Η φυλή του Δαν, μια από τις «12 φυλές του Ισραήλ», πιθανότατα δεν ήταν πάντα «φυλή του Ισραήλ». Νέα αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι η φυλή του Δαν προέρχεται από μισθοφόρους του μυκηναϊκού Αιγαίου και της Συρίας που προσέλαβαν οι Αιγύπτιοι άρχοντες της Χαναάν για να διατηρούν την τάξη.
Σύμφωνα με τη Βίβλο, αφού οι Ισραηλίτες κατέκτησαν τη Χαναάν, η γη χωρίστηκε μεταξύ των φυλών - με εξαίρεση τη φυλή του Δαν. Πικραμένη από πολλά η φυλή κινήθηκε βόρεια, κατέκτησε και κατέστρεψε την πόλη της Laish (ονομάζεται επίσης Leshem), έπειτα την ξανάχτισαν και την μετονόμασαν με όνομα των προγόνων τους (Κριτές 18: 1-29).
«Και η ακτή των παιδιών του Δαν βγήκε πολύ λίγη γι αυτούς: Ως εκ τούτου τα παιδιά του Δαν προχώρησαν να πολεμήσουν κατά της Leshem, και την πήραν, και την χτύπησαν με την κόψη του σπαθιού, και την κατείχαν, και κατοίκησαν εκεί, και ονόμασαν την Leshem, Δαν, από το όνομα του Δαν του πατρός τους» (Ιησούς 19:47).
«Ειδώλιο Ashdod», φιγούρα που απεικονίζει θηλυκό πουλί που βρέθηκε στη Dan, πολλοί πιστεύουν ότι είναι θεότητα του Αιγαίου, σε πλάγια όψη. Πηγή: Σχολή Βιβλικής Αρχαιολογίας Nelson Glueck
Η Tell el-Qadi είχε προηγουμένως αναγνωριστεί ως η βιβλική πόλη του Δαν. Τώρα πρόσφατες ανασκαφές αποκαλύπτουν μια μεγάλη γειτονιά του 12ου-11ου αιώνα π.Χ. που δείχνει επιτακτικές επιρροές από το Αιγαίο.
Οι ανακαλύψεις έχουν αναζωπυρώσει μια μακροχρόνια ακαδημαϊκή φιλονικία πάνω από στην προέλευση της φυλής του Δαν.
-Ήταν πραγματικά μια φυλή του Ισραήλ που αφέθηκε στο κρύο, βρήκε μια βολικά απομονωμένη πόλη και την κατάκτησε;
-Έχουν κάποια σχέση με ένα μυστηριώδες βασίλειο που ονομάζεται Danuna που αναφέρεται σε αρχαία γραπτά που βρέθηκαν στην Τουρκία;
-Ή ίσως με τους Denyen -έναν από τους εισβολείς Λαούς της Θάλασσας, σύμφωνα με τις αρχαίες αιγυπτιακές πηγές; Ή με τους Δαναούς, μία από τις ελληνικές φυλές;
-Ή όλα αυτά είναι τα ίδια;
Τα ευρήματα στο Tell el-Qadi (τώρα Tel Dan) δείχνουν ότι θα μπορούσαν να είναι όλα το ίδιο.
Η πόλη Δαν ήταν χτισμένη σε ένα ανάχωμα κοντά στους νότιους πρόποδες του όρους Hermon, το ψηλότερο βουνό στα Γκολάν. Βεβαίως σε σχέση με την άγονη Μέση Ανατολή, η περιοχή είναι πλούσια και εύφορη, καλά ποτισμένη από φυσικές πηγές. Η θέση της πόλης ήταν επίσης στρατηγική, βρισκόταν σε έναν βασικό εμπορικό δρόμο μεταξύ Τύρου και της Δαμασκού.
Αναπαράσταση: Η γειτονιά της πρώιμης εποχής του σιδήρου στη Dan, η οποία έδειξε στοιχεία πολλαπλών πολιτισμικών επιρροών. Πηγή: Σχολή Βιβλικής Αρχαιολογίας Nelson Glueck
Ο πρώτος οικισμός χρονολογείται 7.000 ετών, από τη νεολιθική εποχή. Ανάμεσα στις πρώτες αναφορές της πόλης βρίσκονται αιγυπτιακά κείμενα και κείμενα της Μεσοποταμίας που πάνε πίσω σχεδόν 4.000 χρόνια, στον 19ο αιώνα π.Χ. Η τοποθεσία παρέμεινε περισσότερο ή λιγότερο συνεχώς κατοικημένη μέχρι το τέλος της ρωμαϊκής περιόδου.
