Γεώργιος Φραντζής ή Σφραντζής

Ο Γεώργιος Φραντζής ή Σφραντζής (Κωνσταντινούπολη 1401 - Κέρκυρα 1480) ήταν Βυζαντινός αξιωματούχος και ιστορικός συγγραφέας, που έγραψε το χρονικό της άλωσης της Κωνσταντινούπολης.
Διατηρούσε στενές σχέσεις με τον δεσπότη του Μυστρά και μετέπειτα αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, και όσο ήταν στην αυλή του πήρε μέρος στην εκστρατεία εναντίον των Πατρών, όπου έσωσε τον Κωνσταντίνο από την αιχμαλωσία και ήταν εκπρόσωπος του Δεσποτάτου στις διαπραγματεύσεις με τον Μουράτ Β'.

Όταν ο Κωνσταντίνος έγινε αυτοκράτορας το 1448, ο Φραντζής υπηρέτησε την αυλή σαν διπλωμάτης. Όταν έπεσε η Κωνσταντινούπολη έχασε την οικογένειά του και πιάστηκε αιχμάλωτος, εξαγόρασε όμως την ελευθερία του και κατέφυγε αρχικά στο Μυστρά και τελικά στην Κέρκυρα.
Στις 6 Σεπτεμβρίου του 1461 εγκαταστάθηκε στο κάθισμα του Αγίου Ηλία πλησίον του άστεως. Ο ίδιος εξιστορεί στο Χρονικό πως, προκειμένου να βρίσκεται πιο κοντά στον πνευματικό και φίλο του Δωρόθεο, ηγούμενο της μονής των Αγίων Αποστόλων Ιάσονος και Σωσιπάτρου, μετοίκησαν μαζί με τη σύζυγό του Ελένη, στις 15 Μαρτίου του 1462 στο κάθισμα, όπως αναφέρει, του Αγίου Νικολάου το επωνομαζόμενον του Ταρχανιώτου, που του παραχώρησε το Ιερό Τάγμα. Στο κάθισμα αυτό, όπου διέμενε μετά των εμών τον Αύγουστο του 1468 μας πληροφορεί ότι "των κοσμίων μου φορεμάτων διαλυθέντων ιερά ερασοφορήσαμεν… και αντί Γεώργιος, Γρηγόριος μετωνομάσθην, αντί δε Ελένη η εμή σύνευνος Ευπραξία". Τέσσερα χρόνια αργότερα, στις 27 Ιουλίου του 1472, την ημέρα της εορτής του Αγίου Παντελεήμονος, εξιστορεί ότι "περιέπεσα εν ασθενεία τοσαύτη, ώστε και εγεγόνειν τέλειος μοναχός του μεγάλου σχήματος μη εννοήσας το τυχόν...".
Εκεί, στο κάθισμα του Αγίου Νικολάου, με την προτροπή τινών ευγενών Κερκυραίων, συνέγραψε το περίφημο Χρονικό της Άλωσης σε δέκα βιβλία, που έφτασαν στις μέρες μας σε δυο μορφές, τη Minus και τη Maius, και -όπως μας πληροφορεί ο ιστορικός Σπυρίδων Παπαγεώργιος - "εκεί αποθανών ετάφη" περί το 1480.

Γνησιότητα και ταυτότητα συγγραφέαΣχετικά με τις δυο μορφές του Χρονικού της Αλώσεως, το Maius το συνέγραψε ο Μακάριος Μελισσηνός/Μελισσουργός με τους συνεργάτες του, έναν αιώνα μετά τον θάνατο του Γ. Σφραντζή, στην Νάπολη της Ιταλίας. Μέχρι το 1930 το Minus εθεωρείτο ως επιτομή του Maius, οπότε ο Jean Falier Papadopoulos συνειδητοποίησε ότι το Maius είναι συρραφή διαφόρων χρονικών, από διαφορετικές γλώσσες, με αρκετές προσθήκες του Μελισσηνού.
Το παλαιότερο σωζόμενο Minus είναι του 1570-80 : Neap. Bibl. Nat. XVI A.

Πηγές

• The Fall of the Byzantine Empire: A Chronicle by George Sphrantzes, 1401-1477. The University of Massachusetts Press, Amherst 1980.
• M. Philippides, "Makarios Melissourgos-Melissenos (d. 1585)", in Historians of the Ottoman Empire, electronic article, 7 pp. (http://www.ottomanhistorians.com/database/pdf/melissenos_en.pdf)