Τι κρύβεται κάτω από τα κατάλευκα μάρμαρα και τους γύρω λόφους. Τα στοιχεία- κλειδιά για να καταλάβουμε το μεγαλοπρεπές έργο της αρχαιότητας Μια μνημειώδης κλίμακα άρχιζε από το Παναθηναϊκό Στάδιο και ανέβαινε στον Αρδηττό, όπου βρισκόταν ο ναός της θεάς Τύχης, που κυβερνούσε τους πάντες στην πόλη. Στην απέναντι πλευρά μια δεύτερη κλίμακα έφθανε στην κορυφή του λόφου της Αγρας. Εκεί φυλασσόταν το ιερό πλοίο των Παναθηναίων. Στη ρίζα τους το ίδιο το Στάδιο αποτελούσε θαύμα τελειότητας. Τότε όπωςκαι τώρα. Ελάχιστοι όμως σήμερα γνωρίζουν τι κρύβεται κάτω από τα κατάλευκα μάρμαρα, γύρω από το Στάδιο και στους διπλανούς λόφους. Τα μυστικά του είναι καλά κρυμμένα: το νεκροταφείο, ο λεγόμενος τάφος του Ηρώδη, η σαρκοφάγος που βρέθηκε δίπλα του, η αφετηρία των αγώνων δρόμου, η κρυπτή (στοά) εισόδου στο στάδιο, τα αρχαία αποδυτήρια…
Νεότερες έρευνες που έχουν διεξαχθεί από την αρχαιολόγο κυρία Εφη Λυγκούρη, προϊσταμένη σήμερα της Εφορείας Πειραιά, αποκαλύπτουν στοιχεία-κλειδιά για την κατανόηση αυτού του μεγαλοπρεπούς έργου της αρχαιότητας. Είναι τα επτά μυστικά του Παναθηναϊκού Σταδίου. Από τον Λυκούργο στον Ηρώδη Αττικό και από εκεί στην εγκατάλειψη και στην καταστροφή, ακολούθως στην ανακατασκευή του για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 και, τέλος, στην αποκατάστασή του ώστε να υποδεχθεί τους Αγώνες του 2004, το Παναθηναϊκό Στάδιο μετρά 2.340 χρόνια ζωής ακριβώς! Οι γραπτές πηγές είναι σαφείς παραδίδοντας ό,τι χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για την τέλεση των γυμνικών αγώνων στα Μεγάλα Παναθήναια του 330-329 π.Χ.
Μια χαράδρα ανάμεσα σε δύο λόφους είχε επιλεγεί ως το ιδανικό σημείο κατασκευής του Σταδίου, που ήταν ευθύγραμμο αρχικώς, για να αλλάξει ριζικά από τον Ηρώδη Αττικό, που το έκανε πεταλόσχημο και του προσέθεσε λάμψη:
Εδώλια από λευκό, πεντελικό μάρμαρο για 50.000 θεατές! (Αργότερα θα γινόταν ασβέστης ή άλλο οικοδομικό υλικό.) Η λαμπρή κατασκευή του Σταδίου προκαλούσε τον γενικό θαυμασμό και εθεωρείτο από τους συγχρόνους του συγγραφείς ότι δεν υπήρχε εφάμιλλο έργο στον τότε κόσμο
Ο Ερνέστος Τσίλλερ έκανε την πρώτη ανασκαφή (1869-1870) αποκαλύπτοντας μεταξύ άλλων και ένα αμφιθέατρο της Ρωμαϊκής Εποχής όπου ελάμβαναν χώρα μονομαχίες, θηριομαχίες και άλλα θεάματα.
Τα επτά αρχαιολογικά μυστικά του Παναθηναϊκού Σταδίου:
Η κρύπτη εισόδου στο στάδιο
Επάνω από την είσοδο της αρχαίας υπόγειας διόδου την οποία χρησιμοποιούσαν οι αθλητές για να εισέλθουν στον στίβο βρίσκεται σήμερα το αποδυτήριο, το οποίο κατασκευάστηκε για τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μια σκάλα οδηγεί από το εσωτερικό του στη δίοδο (στη φωτογραφία), ενώ η δεύτερη είσοδός της βρίσκεται στη σημερινή οδό Αρχιμήδους. Η στοά πρέπει να διανοίχθηκε την εποχή του Λυκούργου, έχει μήκος 57 μέτρα και πλάτος 4 μ.
Ο ναός της Τύχης
Μόνο τα ίχνη από την υποδομή της κλίμακας που οδηγούσε στον ναό της Τύχης έχουν απομείνει σήμερα στην ανατολική κλιτύ του Αρδηττού. Στην κορυφή του λόφου εξάλλου είναι ορατή μια εντυπωσιακή κατασκευή από λίθους και ισχυρό κονίαμα ως βραχώδες έξαρμα, ύψους περίπου 15 μέτρων, που ήταν το ανάλημμα του ανδήρου. Στον μικρό ιωνικό ναό υπήρχε το χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς, πρώτη ιέρεια της οποίας ήταν η γυναίκα του Ηρώδη, η Ρήγιλλα.
3. Το ιερό πλοίο
Μια ιδιαίτερα επιμήκης κατασκευή στην κορυφή του λόφου της Άγρας (στην φωτογραφία) ήταν το κτίσμα στο οποίο τοποθετούσαν οι Αθηναίοι το ιερό πλοίο, που μετέφερε το πέπλο της θεάς Αθηνάς κατά την Πομπή των Παναθηναίων. Για την άνοδο του πλοίου στον λόφο, είχε κατασκευαστεί κρυφός μηχανισμός!
Νεκροταφείο
Ποιός από τους επισκέπτες του Σταδίου μπορεί να φαντασθεί σήμερα ότι εκεί όπου βρίσκεται το νέο κτίριο των χώρων υγιεινής (υπώρειες του Αρδηττού), υπήρχε ένα αρχαίο νεκροταφείο.. Το έφεραν στο φως οι εργασίες συντήρησης του Σταδίου για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, κατά τη διάρκεια των οποίων ανασκάφηκαν 31 τάφοι διαφόρων ειδών, οι οποίοι χρονολογούνται από τον 3ο-4ο αι.μ.Χ.
5. Σαρκοφάγος
Μια μαρμάρινη σαρκοφάγος του 2ου αι.μ.Χ. που περιβάλλεται από κτιστό τοίχο και έχει εξαιρετική διακόσμηση αποκαλύφθηκε στον ανατολικό περιμετρικό διάδρομο του Σταδίου, πολύ κοντά στο σημείο όπου είχε εντοπισθεί από τον Α. Σκιά το 1904 η λεγόμενη σαρκοφάγος του Ηρώδη Αττικού. Από τις ανασκαφές αποκαλύφθηκαν επίσης τέσσερις κεραμοσκεπείς τάφοι και τρεις κτιστοί (τέλος του 3ου- αρχές του 4ου αι.μ.Χ.).
Η βαλβίδα
Μόνο το εξασκημένο μάτι ενός ειδικού μπορεί να παρατηρήσει ότι στο σημείο γένεσης της σφενδόνης του Σταδίου, όπου βρίσκεται ένας αρράβδωτος κιονίσκος, έχουν απομείνει τα κατάλοιπα της σειράς των μαρμάρινων πλακών των βαλβίδων. Στις πλάκες αυτές που έφεραν δύο παράλληλες αυλακώσεις πατούσαν οι δρομείς στην αφετηρία των αγώνων δρόμου.
7. Η λεγόμενη, σαρκοφάγος του “Ηρώδη Αττικού”
Στην εξωτερική ανατολική πλευρά του Σταδίου μπορεί και σήμερα να δει κανείς μια ιδιαίτερα επιμελημένη σαρκοφάγο που βρέθηκε πριν από έναν αιώνα. Στο εσωτερικό της υπήρχε σκελετός τοποθετημένος σε λάρνακα από μολύβι και αυτή σε δεύτερη από ξύλο, ενώ στον τοίχο που την περιέβαλλε ένα μαρμάρινο βάθρο φέρει την επιγραφή «ήρωι τω Μαραθωνίω». Στοιχεία αρκετά για ορισμένους μελετητές να θεωρήσουν ότι πρόκειται για το ταφικό μνημείο του Ηρώδη, αν και ο σκελετός ήταν πολύ μεταγενέστερος.