Κατά την Μέση Εποχή του Χαλκού, γύρω στο 2000 π.Χ, είχε γίνει μια πανίσχυρη πόλη, που περιβαλλόταν από τεράστια τείχη και ονομαζόταν Laish (La-EESH). Κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, η Laish είχε ιδρύσει εμπορικές συνδέσεις με τις χώρες και τις παράκτιες πόλεις σε όλη την ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων της Τύρου και της Σιδώνα στα βόρεια, της Αιγύπτου προς τα νότια και με την Κύπρο - και Μυκηναϊκή Ελλάδα δυτικά.
Επιρροές του Αιγαίου: Όπλα και θεοί
Το «ειδώλιο Ashdod», με μακρύ λαιμό, θηλυκό με πρόσωπο πουλιού, εμπρόσθια όψη. Πηγή: Σχολή Βιβλικής Αρχαιολογίας Nelson Glueck
Οι δεσμοί της Laish με το Αιγαίο φαίνεται να είναι ισχυροί ήδη από τον 14ο αιώνα π.Χ., όπως βεβαιώνεται από την ανακάλυψη τάφου χτισμένου με ακατέργαστους λίθους σε ένα στυλ παρόμοιο με αυτό που βρέθηκε στην Έγκωμη, στη σημερινή Κύπρο, και στην Ουγκαρίτ, στην την ακτή της σημερινής βόρειας Συρίας.
Στον τάφο, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν περισσότερα από 100 κεραμικά αγγεία τα οποία από χημική ανάλυση, αποδείχτηκαν να προέρχονται ως επί το πλείστον από την Αργολίδα στην Ελλάδα, το κέντρο του μυκηναϊκού πολιτισμού κατά τη διάρκεια της Εποχής του Χαλκού.
Ήταν μια εποχή κατά την οποία οι Αιγύπτιοι επεκτείνονταν προς τα βόρεια. Καθώς η Χαναάν έγινε επαρχία της Αιγύπτου, η Laish έγινε μέρος του διοικητικού συστήματος των Αιγυπτίων.
Οι ανασκαφές στο Tel Dan ξεκίνησαν το 1966 υπό τη διεύθυνση του Avraham Biran και συνεχίστηκαν μέχρι το 1999. Μετά από μια παύση αρκετών ετών, ο Δρ David Ilan του Hebrew Union College συνέχισε τις ανασκαφές και, με βάση το παλαιό υλικό και τα νέα ευρήματα, άρχισε να υποπτεύεται ότι μια παλιά θεωρία σχετικά με την προέλευση της φυλής του Δαν μπορεί να είναι σωστή. Η θεωρία αυτή προτάθηκε για πρώτη φορά από τον Michael Astour και τον Yigal Yadin στη δεκαετία του 1960, αν και η σκέψη τους ήταν σε αντίθεση με τη βιβλική αφήγηση. Δηλαδή, ότι η φυλή του Δαν δεν ξεκίνησε καθόλου ως φυλή του Ισραήλ, αλλά προερχόταν από τον κόσμο του Αιγαίου.
Πίθοι κυπριακού στυλ βρέθηκαν στη Dan. Σχολή Βιβλικής Αρχαιολογίας Dan Nelson Glueck
Ανάμεσα στις επιρροές του Αιγαίου στην πόλη του Dan, ο Ilan ταυτοποίησε πίθους (πιθάρια- μεγάλα αποθηκευτικά αγγεία) σε πολλά από τα σπίτια, μαζί με κεραμικά, ειδώλια και τελετουργικά αντικείμενα που προέρχονται από το Αιγαίο, τη Συρία και την Αίγυπτο.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι ο λαός που ζούσε στην Dan ήταν ένα μείγμα ανθρώπων που έφερε τις διατροφικές του συνήθειες, τις πρακτικές καλλωπισμού, τα όπλα της επιλογής του, και τους Θεούς του μαζί του στην πόλη.
Εκκλησιαστικός θάλαμος με κύπελλο πτηνών
Μεταξύ των πιο δελεαστικών ευρημάτων ήταν ένα μικρό ορθογώνιο κτίριο που περιέχει ένα μικρό θάλαμο, ένα ιερό-των-στη γωνία. Ο Ilan το ταυτοποίησε ως πολιτισμική δομή κοινού τύπου στο Αιγαίο. Παρόμοια κτίρια έχουν βρεθεί στην Έγκωμη και το μυκηναϊκό Κίτιο στην Κύπρο και στη Φυλακωπή, στη Μήλο στην Ελλάδας, τοπικά, ο ίδιος τύπος βρέθηκε στην τοποθεσία των Philistine (Φιλισταίων) του Tel Qasile (στο Τελ Αβίβ).
Μέσα στο φερόμενο ιερό του Dan υπήρχαν θραύσματα κεραμικού δοχείου στο οποίο ήταν προσαρτημένο το κεφάλι ενός κεραμικού πουλιού, και ονομάστηκε «κύπελλο πτηνών». Μια παρόμοια ανακάλυψη έγινε στο Tel Qasile (αυτό είναι ένα καλό σημείο να σημειωθεί ότι οι Φιλισταίοι που κατοικούσαν εκεί θεωρούνται από κάποιους αιγαιακής ή και μυκηναϊκής προέλευσης).
O φερόμενος ως καλλιεργητικός χώρος σε ένα δωμάτιο από χωμάτινους πλίνθους. Σχολή Βιβλικής Αρχαιολογίας Nelson Glueck
Οι ανασκαφείς στο Dan βρήκαν επίσης δοχεία διακοσμημένα με πουλιά στο στιλ του Αιγαίου, δισκοπότηρα, κύπελλα προσφορών, ένα μοντέλο «σιλό» και περίεργες πέτρες σε σχήμα εγκεφάλου που μπορεί να χρησιμοποιούνταν σε τελετουργικά.
Ο Ilan υποστηρίζει ότι αυτά τα αντικείμενα με το στυλ του Αιγαίου στο Dan υποδεικνύουν προσκυνητές με καταγωγή από το Αιγαίο, ίσως οι Denyen, οι Danuna ή Δαναοί στα ελληνικά), με λίγα λόγια, μια από τις αρχαίες ελληνικές φυλές. Οι Denyen/Danuna ήταν επίσης ένας από τους λεγόμενους «Λαούς της Θάλασσας» με καταγωγή από το Αιγαίο που εισέβαλαν στην Αίγυπτο, όπως περιγράφεται στο ναό του Ραμσή Γ '(1175 π.Χ).
Τυπικό δείγμα κεραμικής των Danunite, με πτηνό. Σχολή Βιβλικής Αρχαιολογίας Nelson Glueck
Γύρω από την υποθετική λατρευτική κατασκευή, οι ανασκαφές αποκάλυψαν μια βιομηχανική περιοχή που χαρακτηρίζεται από κλιβάνους, χυτήρια, ακροφύσια, άχρηστα μέταλλα, και υπολείμματα από χυτήρια μπρούντζου.
«Βρήκαμε όλα τα είδη θραυσμάτων αντικειμένων από τη Μέση και Ύστερη Εποχή του Χαλκού τα οποία έλιωναν και έφτιαχναν νέα χάλκινα αντικείμενα, εργαλεία και όπλα», λέει ο Ilan. «Ήταν ρακοσυλλέκτες και ανακυκλωτές απεγνωσμένοι για μέταλλο. Αυτά ήταν χρόνια κρίσης».
Κεραμικό δοχείο μαγειρικής τύπου Χαναναίων, που βρέθηκε στο Tel Dan.
Σχολή Βιβλικής Αρχαιολογίας Nelson Glueck
Η μυστηριώδης εξάπλωση του "Dan"
Το αν οι «Δανίτες» του αρχαίου Ισραήλ προέρχονται από έναν λαό της θάλασσας ή όχι θα έχει στην πορεία περισσότερα αποδεικτικά στοιχεία. Εν τω μεταξύ, μπορούμε να πούμε ότι μια πλάκα σκαλισμένη σε Luwian επιγραφή από τον. 8ο αιώνα π.Χ, περίπου 2.800 χρόνια πριν, που ανακαλύφθηκε στη νότια Τουρκία, επιβεβαιώνει την ύπαρξη του βασιλείου των Danun.
