Η χρήση του σιδηροδρόμου ως μέσο μαζικής μεταφοράς, καθώς συνέδεε τα κεντρικάμέρη ευρωπαϊκών πόλεων, με απομακρυσμένες περιοχές (προάστια ή επαρχία), συνετέλεσε
μεταξύ άλλων και στην ενημέρωση των κυριών και των δεσποινίδων των προαστίων
ή των επαρχιακών περιοχών, για το ντύσιμο και τη μόδα που επικρατούσε στην πρωτεύουσα.
Ο γυναικείος πληθυσμός των γαλλικών προαστίων για παράδειγμα έβλεπε κατά τη στιγμή της αποβίβασης
στην αποβάθρα τις παριζιάνες κυρίες, τον τρόπο που ντύνονταν, τα χρώματα που έφεραν, τα αξεσουάρ
που κρατούσαν, τα καπέλα που φορούσαν. Στη συνέχεια και οι ίδιες μιμούμενες της Παριζιάνες ντύνονταν
με τον ίδιο τρόπο. Έτσι η ενημέρωση η ενημέρωση ως προς τη μόδα, ήταν έργο του σιδηροδρόμου
και καθιερώθηκε να ονομάζεται «του τελευταίου συρμού» εννοώντας ότι ήταν πολύ πρόσφατη ενημέρωση
περί της μόδας.
Την έκφραση «του τελευταίου συρμού» εισήγαγε στην Ελλάδα το περιοδικό «Ευτέρπη» το 1847
εξηγώντας τι ακριβώς σήμαινε, παρά το γεγονός ότι στη χώρα μας δεν υπήρχε ακόμα σιδηρόδρομος.
Το 1869 η στην Ελλάδα η πρώτη σιδηροδρομική σύνδεση ήταν μεταξύ της Αθήνας (Θησείο) με τον Πειραιά.
Οι επεκτάσεις του σιδηροδρόμου με την καθιέρωση εκ παραλλήλου νέων ενδιάμεσων στάσεων,
εξυπηρετούσαν και αυτό το σκοπό όπως και στην Ευρώπη. Στα τέλη του 19ου αιώνα τόσο στον Πειραιά
όσο και στην Αθήνα βρισκόταν σε χρήση η έκφραση «του τελευταίου συρμού» που ακριβώς όπως και στη
Γαλλία σήμαινε «η τελευταία» λέξη της μόδας. Στην προκειμένη περίπτωση της απεικόνισης της ανάρτησης
για τα καπέλα, αντί να γραφεί η έκφραση «που μόλις είδαμε να φοράνε οι κυρίες που κατέφτασαν
από το κέντρο της μόδας», γράφτηκε «του τελευταίου συρμού» .
Ο τελευταίος συρμός λοιπόν έφερνε τη μόδα και τις νέες τάσεις μιας κοινωνίας που μεταλλασσόταν διαρκώς.
Οι αλλαγές αυτές έβρισκαν πολλές φορές ενάντια το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας που ήταν
συνήθως συντηρητική αν μάλιστα ήταν πολύ ριζοσπαστικές. Σταδιακά η έκφραση «του τελευταίου συρμού»
από «τελευταία λέξη της μόδας», άρχισε να σημαίνει κάτι που ήταν αρνητικό, ευτελές ή όταν επρόκειτο
για επιπολαιότητα. Το «μην αφήνεις να σε επηρεάζουν οι ιδέες του συρμού» έμεινε τελικώς ως κάτι
το αρνητικό, που ο σιδηρόδρομος μετέφερε από το παρηκμασμένο κέντρο διαβρώνοντας την
παραδοσιακή συντηρητική ηρεμία και γαλήνη των προαστίων.
Του Στέφανου Μίλεση
Όσα αναφέρονται στην ανάρτηση αυτή είναι ασύστατα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο τρένο/train ουδεμία σημασιολογική και πραγματολογική σχέση έχει με τον συρμό/μόδα. Και αυτό για δύο λόγους:
1) Το 1823 στη μετάφραση του Κοραή, Βεκκαρίου Περί αδικημάτων και ποινών, β΄ έκδοση, σελ. πη, διαβάζουμε: «εις τους σημερινούς ολιγαρχικούς της φωτισμένης Ευρώπης συρμός (mode) έγινε να τους ονομάζωσιν Ιακωβίνους». Επίσης το 1825 ο Α. Πολυζωίδης, στο βιβλίο του Θεωρία γενική περί των διαφόρων διοικητικών συστημάτων και εξαιρέτως περί του κοινοβουλευτικού, αναφέρει στη σελίδα δ: «και μία ψευδής τιμή, η οποία ζητεί παν ό,τι λάμπει προσωρινά, και καυχάται εις τα κακά, και εις αυτά τα γελοία, όταν ο συρμός (mode) τα συγχωρή;». Τέλος στα 1826 στο βιβλίο του Alerino Palma, Συλλογή των αρχών του πρωτοτύπου και του εκ συνθήκης της Ευρώπης δικαιώματος των εθνών: περί των θαλασσίων λειών και της ουδετερότητος, στη σελίδα 20, διαβάζουμε: «αν και ήναι τακτικώτερον ν’ ακολουθή τον υστερινόν συρμόν (mode), επειδή και η Πολιτική έχει είδος τι συρμού ή καινοπρεπείας».
Τα 3 αυτά παραθέματα καταδεικνύουν ότι με τη λέξη «συρμός» αποδόθηκε στα ελληνικά η γαλλική λέξη «mode», η μόδα δηλαδή. Επίσης αποδεικνύεται ότι ο «συρμός» δεν μπαίνει στα ελληνικά το 1847 με το περιοδικό «Ευτέρπη», όπως ατεκμηρίωτα βεβαιώνει ο ιστολόγος, αλλά ήδη από το 1823 τουλάχιστον, δηλ. 24 χρόνια πριν!
2) Το άσχετο μεταξύ συρμού/μόδας και συρμού/train προκύπτει προδήλως και εξ ιστορικών και πραγματολογικών λόγων. Από την ιστορία των σιδηροδρόμων μαθαίνουμε ότι το 1825 ο G. Stephenson πραγματοποίησε την πρώτη εν πορεία δοκιμή της ατμάμαξάς του μπροστά σε κοινό, ενώ η έναρξη της πρώτης επιβατικής σιδηροδρομικής γραμμής Μάντσεστερ-Λίβερπουλ έλαβε χώρα το 1830. Στη Γαλλία, η ατμοκίνηση εισάγεται το 1832 και η πρώτη διεθνής γραμμή το 1841, στη Γερμανία τα πράγματα ξεκινούν το 1836, ενώ στην Αμερική η πρώτη δημόσια χρήση σιδηροδρομικής υπηρεσίας επιβατών και εμπορευμάτων χρονολογείται στα 1827 (οι πληροφορίες από την εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ-ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ). Εφόσον λοιπόν έχουμε στα ελληνικά τουλάχιστον από το 1823 τη λέξη «συρμός»=mode=μόδα, δεν είναι δυνατόν να γίνονται σκέψεις περί μεταφοράς της μόδας μέσω των τρένων, που ακόμη δεν υπήρχαν!