Ένας πόλεμος δεν έχει μόνο τη σοβαρή του πλευρά, αλλά και την εύθυμη. Ειδικά όταν η έκβαση των συγκρούσεων είναι θετική για ένα λαό. Έτσι, δεν προκαλεί εντύπωση το κύμα γελοιογραφιών, σατιρικών κειμένων και γενικότερα ευθυμογραφημάτων σε μερίδα του ελληνικού τύπου κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου στα τέλη 1940-αρχές 1941. Κι επειδή η έλλειψη χαρτιού περιόριζε – συνήθως – τις καθημερινές εκδόσεις των εφημερίδων σε μονόφυλλα, οι ευθυμογράφοι βρήκαν καταφύγιο στην εβδομαδιαία “Νίκη”, που ξεκίνησε να εκδίδεται το Δεκέμβριο του 1940 ως κύριο όργανο έντυπης προπαγάνδας σ’ έναν πόλεμο με μεγάλες στρατιωτικές επιτυχίες για την Ελλάδα.Μία από τις πολλές σατιρικές στήλες ήταν και το “Ημερολόγιο του Μπενίτο”, που υπέγραψε ο σπουδαίος Δημήτρης Ψαθάς, ο οποίος σατίριζε ανελέητα τον Ιταλό δικτάτορα, τη μεγαλομανία του, αλλά και τις απανωτές αποτυχίες του στρατού. Ξεχώρισα και δημοσιεύω ορισμένα αποσπάσματα (με μικρές επεμβάσεις στην ορθογραφία), που δημοσιεύτηκαν σε διάφορα φύλλα της “Νίκης”, έτσι για να γνωρίσουμε και μια άλλη, πιο εύθυμη πλευρά του ελληνοϊταλικού πολέμου: η “εκδίκηση” του Τσιάνο, μια απολαυστική επιστολή της μαντάμ Σουσού που με τον τρόπο της υποδεικνύει στον Μουσολίνι να… χάσει τον πόλεμο, μια επιστολή του Καμπαλλέρο που διαπιστώνει ανακουφισμένος ότι οι Έλληνες στρατιώτες είναι κανονικοί άνθρωποι και εξηγεί το.. μεγαλοφυές σχέδιο υποχώρησης του ιταλικού στρατού στο αλβανικό μέτωπο, μια ακόμη υποτιθέμενη επιστολή του Καμπαλλέρο που αποτελεί σκληρή αντιφασιστική και αντιπολεμική σάτιρα, αλλά και μια υποτιθέμενη επιστολή του Μουσολίνι προς τον Χίτλερ μετά την εκδήλωση της γερμανικής επίθεση στις 6 Απριλίου 1941, η οποία δημοσιεύτηκε στο τελευταίο τεύχος της “Νίκης”.
15 Νοεμβρίου
Μπράβο γαμβρέ μου!
Εξόρμησε ο τρομερός Τσιάνο μου το πρωί προς επιδρομή. Ο Έκτωρ, όταν παρουσιάσθηκε με την τρομερά περικεφαλαία που τρόμαξε το παιδί του, ήταν μηδέν μπροστά στον γαμβρούλη μου. Τον είδε η Έντα μου καθώς ήταν έτοιμος να χυμήξει στους αιθέρες και έβαλε σπαρακτική κραυγή:
– Αντρούλη μου!
– Έντα μου.
– Πού θα πας;
– Να εκδικηθώ!
– Λυπήσου αντρούλη μου! Οίκτο! Έλεος για τους ανθρώπους. Οι μπόμπες σου σκορπίζουν την καταστροφή και τα μυδραλλιοβόλα σου τις συμφορές. Τα αεροπλάνα σου είναι χάρος και εσύ είσαι τρεις φορές θάνατος. Και όποιος σκοτωθεί από σένα σκοτώνεται δεκατρείς φορές και δεν ξυπνά ούτε στη δευτέρα παρουσία! Λυπήσου την ανθρωπότητα ωραίε μου! Γονατιστή με τα λυμένα μου μαλλιά προσπίπτω στα πόδια σου και σου ζητώ έλεος για τους ανθρώπους. Άφησε τους άλλους, που είναι λιγότερο σκληροί, να βομβαρδίσουν. Εσύ είσαι συμφορά και θρήνος και οδυρμός όπου περάσεις!