Αρχαίο μοντέλο σιλό σιτηρών, που ανακαλύφθηκε στην ορθογώνια «λατρευτική» αίθουσα που κάποιοι ερμηνεύουν ως ιερό Αιγαιακής/Μυκηναικής/Ελληνικής καταγωγής. Σχολή Βιβλικής Αρχαιολογίας Nelson Glueck
Αλλού, σε ένα γράμμα που βρέθηκε στα αρχεία του El-Amarna (προς τον Φαραώ Αμανχοτέπ), ο βασιλιάς της φοινικικής πόλης της Τύρου αναφέρει μια χώρα που ονομάζεται Danuna.
Λαμβάνοντας υπόψη τις ενδείξεις των πολύ ισχυρών δεσμών μεταξύ του πολιτισμού της Dan και του κόσμου του Αιγαίου, ο Ilan πιστεύει ότι ο Michael Astour και ο Yigal Yadin ήταν σωστοί: οι άνθρωποι του Dan προέρχονται, τουλάχιστον εν μέρει, από τους Denyen/Danuna/Δαναούς της παράκτιας περιοχής τουΑιγαίου, πιθανώς στην παράκτια περιοχή όπου συναντιούνται σήμερα η Τουρκία και η Συρία.
Βαμμένο πρόσωπο σε ειδώλιο που βρέθηκε στο Tel Dan. Σχολή Βιβλικής Αρχαιολογίας Nelson Glueck
«Ο πιο διάσημος Δανίτης στην Αγία Γραφή είναι ο Σαμψών, αρκετά όμοιος με το αρχέτυπο του Έλληνα ήρωα: Είναι πολύ ισχυρός, η δύναμη βρίσκεται στα μακριά μαλλιά του, λέει γρίφους και διασκεδάζει με Φιλισταίες γυναίκες», επισημαίνει ο Ilan.
Ακόμα περισσότερα στοιχεία μπορούν να βρεθούν στο τραγούδι της Deborah (Δεββόρα), περιγράφοντας διάφορους ρόλους των φυλών: “Και ο Δαν, γιατί έμεινε με τα πλοία;” (Κριτές 5:17). Η φυλή του Δαν ήταν προφανώς η μόνη φυλή των Ισραηλιτών που είχε πλοία και απείχε από την υποστήριξη του Barak (Βάρακ) εναντίον των δυνάμεων του Σισέρα. Ο συγγραφέας των δικαστών φαίνεται να έχει ότι οι Δανίτες προέκυψαν αλλού και ήταν διαφορετικοί από τις άλλες φυλές.
Η άφιξη των μισθοφόρων Danuna
Αν οι μισθοφόροι από το Αιγαίο ήρθαν στην Dan, θα είχαν προσληφθεί. Αυτοί που θα τους προσέλαβαν θα ήταν οι Αιγύπτιοι κυρίαρχοι της Χαναάν, για να τους βοηθήσουν να διατηρήσουν την τάξη στα εδάφη τους.
Σφραγίδα κυπριακού στυλ βρέθηκε στο Dan. Σχολή Βιβλικής Αρχαιολογίας Nelson Glueck
Αρχαιολογικά στοιχεία της αρχαίας αιγυπτιακής ηγεμονίας επί της Χαναάν έχουν βρεθεί σε όλο το Ισραήλ.
Οι Αιγύπτιοι άρχισαν επιδρομές στα εδάφη της Χαναάν για λεηλασία και δούλους τον 15ο αιώνα π.Χ, αν και υπήρχε ένα κενό κατά τον 14ο αιώνα: η Αίγυπτος βρισκόταν σε μια περίοδο αστάθειας και φαίνεται να έχει παραμελημένη την περιοχή, επιτρέποντας στο βασίλειο των Χετταίων, που βρισκόταν στην Μικρά Ασία, την σύγχρονη Τουρκία, για να γίνει σημαντικός παράγοντας στην περιοχή.
Αναγνωρίζοντας αυτή την απειλή κατά τον 13ο αιώνα π.Χ., οι Αιγύπτιοι φάνηκαν να αλλάζουν την πολιτική τους στη Χαναάν.
«Οι Αιγύπτιοι ανησυχούσαν για τους Χετταίους στα βόρεια, οι οποίοι επεκτείνονταν, καταπατούσαν τα σύνορά τους και να έκλειναν συμφωνίες με τους υποτελείς βασιλιάδες στη Συρία και το Λίβανο», εξηγεί ο Ilan.
Αντί να έχουν τοποθετήσει τοπικούς απεσταλμένους άρχοντες, που είχαν την τάση να είναι αναξιόπιστοι και επαναστατικοί, οι Φαραώ αποφάσισαν να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη απειλή των Χετταίων με την ίδρυση μια σειρά από μικρά φρούρια και διοικητικές κατοικίες σε όλη την Χαναάν. Εκτός από αυτό στη Beth Shean, βρέθηκαν φρούρια στους αρχαιολογικούς χώρους του Tel Afek, του Deir al-Balah, του Tel Sharia και του Tel Lachish.
Στο ίδιο το Tel Dan, οι αρχαιολόγοι βρήκαν αιγυπτιακά μαγειρικά σκεύη, λεπίδα ξυραφιού και «αιχμές εξάσκησης» από βέλη από κόκαλο που φαίνονται αιγυπτιακά, ανέφερε ο Ilan στο Haaretz. Πιστεύει ότι η Laish (Dan) ήταν υπό αιγυπτιακό έλεγχο κατά τη μεγάλη διάρκεια της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.
Λεπίδες ξυραφιού αιγυπτιακού τύπου που βρέθηκαν στο Tel Dan. Σχολή Βιβλικής Αρχαιολογίας Nelson Glueck
Αλλά τα φυλάκια της αιγυπτιακής αυτοκρατορίας δεν ήταν επανδρωμένα αποκλειστικά από Αιγύπτιους, πιστεύει ο Ilan. Αυτοί οι χώροι επανδρώνονταν με επαγγελματίες στρατιώτες από το Αιγαίο, την Κύπρο, τη Συρία, την Ανατολία, τη Λιβύη, τη Νουβία και άλλες χώρες. Όπως και οι Ρωμαίοι λεγεωνάριοι, αυτοί οι στρατιώτες δεσμεύονταν να υπηρετούν το αιγυπτιακό στέμμα με τη ζωή τους. Και όπως οι λεγεωνάριοι, μπορεί να επιβραβεύονταν με γη στο τέλος της θητείας τους.
Αυτό το σύστημα εξουσίας ήταν εξαιρετικά επωφελές για τους Αιγύπτιους, δεδομένου ότι οι ξένοι δεν είχαν αφοσίωση στον τοπικό πληθυσμό, πράγμα που επέτρεπε στους Αιγυπτίους να διατηρούν μια «Pax Aegyptica».
Αιγυπτιακού τύπου σκεύος αγγειοπλαστικής, που βρίσκεται στο Tel Dan. Σχολή Βιβλικής Αρχαιολογίας Nelson Glueck
«Αυτό θα εξηγούσε τα στρώματα του μικτού πολιτιστικού υλικού στο Tel Dan, με στοιχεία από τη Συρία, την Αίγυπτο, την Κύπρο και το Αιγαίο», λέει ο Ilan. «Έχουμε επίσης δεκάδες αιγυπτιακά κεραμικά! Αυτοί οι άνθρωποι υπηρέτησαν τους Αιγυπτίους και τον αιγυπτιακό στρατό, αλλά επίσης εμπόρους είχαν που δούλευαν», προσθέτει.
Όπως είναι η φύση των πραγμάτων, ο Ilan πιστεύει ότι αυτοί οι ξένοι παντρεύτηκαν τις τοπικές γυναίκες των Χαναναίων, μια θεωρία υποστηριζόμενη από τα τοπικά μαγειρικά σκεύη (των Χαναναίων) που βρέθηκαν μέσα στα σπίτια. Και τα παιδιά τους ήταν ... κάτι νέο.
Αλλά στα τέλη του 12ου αιώνα π.Χ., εν μέρη λόγω μια κεραυνοβόλας κατάρρευσης του πολιτισμού σε όλη τη Μέση Ανατολή, οι Αιγύπτιοι αποχώρησαν από τη Χαναάν. Ωστόσο, οι πρώην μισθοφόροι παρέμειναν. Ο David Ilan πιστεύει ότι αυτοί οι άνθρωποι που έμειναν πίσω στο Tel Dan- οι Danuna, οι Αιγύπτιοι, οι Χαναναίοι και διάφορα άλλα λαών δημιούργησαν μια νέα πολυφυλετική κοινωνία και είναι αυτοί οι λαοί που θα έγιναν γνωστή ως η φυλή του Δαν της Βίβλου.
Νικ Κόσμος για τα Αόρατα Γεγονότα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου