Γκαλιλέο Γκαλιλέι

Ιταλός αστρονόμος και φυσικομαθηματικός, που συνέβαλε αποφασιστικά στην εξέλιξη της επιστημονικής σκέψης. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν και ο Στίβεν Χόκινγκ τον έχουν χαρακτηρίσει ως «τον πατέρα της σύγχρονης επιστήμης».

Ο Γκαλιλέο Γκαλιλέι (Galileo Galilei) γεννήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 1564 στην Πίζα. Ήταν ένα από τα έξι παιδιά του μουσικού Βιτσέντζο Γκαλιλέι (1520-1591) και της Τζούλια Αμανάτι. Έμαθε τα πρώτα γράμματα στο μοναστήρι Βολομπρόζα, κοντά στη Φλωρεντία και στη συνέχεια σπούδασε φυσικομαθηματικά στα πανεπιστήμια της Φλωρεντίας και της Πίζας, χωρίς να πάρει πτυχίο, ελλείψει χρηματικών πόρων.

Ήταν 18 ετών, όταν μια μέρα στη Μητρόπολη της Πίζας παρατήρησε τυχαία τις αιωρήσεις ενός πολυελαίου, που από απροσεξία χτύπησε κάποιος εργάτης κατά την επισκευή της εκκλησίας. Πολλοί άνθρωποι είχαν δει ως τότε σε εκκλησίες πολυελαίους να αιωρούνται, αλλά κανένας δεν έδωσε στο γεγονός αυτό τη πρέπουσα σημασία, ούτε κι έβγαλε κάποιο χρήσιμο συμπέρασμα. Ο νεαρός, όμως, Γαλιλαίος πρόσεξε το γεγονός, μελέτησε το φαινόμενο και διατύπωσε το νόμο, ότι «οι μικρές αιωρήσεις είναι ισόχρονες». Στο νόμο αυτό στηρίχθηκε αργότερα ο ολλανδός αστρονόμος Κρίστιαν Χόιχενς, για να κατασκευάσει το πρώτο ρολόι με εκκρεμές.

Λίγο αργότερα, το 1609, ο Γαλιλαίος ανακάλυπτε το τηλεσκόπιο, που ο ίδιος τελειοποίησε αρκετά. Και σε ηλικία 25 ετών γινόταν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πάδουας για μια μελέτη του σχετικά με το κέντρο βάρους των στερεών σωμάτων. Με το τηλεσκόπιό του έκανε σπουδαιότατες αστρονομικές παρατηρήσεις και επιβεβαίωσε τη θεωρία, που είχε διατυπώσει 60 χρόνια νωρίτερα ο πολωνός μαθηματικός Κοπέρνικος, ότι η γη κινείται γύρω από τον ήλιο, αντίθετα με ό,τι πιστευόταν έως τότε.

Οι παρατηρήσεις και οι ανακοινώσεις του Γαλιλαίου δημιούργησαν πραγματική επανάσταση στην εποχή του και, όπως ήταν φυσικό, προκάλεσαν ζωηρότατη αντίδραση από ακαδημαϊκούς, αλλά και εκκλησιαστικούς κύκλους, που τον κατηγόρησαν ως απατεώνα και αιρετικό. Ο Γαλιλαίος, όμως, χωρίς καθόλου να πτοηθεί, τους προσκάλεσε να παραστούν σε δημόσια επίδειξη των πειραμάτων του. Το αποτέλεσμα ήταν να θριαμβεύσει η αλήθεια, να αποστομωθούν οι κατήγοροί του και ο Γαλιλαίος να συνεχίσει τη διδασκαλία του με μεγαλύτερο τώρα θάρρος.

Όσο, όμως, απλωνόταν η φήμη και η διδασκαλία του, τόσο σφοδρότερες και συκοφαντικότερες γίνονταν οι επιθέσεις των αντιφρονούντων εναντίον του. Στις 5 Μαρτίου 1616 πέτυχαν απόφαση της επίσημης εκκλησίας, με την οποία έθεσαν το βιβλίο του σε απαγόρευση και το περιέλαβαν στον «Πίνακα των απαγορευμένων βιβλίων» (Index librorum prohibitorum).

Τέλος, κατόρθωσαν να σύρουν τον Γαλλιλαίο ενώπιον του δικαστηρίου της Ιερής Εξέτασης, με την κατηγορία ότι ήταν αιρετικός, γιατί τάχα η διδασκαλία του για την κίνηση της γης ήταν αντίθετη με την Αγία Γραφή. Και τότε ο Γαλιλαίος, για να αποφύγει το θάνατο στην πυρά, αναγκάσθηκε να αναιρέσει και ν’ απαρνηθεί τη διδασκαλία του. Λέγεται, μάλιστα, πως μόλις απέφυγε το θάνατο, γύρισε το κεφάλι του στην άλλη πλευρά και ψιθύρισε «και όμως κινείται», εννοώντας ότι η αλήθεια παραμένει πάντοτε αλήθεια, ότι κι αν κάνουν οι άνθρωποι. Παρά την αναίρεση της διδασκαλίας του, ο Γαλιλαίος καταδικάσθηκε και σε φυλάκιση (21 Ιουνίου 1633), την οποία ο Πάπας μετέτρεψε σε κατ’ οίκον περιορισμό, ο οποίος διατηρήθηκε για τα επόμενα επτά χρόνια.

Το 1637, ο Γαλιλαίος έχασε το φως του, αλλά πρόλαβε να κάνει την τελευταία του ανακάλυψη, όταν με το τηλεσκόπιό του παρατήρησε τις ημερήσιες ταλαντώσεις της Σελήνης περί τον άξονά της.

Στην προσωπική του ζωή, ο Γαλιλαίος δεν νυμφεύθηκε ποτέ. Από την ερωμένη του Μαρίνα Γκάμπα (1570-1612) απέκτησε τρία παιδιά: τη Μαρία και τη Λιβία, που έγιναν καλόγριες και τον Βιτσέντζο, που έγινε μουσικός, όπως και ο παππούς του.

Ο Γκαλιλέο Γκαλιλέι πέθανε στις 8 Ιανουαρίου 1642 στο Αρτσέτρι της Τοσκάνης, σε ηλικία 77 ετών.

Η σημαντικότερη προσφορά του Γαλιλαίου στην επιστήμη είναι οι ανακαλύψεις του σχετικά με το τηλεσκόπιο, που διεύρυναν το ορατό Σύμπαν. Σημαντική είναι η συνεισφορά του στην καθιέρωση της Μηχανικής, ως ιδιαίτερης επιστήμης και στην πρώτη διατύπωσης των νόμων της Κινηματικής.