Και ενώ εκατοντάδες τουρίστες το επισκέπτονται καθημερινά, κάτοικοι της πόλης συχνά αγνοούν ακόμα και που βρίσκεται, ή στο άκουσμα του Παναθηναϊκού Σταδίου, σκέφτονται το γήπεδο του Παναθηναϊκού στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας.
1. Είναι το αρχαιότερο εν λειτουργία Στάδιο στον κόσμο. Η ηλικία του υπολογίζεται ότι είναι 2.352 ετών, καθώς για πρώτη φορά δημιουργήθηκε 338 χρόνια π.Χ.
2. Είναι το μοναδικό Στάδιο στον κόσμο στο οποίο έχουν τελεσθεί τρεις Ολυμπιακοί Αγώνες. Οι Α’ Αγώνες το 1896, η Μεσο – Ολυμπιάδα του 1906 και η Τοξοβολία με τον Μαραθώνιο στη διοργάνωση του 2004.
3. Επίσης είναι το μόνο στον κόσμο το οποίο είναι εξ ολοκλήρου κατασκευασμένο από λευκό μάρμαρο της Πεντέλης. Τα λατομεία άνοιξαν πριν τους Ολυμπιακούς του 1896 αποκλειστικά για την κατασκευή του.
4. Τη Ρωμαϊκή εποχή χρησιμοποιήθηκε ως αρένα με την προσθήκη ενός ημικυκλικού τοίχου.
5. Την ονομασία του ως Παναθηναϊκό Στάδιο την απέκτησε διότι δημιουργήθηκε για να τελούνται σ’ αυτό οι εορτές των Παναθηναίων
6. Η ανακατασκευή του έγινε στο τέλος του 19ου αιώνα είχε τεράστιο συνολικό κόστος για την εποχή (1.000.000 δρχ) και καλύφθηκε με δωρεά του Γ.Αβέρωφ.
7. Στην έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 μάλιστα δεν είχε προλαβεί να ολοκληρωθεί η ανακατασκευή λόγο καθυστερήσης της χρηματοδότητης, και μόνο οι πρώτες σειρές ήταν φτιαγμένες με το νέο μάρμαρο. (Αυτό σαν να το ξαναζήσαμε σαν χώρα…)
8. Κατέχει ακόμα ένα παγκόσμιο ρεκόρ που μάλλον θα μείνει για πάντα ακατάρριπτο. Αφορά τη μεγαλύτερη προσέλευση θεατών σε αγώνα μπάσκετ στην ιστορία του αθλήματος. Σημειώθηκε στις 4 Απριλίου του 1968, όταν η ΑΕΚ κατέκτησε το Κύπελλο Κυπελλούχων νικώντας με 89-82 τη Σλάβια Πράγας μπροστά σε 60.000 θεατές.
9. Ο ποταμός Ιλισός περνούσε μπροστά από το στάδιο μέχρι και πριν μερικές δεκαετίες. Μια όμορφη γέφυρα ένωνε την είσοδο του σταδίου με την Ηρώδου Αττικού. Σήμερα ο ποταμός έχει υπογειοποιηθεί.
10. Το 1999 για την τελετή έναρξης του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Στίβου, τοποθετήθηκε μια πρόχειρη κατασκευή που έμοιαζε με πύλη στην ανοικτή πλευρά του σταδίου ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων. Ωστόσο η αλήθεια είναι πως και στην αρχική του μορφή μετά την ανακατασκευή το 1896, υπήρχε παρόμοια κατασκευή.
11. Το σχήμα του σταδίου έχει σχήμα πετάλου, με μήκος ευθείας τα 193μ. καθώς ο δρόμος ενός σταδίου, ήταν η μικρότερη απόσταση την οποία διένυαν τότε οι αθλητές. Δηλαδή το μικρότερο «σπριντ» για ένα δρομέα ήταν τα 193 μέτρα.
12. Για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 τοποθετήθηκαν οι ολυμπιακοί κύκλοι στη κορυφή του κοίλου μέρους του. Αφαιρέθηκαν το 2011 πριν τους Special Olympics λόγω προβλήματος στατικότητας, ενώ το Συμβούλιο Νεότερων Μνημείων το 2015 απέρριψε την πρόταση της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής για επανατοποθέτηση των κύκλων με νέα φωτιζόμενη κατασκευή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου