Γράφει ο Μανώλης Δημελλάς
Λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα του 1925, Κάρπαθος και Κάσος έζησαν μιαν απίστευτη ναυτική τραγωδία.
Ο καπετάν Νίκολας Μαυρολέοντας, ο Ζαμαλής, με τον αδελφό του Μηνά, θα έκαναν ακόμη ένα δρομολόγιο με το καΐκι τους, από το Φοινίκι για την Κάσο.
Στον ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ, ένα ιστιοφόρο τύπου πιατές, εκτός από το ταχυδρομείο, το φορτίο με τα πορτοκάλια και τα διάφορα πεσκέσια που ταν φορτωμένο, είχαν και δυο...καραμπινιέρους, τον Mauro Donato και τον Graziano Vicenzo.
Μπορεί η διαδρομή να μην είναι σπουδαία υπόθεση, ειδικά για πολύπειρους ναυτικούς όπως τα δυο αδέρφια, όμως η άγρια κακοκαιρία έμοιαζε σαν ένα προγραμματισμένο ραντεβού με το Χάρο. Το καΐκι τους δεν άντεξε στα χτυπήματα της θάλασσας, αναποδογύρισε, μα για καλή τους τύχη, όλα είχαν συμβεί μια ανάσα από τα νησάκια που βρίσκονται στην είσοδο της Κάσου.
Οι δυο ναυτικοί κολύμπησαν και σκαρφάλωσαν πάνω στα βράχια, όμως οι δυο Ιταλοί στρατιώτες δεν τα είχαν καταφέρει. Ο καπετάν Νικόλας δε λογάριασε τα κύματα που έμοιαζαν με βουνά από δίγλωσσα φίδια, βούτηξε στο νερό και πάλεψε να τους τραβήξει έξω από το καΐκι, που και είχε απομείνει πια ένα σωρό από τσακισμένα ξύλα.
Δεν τα κατάφεραν, οι τρεις τους έμειναν μέσα στο βυθό. Από τότε οι ψυχές τους στοιχειώνουν το πέρασμα Καρπάθου-Κάσου.
Έναν χρόνο αργότερα, το 1926, ο διοικητής της Δωδεκανήσου, ο διορατικός φασίστας διπλωμάτης Mario Lago, μαζί με τη γυναίκα του Ottavia, θα επισκεφθούν την Κάρπαθο και την Κάσο. Θα βρεθούν στο μικρό βράχο, τη Στρογγύλι, για να τιμήσουν τους νεκρούς και ειδικά τον καπετάν Νικόλα Μαυρολέοντα, για τη λεβεντιά και την αυτοθυσία του.
Το ζευγάρι έφτασε στα Πηγάδια Καρπάθου με τη θαλαμηγό τους, με το πανέμορφο σκάφος MARECHIARO, στα μέσα του Νοέμβρη. Από τις αρχές εκείνου του μήνα στο νησί υπήρξε μεγάλη αναστάτωση. Σημαιοστολισμός, αψίδες, προετοιμασίες, λόγοι και παινέματα για τους τρανούς καλεσμένους.
Ο Δήμαρχος Γιώργος Μανωλακάκης είχε φροντίσει κάθε λεπτομέρεια, τα Πηγάδια είχαν την τιμητική τους. Αξίζει να αναφέρουμε ότι αυτός ο Δήμαρχος ήταν γιός του ιστορικού και λαογράφου της Καρπάθου Εμμανουήλ Μανωλακάκη, γεννήθηκε στην Κάρπαθο την εποχή της τουρκοκρατίας, το 1870 και πέθανε πλήρης ημερών το 1953, έτσι πρόλαβε να δει ελεύθερο το νησί.
Διετέλεσε Δήμαρχος Πηγαδίων για μια δεκαετία (1922-1932) και επί δικών του ημερών έγινε ο χωρισμός των ορίων Απερίου-Πηγαδίων, υδροδοτήθηκε ο Δήμος από την πηγή της Μύλης, ανοίχτηκαν δρόμοι και φυτεύτηκαν περισσότερες από 100 Μαρονές (Μουριές). Όπως αναφέρει σε ένα από τα βιβλία του, ο ιστορικός Μανώλης Κασσώτης, μονάχα τρεις από αυτές κατάφεραν να επιζήσουν μέχρι σήμερα!
Στην επίσημη επίσκεψη του Mario Lago ήταν παρόντες ο παλιός διοικητής Tenente Falioniere, ο νέος διοικητής του νησιού Ca. Tenente Degliesposte και βέβαια δεν έλειπε ο Μητροπολίτης Γερμανός.
Στις 09.00 ακριβώς ο διοικητής της Δωδεκανήσου περπατούσε με κάθε επισημότητα στην προκυμαία, την ίδια στιγμή 17 κανονιοβολισμοί τον καλωσόριζαν στην Κάρπαθο.
Ο Μάριο Λάγκο, με τη σύζυγο του, αρχικά πέρασαν και επιθεώρησαν την ιταλική διοίκηση, ας μην ξεχνάμε ότι τα νησιά ήταν σε κατοχή, για την ακρίβια ήταν κτήση (Possedimento) κι όχι ιταλική αποικία (Colonia).
Έπειτα βρέθηκαν στο Δημαρχείο, περιόδευσαν από τους στρατώνες κι έκαναν στάση σε έναν κεντρικό δρόμο των Πηγαδίων, που κατασκευαζόταν εκείνες τις ημέρες και θα ονομαζόταν λεωφόρος Μάριο Λάγκο.
Στη συνέχεια οι επίσημοι ανέβηκαν σε μουλάρια και τράβηξαν για το Απέρι, εκεί ήταν καλεσμένοι στην κατοικία του Μητροπολίτη, όσο για τον λόγο στο τοπικό δημαρχείο τον εκφώνησε ο γιατρός Μιχάλης Πετρίδης.
Την επόμενη μέρα όλοι μαζί αναχώρησαν για την Κάσο, η θαλαμηγός MARECHIARO (πρώην AURORA), συνοδευόμενη από το πλοίο της γραμμής (πιθανόν το FIUME) φορτωμένο κόσμο.
Οι σπουδαίοι καλεσμένοι βρέθηκαν στην είσοδο της Κάσου, μπήκαν στις βάρκες και τράβηξαν για τη βραχονησίδα Στρογγύλι.
Ακολούθησε η επιμνημόσυνη δέηση από τον Δεσπότη Γερμανό και εκεί τοποθέτησαν μια μαρμάρινη πλάκα, με τα ονόματα των δυο χαμένων στρατιωτών, καθώς και του καπετάν Νικόλα Μαυρολέοντα, του Ζαμαλή, επίσης παρέδωσαν χρυσό μετάλλιο Ανδρείας και Αυτοθυσίας στη σύζυγο του καπετάνιου που θυσιάστηκε.
Στο πρόγραμμα, του διοικητή και της συζύγου του, ήταν η επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο της Αρκάσας. Περπάτησαν και θαύμασαν τις ανασκαφές του αρχαίου ναού της Αγίας Σοφίας, ξεχώρισαν το μοναδικό ψηφιδωτό δάπεδο, ένα έργο που έφερε στο φως ο Ιταλός αρχαιολόγος Ιούλιος Γιάκοβιτς το 1924.
Σάλπαραν από το Φοινίκι και είχαν μια τελευταία στάση στο απάνεμο λιμανάκι Τρίστομο, στην Βόρεια Κάρπαθο, έπειτα έβαλαν πλώρη για την Ρόδο.
Όλες οι πληροφορίες μάς έρχονται από τον ανώνυμο ανταποκριτή της εφημερίδας Δωδεκανησιακή Αυγή (τεύχος Δεκεμβρίου 1926). Αυτός λοιπόν ο συντάκτης, που παρακολούθησε από κοντά τις τελετές, διερωτάται:
Άραγε στις επισκέψεις των πολιτικών δεν θα έπρεπε οι τοπικοί άρχοντες, εκτός από τα παινέματα, τις φιλοφρονήσεις και τα χειροκροτήματα, να παρουσιάζουν αιτήματα και να υποβάλουν τα προβλήματα και τα παράπονα του πληθυσμού; Να απαιτούν λύσεις;
Μάλιστα το μακροσκελές πρωτοσέλιδο δημοσίευμα της Αυγής κλείνει ως εξής:
«Μάλιστα κύριοι βλαχοδήμαρχοι και ζητωκραυγασίες. Έτσι κάνουν οι πατριώτες.
Φωνή λαού…φωνή Θεού. Αλλά ελησμόνησα την παροιμία: «Κολιός και κολιός από ένα βαρέλι».
Για τον MarioLagoέχει γραφτεί ότι το πέρασμα του άφησε τη «χρυσή εποχή» (των Ιταλών και του φασισμού) στα Δωδεκάνησα. Αλήθεια ή μήπως πρόκειται ωραιοποίηση της, έτσι κι αλλιώς, δύσκολης περιόδου;
Γεννήθηκε στην Savona, γιος δικαστή, μετά τις σπουδές στο διπλωματικό σώμα ακολούθησε αριστοκρατική πολιτική-διπωματική καριέρα.
Σε ηλικία 26 ετών διορίζεται υποπρόξενος, εργάστηκε ως διπλωματικός παράγοντας στην Ταγγέρη του Μαρόκο, κατά τη διάρκεια του Α 'Παγκοσμίου Πολέμου. Στην πορεία κέρδισε πολλές διακρίσεις, μεταξύ των οποίων, το 1928, του δόθηκε ο τίτλος του γερουσιαστή στο Βασίλειο της Ιταλίας.
Έχοντας συμμετάσχει, το 1922, ως εκπρόσωπος των διαπραγματεύσεων της ειρηνευτικής διάσκεψης στη Λωζάννη, επιλέχτηκε από τον Μουσολίνι για τη θέση του Διοικητή και, στη συνέχεια, Πρέσβης του Αιγαίου, προκειμένου να ενισχυθεί η ιταλική παρουσία στα ελληνικά νησιά, που είχε ξεκινήσει δέκα χρόνια νωρίτερα.
Πρόκειται για τον όγδοο από τους συνολικά 12 διοικητές της Δωδεκανήσου. Ο MarioLagoπήρε τη θέση από τον μισητό Κόμη Ντε Μπόσδαρι το 1924 και παρέμεινε στη θέση αυτή μέχρι το 1936.
Στο δύσκολο πρόγραμμα του είχε συμπεριλάβει την αναδιοργάνωση της διοικητικής δομής (δημιουργία Κτηματολογίου), την κατασκευή των οδικών υποδομών, την πλήρη χαρτογράφηση των νησιών, την ανάπτυξη της γεωργίας, του τουρισμού και του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Επίσης τη δημιουργία νέων βιομηχανικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων, που ευνοούσαν ειδικευμένους μετανάστες από την Ιταλία και την ανάκτηση της αρχαιολογικής κληρονομιάς των ελληνικών νησιών.
ΤονMarioLagoδιαδέχτηκε ο CesareMariaDeVecchi, ένας στρατιωτικός-πολιτικός που χαρακτηρίστηκε σκληρός φασίστας. Πρόκειται για τον πρώην κυβερνήτη της Σομαλίας και πρώην υπουργό Παιδείας της Ιταλίας. Ο αυταρχικός DeVecchiαμέσως έβαλε μπροστά το φασιστικό πρόγραμμα του: το κλείσιμο των ελληνικών εφημερίδων, την αστυνομική καταστολή, την απαγόρευση των μικτών γάμων.
Ούτε ένας αιώνας δεν έχει περάσει από τότεκι όμως, οι νεότεροι, όλοι εμείς που δε ζήσαμε τα ιταλικά Δωδεκάνησα, φαίνεται να αφήνουμε όλο και πιο πίσω τον αγώνα και την αγωνία εκείνης της εποχής για επιβίωση και λεφτεριά. Όμως και η πιο μικρή κι ίσως αδιάφορη λεπτομέρεια της ιστορίας, γίνεται ένα μάθημα που συναντάμε συχνά μπροστά μας, τέτοιο που κάθε φορά εντυπωσιαζόμαστε.
(φωτογραφία από το Αρχείο της εφημερίδας Δωδεκανησιακή Αυγή, που βρίσκεται στα χέρια της κα Καλλιόπης Παπαμανώλη)
"verena"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου