Τζέσε Όουενς

Αφροαμερικανός αθλητής του στίβου, από τις θρυλικές μορφές του παγκόσμιου αθλητισμού.

Κατείχε το παγκόσμιο ρεκόρ στο άλμα εις μήκος για 25 χρόνια, ενώ κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, στο Βερολίνο, κέρδισε τέσσερα χρυσά μετάλλια (100 μ, 200 μ, μήκος, 4Χ100 μ). Η τετραπλή αυτή νί­κη του υπήρξε ένα ισχυρό ράπισμα στον Αδόλφο Χίτλερ, ο οποίος σκό­πευε να εκμεταλλευθεί τους Ολυ­μπιακούς Αγώνες για να αποδείξει την ανωτερότητα της Αρείας φυλής.


Ο Τζέιμς Κλίβελαντ «Τζέσε» Όουενς γεννήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 1913 στην πόλη Όουκβιλ της πολιτείας Αλαμπάμα των ΗΠΑ. Ήταν το νεώτερο από τα δέκα παιδιά ενός φτωχού αγρότη, του Χένρι Όουενς και της Μαίρης Φιτζέραλντ. Το 1922 η οικογένεια Όουενς μετανάστευσε στο Κλίβελαντ του Οχάιο, προς αναζήτηση καλύτερης τύχης.

Ο μικρός Τζέσι έκανε διάφορες μικροδουλειές για να βοηθήσει την οικογένειά, παράλληλα με τη φοίτησή του στο σχολείο. Γρήγορα, ξεχώρισε για τις αθλητικές επιδόσεις του και το 1933 διακρίθηκε ιδιαίτερα στους Εθνικούς Διασχολικούς Αγώνες στο Σικάγο, κερδίζοντας τρεις πρωτιές.

Ως φοιτητής του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο, έγραψε ιστορία, καθώς μέσα σε μία ημέρα (25 Μαΐου 1935), κατά τη διάρκεια των πανεπιστημιακών αθλητικών αγώνων, ισοφάρισε το πα­γκόσμιο ρεκόρ στις 100 γιάρδες με 9.4’’ και κατέρριψε το παγκόσμιο ρεκόρ στα αγωνίσματα των 220 γιαρδών με 20.3’’, των 220 γιαρδών με εμπόδια (22.6’’) και του άλματος εις μήκος με 8,13 μέτρα. Ήταν ο πρώτος αθλητής που πέρασε τα 8 μέτρα στο μήκος και το ρεκόρ του αυτό δεν ξεπεράστηκε παρά το 1960 από τον Ραλφ Μπόστον με 8,21 μ.


Τον επόμενο χρόνο συμπεριλήφθηκε στην ολυμπιακή ομάδα των ΗΠΑ κι έγραψε ακόμη μία σημαντική σελίδα στην ιστορία του στίβου, καθώς κατέκτησε 4 χρυσά μετάλλια: στα 100 μ, με ολυμπιακό ρεκόρ (10.3’’), στα 200 μ. με ολυμπιακό ρεκόρ (20.7’’), στο άλμα εις μήκος με παγκόσμιο ρεκόρ 8,06 μ. (το 8,13 μ. του 1935 δεν είχε αναγνωριστεί ακόμη) και στη σκυταλοδρομία 4×100 μέτρα, αγώνι­σμα στο οποίο η αμερικανική ομάδα έκανε παγκόσμιο ρεκόρ με 39.8’’.

Ο Χίτλερ, που είχε μεταβάλει τους Ολυμπιακούς Αγώνες σε ναζιστική προ­παγάνδα, δεν παραβρέθηκε στην απονομή των μεταλλίων του Όουενς και η αμερικανική επικοινωνιακή μηχανή φρόντισε να μεγαλοποιήσει το γεγονός, κατασκευάζοντας την ιστορία ότι «ο αθλητής μας έκανε τον Φύρερ να φύγει από το στάδιο». Το μήνυμα, όμως, του Όουενς ήταν πο­λύπλευρο. Δεν ήταν μόνο ο Χίτλερ που έβλεπε τα είδωλά του της Αρίας φυλής να χάνουν από έναν μαύρο αθλητή, αλλά και οι ίδιοι οι Αμερικανοί που έβγαιναν… ασπροπρόσωποι χάρη σ’ έναν αγνοημένο και από τους ίδιους μαύρο αθλητή.

Όταν άλλωστε ο Όουενς επέστρεψε στη Νέα Υόρκη δεν ήταν μόνο ο αθλητής που είχε νικήσει τον Χίτλερ, όπως ήθελαν να διηγούνται οι Αμερικανοί, αλλά και ο θριαμβευτής που είχε αγνοηθεί από τον ίδιο τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Φραγκλίνο Ρούζβελτ, ο οποίος αρνήθηκε να τον συναντήσει. Μπορεί ο Όουενς να έγινε διάσημος στην Αμερική και σε όλον τον πλανήτη επειδή ταπείνωσε τον Χίτλερ μέσα στη χώρα του, αλλά, όπως παρατήρησε και ο ίδιος αργότερα, «στη χώρα μου δεν με κάλεσαν καν για να δώσω τα χέρια με τον πρόεδρό μας». Ίσως η ενέργεια αυτή του Ρούζβελτ να οφειλόταν με μικροπολιτικούς λόγους, καθώς ο Όουενς είχε στρατευτεί στην υποστήριξη του υποψηφίου των Ρεπουμπλικανών Άλφ Λάντον στις προεδρικές εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 1936.

Όταν αποσύρθηκε από τους αγώνες, ο Όουενς ασχολήθηκε με την προπόνηση νέων αθλητών. Εργάστηκε, επίσης, για την αμερικανική κυβέρνηση, κάνοντας διάφορα ταξίδια καλής θέλησης και δημόσιες σχέσεις στην Ινδία και σε χώρες τής Άπω Ανα­τολής.

Δεινός καπνιστής, προσβλήθηκε από καρκίνο στους πνεύμονες και άφησε την τελευταία του πνοή στις 31 Μαρτίου στο Τούσον της Αριζόνα, σε ηλικία 66 ετών.

 Ο Τζέσι Όουενς ήταν συζευγμένος από το 1935 με τη Μίνι Σόλομον (1915-2001), με την οποία απέκτησε δύο κόρες.