Κι όμως έφυγε.
Και γύρισε το μεσημέρι θριαμβευτής από το καταστρεπτικό του έργο. Τρόπαια απιστεύτου θριάμβου έφερε μαζί του. Δέκα οκάδες τσιπούρες. Είκοσι κοτόπουλα Τρεις κατσίκες. Ένα βόδι και δύο αρνάκια του γάλακτος. Τσιάνο μου! Τσιάνο μου! ήμουν βέβαιος, ότι η δόξα θα στεφάνωνε το ένδοξο μέτωπό σου. Είδαν τα τρόπαια οι γενναίοι μου φασίστες και ξέσπασαν σε παραληρήματα ιαχών.
– Μπράβο Τσιάνο!
– Βίβα Τσιάνο!
– Θα φάμε! Θα φάμε επί τέλους!
Και πράγματι φάγαμε περίφημα. Φώναξα αμέσως τον Γκάυντα να γράψει ένα άρθρο: Δεν τρώμε μόνον ξύλο αλλά και ψάρια και κοτόπουλα που σκοτώνει ο Τσιάνο. Ας τα βλέπει η Αγγλία!
8 Δεκεμβρίου.
Τα εσωτερικά της Ελλάδος είναι χάλια. Όλος ο κόσμος είναι εναντίον του Μεταξά. Αντιθέτως προς την Ιταλία, όπου όλος ο λαός με λατρεύει, στην Ελλάδα υπάρχει διχόνοια. Απόδειξη αυτό το γράμμα πού λαβα σήμερα από μια γνωστή και διακεκριμένη αριστοκράτιδα, την μαντάμ Σουσού, το οποίο γράμμα έδωσα στο υπουργείο Προπαγάνδας να το δημοσιεύσει σε όλες τις ιταλικές εφημρίδες. Σημειώνω εδώ το χαρακτηριστικότερο απόσπασμα της σπουδαίας αυτής επιστολής:
“Δεν γνωρίζετε, πόσον λυπούμαι, πτωχέ άνθρωπε, όπου έχασε το λιμάνι της η Έντα. Σας εκφράζω όμως και το παράπονό μου, όπου εδώσατε λιμάνι της Έντας και δεν εδώσατε και εμένα, που μαι μια μεγάλη αριστοκράτις. Εφ’ όσον μοιράζετε λιμάνια εις κυρίες καθώς πρέπει, έπρεπε, πρώτον, να δώσετε λιμάνι εις την μαντάμ Σουσού, και να το ονομάσετε πόρτο-Σουσού.
Ας είναι όμως. Έγινε ό,τι έγινε και τα σφάλματά σας πολλά. Μανθάνω από φίλους μου πρεσβευτάς, που με καλούν εις τας δεξιώσεις, ότι επάθατε νέα συμφορά και λαχτάρα και σας επήραν εσχάτως και το Αργυρόκαστρον. Μη λυπείσθε, μον πώβρ Μπενίτο. Το Αργυρόκαστρον είναι αστειότης και να δώσετε τόπο της οργής και να του αφήσετε να πάρουν και Ελβασάν και Αυλώνα και Τίρανα. Τα ονόματά τους γελοία και αι πόλεις αστείαι, και μόνον διά τσολιάδες και λαϊκούς τύπους. Εσείς να πάρετε τίποτις Λονδίνα, τίποτις Παρίσια, τίποτις Βερολίνα, τίποτις Νέας Υόρκας και τα τοιαύτα καθόσον πόλεις αριστοκρατικαί και σας αρμόζουν. Η Αλβανία μια μεγάλη τσοκαρία και εγώ ξέρω ότι δεν θα καταδεχθείτε να την κρατήσετε, παρά ό,τι κάνετε το κάνετε περί γούστο. Άλλωστε εγώ αναγινώσκω τα ανακοινωθέντα σας και βλέπω ότι όλα τα αφήνετε σιγά-σιγά καθόσον το σχέδιό σας προδιαγεγραμμένον.
Μπράβο μον πώβρ. Χαιρετισμούς εις τον Τσιάνο – τον κρύο – και στην κυρία Έντα, την σαχλή. Και εάν σας συμβούν έτερα δυστυχήματα σας αναμένω εις τον πύργο μου στον Μπύθουλα”.
Το γράμμα αυτό με ανακούφισε. Διότι αποδεικνύει κατά τον παταγοδέστερο τρόπο πόσο με αγαπούν και πόσο με συμπαθούν οι κυρίες της αριστοκρατίας της Ελλάδος.
Αξίζει εδώ να δημοσιευτεί και μια γελοιογραφία με πρωταγωνίστρια τη μοναδική μαντάμ Σουσού, που δημοσιεύτηκε σε άλλο τεύχος της “Νίκης”
20 Ιανουαρίου
Πήρα σήμερα από τον σινιόρ Καμπαλλιέρο μου, την κατωτέρω αναφορά:
Ντούτσε μου,
Διά της παρούσης μου σπεύδω να πληροφορήσω την υμετέρα εξοχότητα ότι είμαι απολύτως καλά εις την υγείαν μου. Και κρύο έχει και χιόνι έχει και βροχές πίπτουν εδώ στην Αλβανία, αλλά εγώ παραμένω ακλόνητος, ατρόμητος και άφοβος και μάχομαι εναντίον των στοιχείων της φύσεως με παραδειγματική ψυχραιμία.
Τρέμω, μόνον, Ντούτσε μου.
Αλλά τρέμω από το κρύο. Τους Έλληνες δεν τους φοβούμαι ποσώς, διότι τους είδα σήμερον μακρόθεν και αντιλήφθηκα ότι είναι όπως ακριβώς και εμείς, άνθρωποι με δυο πόδια, δυο χέρια, μία μύτη και δυο μάτια. Οι πληροφορίες τις οποίες σας μετέδωσε ο προκάτοχός μου Σοντού περί των εχθρών μας είναι εντελώς αστήρικτες. Δεν έχουν ούτε και πτερά ούτε πόδια αλόγων, όπως οι ημέτεροι Κένταυροι, ούτε οξείς οδόντες όπως οι ημέτεροι λύκοι. Είναι, αντιθέτως προς εμάς, άνθρωποι.
Είχα τρακ Ντούτσε μου. Το ομολογώ. Διότι πίστεψα και εγώ στις πληροφορίες που μου μετέδωσαν οι καλώς πάντοτε πληροφορημένοι άνθρωποι του Στέφανι, αλλά τώρα, που ήλθα σε επαφή με την πραγματικότητα αντιλήφθηκα το φαντασιώδες της πληροφορίας.
Άνθρωποι είναι.
Εύκολο, λοιπόν, τυγχάνει για την γενναιότητά μου να τους διασκορπίσω, να τους υποτάξω και να τους συντρίψω και να σας προσφέρω ταχύτατα καφέ εις τας Αθήνας. Μονάχα να μου πείτε πώς τον παίρνετε διά να λάβω τα μέτρα μου.
Οι επιχειρήσεις πηγαίνουν περίφημα. Από την ημέρα που ανέλαβα δεν παρέδωσα παρά τα υψηλότερα υψώματα στους Έλληνες. Τούτο μη σας ανησυχεί ποσώς, διότι εκεί επάνω κάνει περισσότερο κρύο και οι Έλληνες, οι οποίοι έπεσαν στην παγίδα και ανήλθαν ως εκεί θα υποφέρουν τα πάνδεινα. Παρέδωσα και ολίγες εκατοντάδες αιχμαλώτων και περί τους χιλίους λύκους, οι οποίοι ελπίζω ότι σε δεδομένη στιγμή, λόγω της πείνας υπό της οποίας κατατρύχονται, θα φάνε αρκετούς Έλληνες. Υποχωρώ, ολίγον.
Αλλά υποχωρώ με σύνεση. Μη φαντασθείτε ότι εάν υποχωρήσω περισσότερο ότι θα το πράξω παρά τη θέλησή μου. Όχι, θέλω και παραδίδω έδαφος. Ψάχνω να βρω τόπους θερμότερους διότι τα διάφορα θηρία των διαφόρων μεραρχιών μας κρυολογούν εύκολα και πταρνιζόμενα πληροφορούν τον εχθρό επί της θέσεώς των. Το ίδιο συμβαίνει και με τον βήχα. Γνωρίζετε, Ντούτσε μου, πόσο τερατωδώς βήχουμε και πταρνιζόμαστε εμείς οι γενναίοι Ιταλοί. Γι’ αυτό αποσύρω περισσότερο τις δυνάμεις μου όσο μπορώ περισσότερο από τους Έλληνες, ώστε να είμαι σε πλήρη ασφάλεια.
Κατά τα άλλα έχω θαυμάσια στην υγεία μου, το αυτό επιθυμώ και διά την υμετέρα εξοχότητα. Έμαθα ότι τα “στούκας” έπαθαν νίλα. Πολύ χάρηκα. Έτσι για να μάθουν οι σύμμαχοί μας να λένε ότι τις τρώμε μόνο εμείς.
Μετά τιμής
Σινιόρ ΚΑΜΠΑΛΛΕΡΟ
(πολύ δυνατός)
25 Φεβρουαρίου
Ο Καβαλλέρο μου! Ο Καβαλλέρο μου! Στρατηγός ένδοξος, ενδόξου στρατιάς, συνεχίζει με θαυμάσια στρατηγική ικανότητα τις αντεπιθέσεις του. Η αλήθεια είναι ότι μου έφαγε το μισό στρατό μου αλλά αυτό δεν έχει σημασία. Ιδού ενδιαφέρουσα αναφορά του που έλαβα σήμερα:
“Ντούτσε μου,
Συνεχίζοντας την τακτική των αντεπιθέσεών μου σπεύδω να σας υποβάλλω αναφορά επί του μεγαλοφυούς συστήματος το οποίο από καιρού εφαρμόζω. Ακούσθηκαν εναντίον μου μερικά παράπονα ότι θυσιάζω πολλούς Ιταλούς στρατιώτες. Πρόκειται περί υπερβολών κακοηθεστάτων. Έχουμε στρατό οκτώ εκατομμυρίων στρατιωτών και προσωπικώς δεν δαπάνησα ούτε μισό εκατομμύριο στην Αλβανία. Σεις, Ντούτσε μου, ο οποίος γνωρίζετε ότι δεν έχει καμία αξία η ζωή των άλλων, αντιλαμβάνεσθε ότι οι καθαριζόμενοι εν Αλβανία Ιταλοί είναι ελάχιστοι. Αλλά προχωρώ στην ουσία:
Από την ημέρα καθ’ ην ανέλαβα την ανωτάτη αρχηγία των εν Αλβανία ηρωικών μας στρατευμάτων διαπίστωσα ότι οι στρατιώτες μας έχουν τρία ολέθρια ελαττώματα:
1) Έχουν μυαλό.
2) Σκέπτονται.
3) Είναι αρκετά έξυπνοι.
Γνωρίζοντας κατά βάθος τις θεωρίες με τις οποίες η Υμετέρα Απιθανότης γαλούχησε τους Ιταλούς πιστεύω και εγώ ότι για τους πολίτες και στρατιώτες της φασιστικής μας αυτοκρατορίας
1) Δεν χρειάζεται μυαλό
2) Δεν χρειάζεται σκέψη
3) Δεν χρειάζεται εξυπνάδα
Διότι των τριών τούτων ολεθρίων κακών υπαρχόντων δεν μπορεί να νοηθεί φασισμός. Άνθρωπος που έχει μυαλό δεν μπορεί να πιστεύει στον Ντούτσε και άνθρωπος μη πιστεύων στον Ντούτσε δεν χρειάζεται στην Ιταλία. Το φασιστικό μας κόμμα, βεβαίως, εργάσθηκε επί πολλά έτη φιλοτίμως να εξαφανίσει από τον ιταλικό στρατό το μυαλό, διότι το μυαλό είναι αδυναμία. Μας χρειάζεται στρατός παλαβών, έτοιμων να πέσουν για τη δόξα του μεγάλου τους αρχηγού.
Δυστυχώς οι προκάτοχοί μου δεν πρόσεξαν καθόλου αυτό το ουσιώδες κεφάλαιο. Το μυαλό οδηγεί σε σκέψη και η σκέψη σε πράξη. Οι στρατιωτικές συνέπειες της υπάρξεως των ανωτέρω ολεθρίων ιδιοτήτων από τους στρατιώτες μας τους οδηγεί στους εξής συλλογισμούς:
1) Γιατί βρισκόμαστε στην Αλβανία;
2) Γιατί δεν βρισκόμαστε στα σπίτια μας;
3) Μήπως δεν έχουμε μυαλό, αφού βρισκόμαστε στην Αλβανία, που είναι χειρότερα και δεν βρισκόμαστε στα σπίτια μας, που είναι καλύτερα;
Και επειδή έβρισκαν ότι αυτοί έχουν μυαλό σκέπτονταν ότι κάποιος έπρεπε να μην έχει. Και κατέληγαν φευ!… στο τρομακτικό συμπέρασμα ότι δεν έχει μυαλό ο μέγας μας Ντούτσε. Εν συνεχεία των σκέψεων αυτών έβρισκαν ότι τρεις διέξοδοι υπήρχαν στο αδιέξοδο:
1) Το μη πολεμάν.
2.) Το φεύγειν.
3) Το αιχμαλωτίζεσθαι.
Αυτή τη δραματική κατάσταση πραγμάτων και πνευμάτων βρήκα αφ’ ης στιγμής η Υμετέρα Λυσσαλεότης μου ανέθεσε την αρχιστρατηγία των εν Αλβανία δυνάμεων. Τι να κάμω; Το όλο ζήτημα παρουσίαζε δυσχέρειες ανυπέρβλητες. Αφ’ ης στιγμής, μάλιστα, οι στρατιώτες μας πληροφορήθηκαν ότι οι αιχμάλωτοι τα καλοπερνούν στα στρατόπεδα των εχθρών μας αναπτύχθηκε μεταξύ τους πρόχειρη αλλά καταστρεπτική φιλοσοφία: Από νεκρός, καλύτερα ζωντανός. Από ζωντανός στην Ιταλία καλύτερα αιχμάλωτος στην Ελλάδα. [….]
Στις 6 Απριλίου 1941, ο Τσιάνο, αφού πρώτα τον παιδεύει, ανακοινώνει στον Ντούτσε την έναρξη της γερμανικής επίθεσης: “Αγαπητέ μου πενθερέ και δόξα της Ιταλίας, ήλιε του φασισμού, μεγάλε και πολυχρονεμένε άρχοντά μας, Ντούτσε μας, σωτήρα μας, ισχυρέ, παντοδύναμε, ασύγκριτε, ασυναγώνιστε, απερίγραπτε, έχω να σου αναγγείλω το πλέον ευχάριστο γεγονός του παρόντος πολέμου. Ο Αδόλφος θα μας σώσει!”.
Δυσαρεστημένο με τον “φίλο του Αδόλφο”, που δεν τον ενημέρωσε προσωπικά, αλλά ακόμη και ο Τσιάνο έμαθε την είδηση μέσω ραδιοφώνου, ο Μουσολίνο σκέφτεται ανακουφισμένος: “Επί τέλους! Επί τέλους! Είναι καιρός πλέον ή να γλιτώσω και εγώ ή να ρεζιλευτεί ο φίλος μου ο Αδόλφος. Οποιοδήποτε από τα δυο και εάν συμβεί είμαι ευχαριστημένος”. Και κάθεται να γράψει μια επιστολή στον Χίτλερ:
“Αγαπητέ μου
Με μεγάλη χαρά πληροφορήθηκα σήμερα το πρωί ότι θα επιμείνεις στον πόλεμό σου κατά της Ελλάδας. Μπράβο! Αυτοί οι Έλληνες είναι μια ράτσα που πρέπει να εκλείψει από το πρόσωπο της γης. Έχουν ιστορία, έχουν παρελθόν και αγαπούν πολύ την ελευθερία τους. Στη νέα τάξη πραγμάτων αυτά τα πράγματα είναι λίαν ενοχλητικά και καλό θα ήταν να παύσουν και να ακούονται καν. Τα κηρύγματα περί ελευθερίας δεν είναι καλά πράγματα, αγαπητέ μου.Τ’ ακούνε κι εκεί στην Ιταλία και ξέρεις καμιά φορά τι γίνεται; Βίβα Ντούτσε, βίβα Ντούτσε και κανένα πρωί μπορεί να πάει στο διάολο ο Ντούτσε.
Όσον αφορά το τεχνικό μέρος της επιθέσεώς σου κατά της Ελλάδας ελπίζω ότι θα τα καταφέρεις. Εσύ, Αδόλφε μου, έχεις στη διάθεσή σου εκατό εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ εγώ μόνο σαράντα τέσσερα. Μη λησμονείς αυτή την ογκώδη διαφορά. Άλλωστε από το πάθημά μου στην Ελλάδα, προσωπικώς δεν μπόρεσα ακόμη να βγάλω συμπεράσματα. Οι Έλληνες είναι τόσο πολύ γενναίοι ή εμείς είμαστε τόσο τριχοειδείς ως στρατιώτες.
Εδώ που τα λέμε όμως, φίλτατέ μου, οι Έλληνες πολεμούνε. Πολεμούν οι αφιλότιμοι! Γι’ αυτό, άνθρωποι είμαστε, ο μη γένοιτο, μπορεί να σε κρατήσουν. Ε, βέβαια, λίγη Μακεδονία, Θράκη, Θεσσαλονίκη, τα πήρες αυτά δεν συζητείται. Από εκεί και κάτω όμως δεν ξέρω. Αν δεν τα καταφέρεις απολύτως μην ανησυχείς.
Εδώ είμαστε.
Έχομε και την Ιαπωνία. Μη στενοχωρείσαι ούτε να ντρέπεσαι καθόλου. Παίρνομε μαζί μας και την Ιαπωνία και οι τρεις μαζί ελπίζω να τη κανονίσουμε αυτή τη φούχτα των ανθρώπων. Και αν δεν μας φτάσει και η Ιαπωνία κάποιος ακόμα θα βρεθεί. Θα εργασθούμε έτσι ώστε να σηκώσουμε ολόκληρη την υφήλιο εναντίον της Ελλάδος. Και θα τα καταφέρουμε. Θάρρος! Πίστη! Υπομονή!
Και πάλι σ’ ευχαριστώ.
Εκεί στην Αλβανία με έχουν στριμώξει άγρια οι Έλληνες. Έλα φίλε μου! Πρόφτασε αδελφέ μου! Σπεύσε σύμμαχέ μου! Την ώρα που σου γράφω το γράμμα αυτό πληροφορούμαι ότι οι Γιουγκοσλάβοι ανασυντάχθησαν και ετοιμάζονται να με βαρέσουν από τα νώτα! Αλίμονο! Αλίμονο! Θάλασσα, βλέπω! Θάλασσα οσφραίνομαι! Πρόφθασε σύμμαχέ μου, γιατί πάω χαμένος.
Δικός σου
Μπενίτο
Υστερόγραφο. Τη Θεσσαλονίκη φύλαξέ μου την. Μου αρέσει πολύ. Κι εγώ – σοβαρά – θα καταλάβω μία πόλη και θα σου την χαρίσω. Σοβαρά σου μιλώ. Διάβολε, πόλεμος είναι αυτός. Δεν μπορεί να τύχει να καταλάβω κι εγώ κάτι. Όλα συμβαίνουν!
Δικός σου
Ο Ίδιος”
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου