Τέσσερα γεγονότα υπογράμμισαν και πάλι την συνεχή άνοδο της Κίνας ως παγκόσμιου οικονομικού ηγέτη: Το πρώτο είναι το αξίας ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων σχέδιο δημιουργίας συγκοινωνιακών υποδομών για την υποστήριξη μιας ενιαίας ζώνης εμπορίου στην κεντρική-ανατολική Ασία (one road-one belt project) που θα εκτείνεται ως την Ευρώπη. Σχέδιο, το οποίο εγκαινιάσθηκε με την παρουσία τουλάχιστον σαράντα αρχηγών κρατών και πρωθυπουργών.
Το δεύτερο είναι η συνεχώς αυξανόμενη επενδυτική δραστηριότητα των εταιρειών της Κίνας στην Ευρώπη. Οι κινέζικες εταιρείες είναι ο πρώτος ξένος επενδυτής. Για παράδειγμα, στα καθ’ ημάς, οι μόνες εταιρίες με επενδυτικές προτάσεις που έστω και από απόσταση προσεγγίζουν την ιστορική (διαχρονική) χρηματική αξία επιχειρήσεων και υποδομών στην καθημαγμένη Ελλάδα, είναι κινέζικες. Οι υπόλοιποι είτε ζητούν εκπτώσεις για να αγοράσουν άκρως υποτιμημένα περιουσιακά στοιχεία, είτε προτιμούν τη γνωστή μέθοδο του τζάμπα. Ζητούν, δηλαδή, αγορά σε πολύ χαμηλές τιμές, χρηματοδοτημένη με δάνεια από εγχώριες τράπεζες που αργότερα θα αναπροσαρμοσθούν (βλέπε διαγραφούν).
Το τρίτο γεγονός είναι ο εναγκαλισμός της ΕΕ με την Κίνα, λόγω της ενόχλησης των Ευρωπαίων από την προεδρία Τράμπ. Ξαφνικά οι πάντες ανακάλυψαν το οικολογικό πρόσωπο της Κίνας, παρότι η εν λόγω χώρα αντιμετωπίζει οξύτατο πρόβλημα περιβαλλοντικής μόλυνσης, μάλλον το χειρότερο στον κόσμο. Αλλά βεβαίως τίποτε δεν συγκρίνεται σε τοξικότητα με ένα Ρεπουμπλικάνο πρόεδρο που λέει στη γερμανική ηγεσία της ΕΕ (πλην Βρετανίας πια) πως όποιος θέλει την προστασία της αμυντικής ομπρέλας των ΗΠΑ οφείλει να πληρώσει τον δίκαιο οβολό του στο ενοριακό ταμείο του ΝΑΤΟ.
Να πληρώσει και όχι να συμπεριφέρεται σαν τον Εμπενίζερ Σκρούτζ, διάσημο ήρωα στο γνωστό αφήγημα του Ντίκενς «Μια Χριστουγεννιάτικη Ιστορία». Ειδικώς δε όταν η Γερμανία έχει μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα σε βάρος των ΗΠΑ, λόγω του υποτιμημένου ευρώ. Και επιπροσθέτως, συνθλίβει με το βάρος των πλεονασμάτων της τον ευρωπαϊκό Νότο, κυρίως την Ιταλία.
Το τέταρτο γεγονός είναι η ένθερμη υπεράσπιση της παγκοσμιοποίησης από τον πρόεδρο και την ηγεσία της Κίνας, γεγονός που συνιστά πολύ σημαντική (μακροσκοπικά) εξέλιξη.
Η δυτική ανάγνωση της Κίνας
Εάν, βεβαίως, πιστεύαμε τον βρετανικό και αμερικανικό Τύπο, η άνοδος της Κίνας ως παγκόσμιου οικονομικού ηγέτη είναι ένα εξαιρετικό παράδοξο. Σύμφωνα με τις ίδιες «σοφές» πέννες, η Κίνα είναι μια στυγνή δικτατορία, με ένα σαθρό χρηματοπιστωτικό σύστημα, μια βαριά βιομηχανία που σαπίζει και μια οικονομία που καταρρέει. Με άλλα λόγια προβλέπουν οσονούπω κοινωνική επανάσταση και βίαιη πολιτική αλλαγή.
Δεν πρόκειται για στυγνή προπαγάνδα. Πρόκειται κυρίως για παροράματα. Όπως θα λέγαμε στην στατιστική και στα οικονομικά, οι εν λόγω λανθασμένες εκτιμήσεις οφείλονται στο σφάλμα της σύνθεσης (the fallacy of composition). Δηλαδή, πολλές επιμέρους ακριβείς διαπιστώσεις προστίθενται για να οδηγήσουν σε παντελώς λανθασμένα συμπεράσματα για το όλον, δηλαδή για το παρόν και το μέλλον της Κίνας.
Ο μέσος Δυτικός αναλυτής βλέπει τις παρωχημένες κρατικές βιομηχανίες που διευθύνονται από ενίοτε όχι και τόσο έντιμους και όχι ιδιαίτερα ικανούς κομματικούς αξιωματούχους. Βιομηχανίες με στρατό απασχολουμένων που έχουν προσθέσει δυσβάσταχτα βάρη (λόγω δανείων-μαμούθ) στον προϋπολογισμό των περιφερειακών κυβερνήσεων. Δεν βλέπει, όμως, τις εκατομμύρια μικρομεσαίες επιχειρήσεις που καινοτομούν συνεχώς και κατασκευάζουν προϊόντα, ή προσφέρουν υπηρεσίες αιχμής, ιδίως στον τομέα των νέων τεχνολογιών. Αυτές οι επιχειρήσεις παράγουν πια ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του ΑΕΠ της Κίνας.
Με τον ίδιο τρόπο, τα υπαρκτά προβλήματα, οι κίνδυνοι και οι αδυναμίες του χρηματοπιστωτικού τομέα της Κίνας καλύπτουν την πραγματικότητα. Το ίδιο ισχύει και με τη συχνή νοοτροπία τυχοδιώκτη-χρυσοθήρα που επικρατεί στον ανεπίσημο χρηματοοικονομικό τομέα (shadow banking). Η Κίνα -και όχι οι ΗΠΑ ή η Ευρώπη- διαθέτει την πλέον ανεπτυγμένη τεχνολογικά χρηματοπιστωτική βιομηχανία, κυρίως στον τομέα των πληρωμών (FinTech), με επιτεύγματα που τα ζηλεύουν οι δυτικές οικονομίες.
Η άλλη όψη του ΚΚΚ
Ίδιας φύσης είναι και οι πλάνες των αμερικανικών ΜΜΕ και των Αμερικανών αναλυτών όσον αφορά τον τρόπο λήψης αποφάσεων στη Κίνα. Ας σημειωθεί ότι οι Ευρωπαίοι είναι μονίμως καλύτεροι στην ορθή αν και όχι σε βάθος κατανόηση της Κίνας. Η πραγματική και έντονη έλλειψη δημοκρατικών θεσμών και κομματικού πλουραλισμού, ο μη σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξισώνεται με αναπηρία στη λήψη αποφάσεων.
Όμως, το ΚΚΚ (Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας) δεν είναι μόνον ένα ιδεολογικό εργαλείο. Εάν ήταν μόνον αυτό είναι αμφίβολο εάν θα ξεπερνούσε το 5% σε ελεύθερες εκλογές. Μετά την στροφή της ηγεσίας του ΚΚΚ σε μια εκδοχή της οικονομίας της αγοράς, ο περίφημος κρατικός καπιταλισμός και το άνοιγμα της Κίνας στις παγκόσμιες αγορές προκάλεσαν άνοδο του ΑΕΠ, των ιδιωτικών εισοδημάτων και της ποιότητας ζωής. Το ΚΚΚ έχει μετατραπεί κυρίως σε ένα εργαλείο κοινωνικής και οικονομικής ανόδου. Αποτελείται κυρίως από μεσαία στρώματα με στελέχη που έχουν διαβάσει περισσότερο τον Φρίντμαν παρά τον Μαρξ.
Αυτό σημαίνει πως το στερεότυπο του απαρχαιωμένου κομματικού γραφειοκράτη είναι υπαρκτό, αλλά όχι το μοναδικό μοντέλο στα κομματικά όργανα. Περαιτέρω, οι σημαντικές αποφάσεις για τη διακυβέρνηση της χώρας λαμβάνονται πολύ υψηλότερα, κυρίως στον κύκλο του εκάστοτε ισχυρού άνδρα (αρχή του ενός). Αυτό ήταν το πρότυπο του Μάο και κυρίως του Ντένγκ, το οποίο βεβαίως είναι σε απόλυτη αρμονία με την τρισχιλιετή αυτοκρατορική παράδοση της Κίνας.
Σε αυτό το επίπεδο η διαμάχη για την κατάληψη της πρωτοκαθεδρίας είναι αμείλικτη και συχνά σιωπηλώς βίαιη (π.χ. ενθάρρυνση διώξεων εναντίον των ανταγωνιστών κυρίως για διαφθορά). Την ίδια στιγμή, ο κύριος παράγων λήψης αποφάσεων οικονομικής και εξωτερικής πολιτικής είναι ο κύκλος του ενός, ο κύκλος του ηγέτη. Η ποιότητα των αποφάσεων εξαρτάται από το όραμα και από την ποιότητα του επιτελείου.
Η παράμετρος αυτή, ωστόσο, παραμένει ηθελημένα ερμητικά κλειστή για τα βλέμματα των δυτικών αναλυτών. Αυτοί έτσι κι αλλιώς δεν αντιλαμβάνονται εκ των προτέρων πότε η άρχουσα ομάδα του ΚΚΚ διαγκωνίζεται για το ποιος θα υπηρετήσει πιο πιστά το όραμα του Ντένγκ και πότε έχουν το βλέμμα στραμμένο στο παρελθόν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου