανθρώπων. Αυτή η χάρτινη ή μεταλλική αποτύπωση του κόπου παραγωγής κάθε υπηρεσίας να καταργηθεί όπως ξεκίνησε να εφαρμόζεται. Η νέα τάξη πραγμάτων να κατανέμει ισομερώς την παραγωγή κάθε είδους, η τεχνολογία να έχει ανεξαρτητοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να παίρνει πρωτοβουλία και κάθε άνθρωπος να έχει πρόσβαση και δυνατότητα στα πάντα.
Εννοείται ότι αιθεροβατεί, εννοείται ότι θα έβρισκε αρκετούς «αντιδραστικούς». Άλλωστε, το όραμα του περιλαμβάνει την αρπαγή του τεράστιου πλούτου από το 2% του πλανήτη και την αφαίρεση της ισχύος τους έναντι των άλλων. Ξαφνικά ο Μπιλ Γκέιτς θα γινόταν ίσος με ένα παιδάκι που γεννιέται σήμερα στην Ρουάντα.
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή. Ο Ζακ Φρέσκο ξεκίνησε την εποχή του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου χοντρικά. Μία από τις πρώτες του ασχολίες ήταν που πειραματιζόταν με συσκευές ασφαλείας για τα αεροπλάνα. Βρέθηκε σε μια εποχή που αναδύονται οι τρομεροί καλλιτέχνες, οι σπουδαίοι εφευρέτες, οι πραγματικοί πιονέροι του σημερινού πολιτισμού. Με κάποιους από αυτούς ήρθε σε επαφή. Αντάλλαξε απόψεις με τον Αϊνστάιν, άκουσε τις ιδέες του πατριάρχη Τζον Φορντ για το εργασιακό σύστημα. Μέσα από τόσες προσλαμβάνουσες αποκρυστάλλωσε κάπου στις αρχές του ’80 την προοπτική του. Μαζί με την ζωγράφο σύντροφο του Ροξάν Μίντοους δούλεψαν 40 και 25 χρόνια αντίστοιχα για να χρηματοδοτήσουν το σχέδιο τους.
«Δεν έχω καμία ιδέα για το τι σημαίνει τέλειος κόσμος. Ξέρω όμως ότι υπάρχουν καλύτερα πράγματα να κάνουμε που δεν τα έχουμε κάνει ακόμα»
Οι περισσότεροι φουτουριστές ή μελλοντολόγοι παρουσιάζουν μια ιδέα τους με την στάμπα της τελειότητας. Της ουτοπίας. Ουτοπία όχι σε σχέση με το σήμερα. Αλλά ως το ύψιστο σημείο που μπορεί να φτάσει η ανθρωπότητα. Ποιος έχει τέτοια γνώση; Κανείς μας. Όλοι κάνουμε υποθέσεις. Ο Ζακ Φρέσκο το αποφεύγει αυτό. Δεν αναζητά την τελειότητα. Αναζητά την λογική. Κι οι προγενέστεροι του ή ταυτόχρονοι από εκεί ξεκίνησαν. Ακολούθησαν την λογική, τη δικαιοσύνη και την ισότητα για να στήσουν τους μύθους τους. Αλλά κάπου στην πορεία άρχισαν να συγχέουν τη λογική με την ουτοπία. Η πρώτη εισχώρησε στην δεύτερη, η δεύτερη εκμαύλισε την πρώτη. Ο Φρέσκο απλώς κοιτάζει αυτό που μοιάζει πιο ανθρώπινο, πιο οικολογικό.
Προφανώς στα 80’s και 90’s κάποια πράγματα δεν ήταν δυνατό να υλοποιηθούν. Ήταν περίπου το 2003 όταν έγινε ο σχεδιασμός της κοινωνίας-πιλότου. Τότε, ο Φρέσκο μιλούσε για την Καμπύλη του Gauss ή αλλιώς Διανομή του Gauss. Σύμφωνα με αυτή, το ποσοστό εργασίας θα είναι μια οριζόντια γραμμή, η παραγωγή προϊόντων μια κάθετη γραμμή με πορεία προς τα πάνω και η αγοραστική ικανότητα μια γραμμή με πορεία προς τα κάτω.
«Εκεί είναι το σημείο που το σύστημα διαλύεται ολοσχερώς. Προς τα εκεί οδεύουμε».
Από το 2011 που ξεκίνησε επίσημα το Venus Project εργάζεται καθημερινά στην 21 εκταρίων έκταση που έχει φτιάξει με ειδικούς στη νότια Φλόριντα. Εκεί δεν υπάρχουν κεραίες, σήματα, είναι ένας άκρατος πρωτογονισμός. Αλλά μόνο με αυτή την διάσταση. Γιατί κατά τ΄άλλα οι μακέτες περιγράφουν μια τεχνολογία διόλου βλαβερή, που είναι κινητήρας των πόλεων-κοινωνιών.
Πρώτο μέλημα της κοινωνίας του μέλλοντος είναι σαφώς η κατάργηση του χρήματος. Ο λόγος; Η χρηματική αντανάκλαση αυτού που ορίζουμε ως εργαλείο αγοραστικής ισχύος δεν φτάνει για τα 7 δισεκατομμύρια του κόσμου. Δεν θα φτάνει ακόμα περισσότερο για τα 10 δισ. του μετέπειτα κόσμου. Αντιθέτως, το απόθεμα του πλανήτη μπορεί να αρκεί, αν χρησιμοποιείται λελογισμένα. Αυτό είναι ένα παράδοξο που οφείλεται στην παρουσία του χρήματος. Αν το χρήμα δεν όριζε τις σχέσεις των ανθρώπων, τότε τα παραγόμενα προϊόντα θα επαρκούσαν. Τι σημαίνει αυτό με λίγα λόγια; Ότι για κάποιον παρά φύσει λόγο είπαμε πως το χρήμα στην αγορά πρέπει σώνει και ντε να ανταποκρίνεται στον χρυσό. Γιατί; Μας το επέβαλλε κανείς; Όχι. Αν αύριο συμφωνούσαν όλες οι οικονομίες να τυπωθούν γύρω στα 15 τρισ. σε χαρτονομίσματα θα υπήρχε κάποιος διαγαλαξιακός τιμωρός;
Πώς όμως η Αφρική και η Ασία αντιμετωπίζουν ζητήματα σίτισης και ύδρευσης, που εκπορεύονται από την χαμηλή οικονομία τους;
Το δεύτερο βήμα στο σχέδιο είναι η μετάβαση. Ο Ζακ Φρέσκο έχει στο μυαλό του ένα σύστημα που αποκαλεί Resource-Based Economy. Σε αυτή την κοινωνία δεν υπάρχει χρήμα, χρέος, τόκος, σκλαβιά, ανταλλαγή εμπορευμάτων. «Έχουμε τα μέσα, έχουμε την τεχνολογία, μας μένει να τα εφαρμόσουμε μαζί» διατρανώνει.
Όλες οι πόλεις του μέλλοντος θα έχουν ως κεντρικό τους σημείο το πανεπιστήμιο. Γύρω του στην ίδια εγκατάσταση θα υπάρχουν χώροι ιατρικής περίθαλψης παντός είδους. Έξω από αυτό θα βρίσκονται οι κατοικίες. Εντελώς διαφορετικές στην δομή. Περισσότερο με κέλυφος θα μοιάζει ένα σπίτι, με κυκλική δομή και διττή λειτουργία. Η δεύτερη του δουλειά θα είναι να παράγει ενέργεια, μιας και η εξωτερική του κάλυψη θα διαθέτει εξοπλισμό φωτοβολταϊκής γεννήτριας. Τα σημεία συγκέντρωσης ζέστης θα αποτελούν τις αποθήκες ενέργειας. Ηλιακή, αιολική και γεωθερμική ενέργεια θα βρίσκονται σε μια καθολικότητα. Τέρμα ο ηλεκτρισμός, τέρμα το πετρέλαιο.
Οι πόλεις θα ξεφύγουν από τις ατομικές ιδιοκτησίες και θα περάσουν σε μια μορφή κολλεκτιβοποίησης. Μεγάλες κτηριακές δομές προσφέρουν τα πάντα σε κοντινή απόσταση. Η σύνδεση μεταξύ πόλεων θα γίνεται με υπερταχείες. Τα πλοία και τα αεροπλάνα δεν θα είναι απλώς μεταφορικά μέσα. Θα διαθέτουν κάθε δυνατό εξοπλισμό για να συμμετέχουν στην διαδικασία παραγωγής, ενώ θα παρέχουν διδακτικές υπηρεσίες σχετικά με το περιβάλλον στο οποίο κινούνται. Την θάλασσα και τα σύννεφα. Ακόμα περισσότερο, η θάλασσα θα αποκτήσει έννοια κατοικίας για τον άνθρωπο. Όχι όμως για να ζήσει απλώς και να απολαμβάνει την επάρκεια. Αλλά για να παρατηρεί την θαλάσσια ζωή χωρίς να χρειαστεί να την κλείσει σε ενυδρείο. Για να εκτρέφει τα είδη που χρειάζονται πληθυσμιακή τόνωση και να τα προστατεύει στην διαδικασία εξισορρόπησης του πληθυσμού τους.
Ποιος θα ασκεί την εξουσία στο μέλλον; Θα υπάρχει άραγε διαστρωμάτωση αρμοδιοτήτων;
Σε αυτό ο Φρέσκο είναι κατηγορηματικός. Οι πολιτικοί, η πολιτική η ίδια δεν έχει θέση στο μέλλον. Το Venus Project ορίζει ότι ένας κεντρικός υπολογιστής που θα διαθέτει όλα τα απαραίτητα δεδομένα, θα διανέμει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες ανά τον πλανήτη, σε ισομερή ποσοστά. Κάτι σαν το Η Μηχανή Σταματά, αλλά σε πιο αισιόδοξο σενάριο. «Η μηχανή δεν έχει συναισθήματα, δεν είναι ευάλωτη στην διαφθορά» υπερθεματίζει σε συνέντευξη του στο Bloomberg πριν από ένα χρόνο περίπου.
Για πάνω από 15 χρόνια ο Φρέσκο γυρίζει πανεπιστήμια, πηγαίνει σε συνέδρια και ημερίδες και μιλάει για το Venus Project. Αναλύει τις μπιχεβιοριστικές προεκτάσεις μιας κοσμογονικής μετάβασης όπως αυτή που ευαγγελίζεται.
Το πρόβλημα: πού θα οδηγηθεί ο άνθρωπος αν γνωρίζει ότι έχει εξασφαλισμένες όλες τις βασικές του ανάγκες;
Θα βρεθεί σε μια κατάσταση μόνιμης ραστώνης, μόνιμης νάρκης; Θα επαναπαυτεί και θα πάψει να ξεχειλώνει τα όρια της διανόησης του; Τέτοια ερωτήματα είναι φυσικά επακόλουθα. Εξάλλου, σε κανένα σενάριο, σε καμία φαντασία που βασίλεψε η μηχανή δεν υπήρξε πραγματική ευημερία. Μόνο οικειοθελής υποταγή. Ίσως βέβαια αυτός να είναι ένας ορισμός της ευτυχίας.
Φυσικά ο Φρέσκο μοιάζει απόλυτα σίγουρος για το όραμα του. Η πραγματικότητα είναι ότι οι άνθρωποι δεν έχουν πολλές περιπτώσεις που να στάθηκαν στο ύψος των απαιτήσεων. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ήραν την όποια εμπιστοσύνη. Πώς θα εξασφαλιστεί ένα υψηλό επίπεδο δικαιοσύνης; Πώς θα πείσεις τον άνθρωπο που πάντα θέλει να υπερτερεί και να ξεπερνά τους άλλους, να ζήσει οριζόντια με τους άλλους. Να μην έχει κανέναν από κάτω του για να φερθεί αλαζονικά, να μην κοιτάζει πάνω για να ζηλέψει;
Όλα αυτά είναι ερωτηματικά που δεν θα απαντηθούν ποτέ. Αρκεί να έχει ο καθένας έστω το 50% της θετικής ματιάς του Φρέσκο για να συμβαδίσει με κάθε Άλλον Εαυτό στο καλύτερο μέλλον.
«Μπορούμε να φτιάξουμε τον Παράδεισο ή την Λήθη. Όλα εξαρτώνται από το πως θέλει πρώτα ο καθένας μας να εφαρμόσει τον οραματισμό του και εν συνεχεία η συνένωση κάθε ατομικότητας.»
Μάθε περισσότερα για τον Φρέσκο από εδώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου