Η ιστορία της οδού Τριπόδων

Ποιος θεωρείται ο παλαιότερος δρόμος της Αθήνας;
Τον περπατούσαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας πριν από 25 αιώνες…
Βρίσκεται στην Πλάκα και θεωρείται ο αρχαιότερος δρόμος της Αθήνας γιατί ένα μεγάλο τμήμα του συμπίπτει ακριβώς με τον αρχαίο, ενώ διατηρεί το ίδιο όνομα.
Αναφέρεται μάλιστα στο βιβλίο με τα ελληνικά ρεκόρ Γκίνες, ως ο μακροβιότερος δρόμος της πόλης που έχει διατηρήσει την ίδια ονομασία για σχεδόν 25 αιώνες.
Ήταν από τους φαρδύτερους δρόμους της αρχαίας Αθήνας, με πλάτος έξι μέτρα και ο πιο σύντομος για να πάει κάποιος από το θέατρο του Διονύσου έως την Αρχαία Αγορά.

Το Μνημείο του Λυσικράτους ενσωματωμένο στη Μονή Καπουτσίνων και η οδός Τριπόδων, 1758.


Ξεκινούσε από την είσοδο το τεμένους του Διονύσου, πήγαινε περιφερειακά της Ακρόπολης προς την ανατολική πλευρά, διέτρεχε το βόρειο τμήμα του ιερού βράχου και κατέληγε στο Πρυτανείο της Αγοράς.
Την αρχαία αυτή οδό, διέσχιζαν και οι νυχτερινές λαμπαδηδρομίες που γίνονταν προς τιμήν του Θεού Διονύσου.
Πήρε το όνομά της από τους χάλκινους τρίποδες που τοποθετούνταν κατά μήκος της.
«Έστι δε οδός από του πρυτανείου καλουμένη Τρίποδες∙ αφ’ ου καλούσι το χωρίον, ναοί όσον ες τούτο μεγάλοι και σφισιν εφεστήκασι τρίποδες, χαλκοί», αναφέρει ο Παυσανίας στο «Ελλάδος Περιήγησις».
Πρόκειται για την οδό Τριπόδων.
Οι τρίποδες ήταν έπαθλα των χορηγών των θεατρικών αγώνων που συχνά αφιερώνονταν στον θεό Απόλλωνα. Γι’ αυτό τα μνημεία ονομάστηκαν χορηγικά και τοποθετούνταν στο δρόμο που ήταν έξω από το θέατρο.
Οι τρίποδες ήταν τοποθετημένοι πάνω σε βάσεις, που τον 5ο αιώνα ήταν απλές, ενώ τον 4ο πήραν τη μορφή μικρού ναού. Τα περισσότερα μνημεία της οδού Τριπόδων καταστράφηκαν με το πέρασμα του χρόνου.
Το μνημείο του Λυσικράτη που κατασκευάστηκε το 334 π.Χ, είναι το καλύτερα διατηρημένο μέχρι σήμερα.





Αθήνα 1900. Το μνημείο του Λυσικράτους…







Στα νεότερα χρόνια.


Λέγεται και Φανάρι του Διογένους… Σώζονται σήμερα και είναι ορατά τα κατάλοιπα τετράγωνων βάσεων και άλλων χορηγικών μνημείων κατά μήκος της οδού Σέλεϋ (πριν από την Τριπόδων). Αρχικά το μνημείο περιβαλλόταν μόνο από τους κορινθιακούς κίονες και στο εσωτερικό του υπήρχε άγαλμα του Διονύσου. Οι καμπύλες πλάκες από υμήττειο μάρμαρο στα ενδιάμεσα των κιόνων στην περιφέρειά του τοποθετήθηκαν πολύ αργότερα για να ενισχύσουν τη στατική του.





Απομίμησή του στο Εδιμβούργο.





Και στο Βασιλικό Βοτανικό Κήπο του Σίδνεϊ (Αυστραλία).


Το όνομα του χορηγού – νικητή αναφέρεται σε επιγραφή που βρίσκεται στο επιστύλιο του κυλινδρικού κτίσματος.
Ο τρίποδας – βραβείο ήταν στηριγμένος στην άκανθο, πάνω στη στέγη.
Το μνημείο της οδού Τριπόδων αγοράστηκε το 1669 από μοναχούς Καπουτσίνους, που είχαν ιδρύσει τη μονή τους ακριβώς δίπλα.
Ήθελε να το κλέψει ο Έλγιν. Σώθηκε από τα χέρια του Έλγιν χάρη στον τότε ηγούμενο των μοναχών, που δεν ενέδωσε στις πιέσεις και τις οικονομικές προφορές του.
Μετά την ελληνική επανάσταση του 1821, κατά τη διάρκεια της οποίας η μονή των Καπουτσίνων κάηκε, το μνημείο παρέμεινε στην ιδιοκτησία της γαλλικής κυβέρνησης, μέχρι που ανταλλάχτηκε με ένα οικόπεδο στην οδό Διδότου (όπου η Γαλλική Σχολή) και έκτοτε ανήκει στο ελληνικό δημόσιο.


Η σύγχρονη ιστορία της οδού Τριπόδων


Η οδός Τριπόδων, που στην αρχαιότητα λόγω της σύνδεσής της με το θέατρο και τις Τέχνες, ήταν εκτός των άλλων και ένας πανέμορφα στολισμένος δρόμος, έχει πολλές αναφορές και στη νεότερη ιστορία.
Ο λόρδος Βύρων που φιλοξενήθηκε στη μονή των Καπουτσίνων της οδού Τριπόδων αναφέρει σε επιστολή του για την ομορφιά του τοπίου:
«Μπροστά μου έχω τον Υμηττό, πίσω μου την Ακρόπολη, δεξιά μου το ναό του Δία, μπροστά το Στάδιο, αριστερά μου την πόλη.
Ε, κύριε αυτό θα πει γραφικότητα.
Δεν υπάρχει κύριε τίποτα παρόμοιο στη Λόντρα, όχι, ούτε καν η κατοικία του Λόρδου Δημάρχου».
Την οδό Τριπόδων έχουν διασχίσει κατά καιρούς όλες οι πνευματικές και καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες, που έμεναν ή σύχναζαν στην Πλάκα, όπως ο Δροσίνης, ο Παλαμάς, ο Παπαδιαμάντης, ο Χορν, η Λαμπέτη και πολλοί άλλοι.
Η οδός Τριπόδων ήταν στην αρχαιότητα κατά κάποιο τρόπο ό, τι η Λεωφόρος της Δόξας στο Χόλιγουντ σήμερα. Κατά μήκος της οι χορηγοί νικητές των θεατρικών αγώνων ύψωναν μνημεία, επάνω στα οποία τοποθετούσαν τους τρίποδες που κέρδιζαν οι τριλογίες τις οποίες χρηματοδοτούσαν. Δηλαδή πλήρωναν και τον τραγικό ποιητή που έγραφε τρεις τραγωδίες και μία κωμωδία και στη συνέχεια την ανέγερση του μνημείου που πιστοποιούσε τη νίκη τους.





Με αποκατεστημένο πλέον το ίχνος της αρχαίας οδού.


Στον ίδιο δρόμο, που λέγεται ότι ο Περικλής συνάντησε την εταίρα Φρύνη, βρισκόταν και το κινηματογραφικό σπίτι του κυρίου και της κυρίας Κοκοβίκου (Γιώργος Κωνσταντίνου και Μάρω Κοντού), από την ταινία «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα».





Το κινηματογραφικό σπίτι του Αντωνάκη και της Ελενίτσας στην οδό Τριπόδων 32, όπως είναι σήμερα.


Η ιστορία της οδού Τριπόδων συνεχίζει να γράφεται, καθώς αποτελεί μέχρι σήμερα έναν πολυσύχναστο δρόμο της πιο διάσημης αθηναϊκής συνοικίας, της Πλάκας.


* Πηγή: “Η Πλάκα μέσα στο χρόνο” (Αθηνογνωσία)
Cat Is Art