Μουσείο Φραγκονάρ, το μακάβριο μουσείο που είναι γεμάτο με γδαρμένους ανθρώπους και διαμελισμένα ζώα

Το Musée Fragonard άνοιξε το 1766 και στεγάζει τα έργα και τις συλλογές του καλλιτέχνη της ιατρικής και ανατόμου Ονορέ Φραγκονάρ.

Ο Ονορέ Φραγκονάρ (Honoré Fragonard) ήταν -πρώτα απ' όλα- ανατόμος. Ήταν καθηγητής στην πρώτη κτηνιατρική σχολή στη Λυών της Γαλλίας, όπου τον διόρισε προσωπικά ο Λουδοβίκος ΙΕ'. Όμως, όταν ο κόσμος αναφέρει το όνομά του, δεν είναι οι δεξιότητές του που έρχονται στο μυαλό. Ο Φραγκονάρ ήταν ένα είδος καλλιτέχνη καθώς συνδύαζε τα πάθη του σε ένα μακάβριο χόμπι. Ήταν γλύπτης, αλλά αντί να χρησιμοποιεί γύψο ή πηλό, για πρώτη ύλη, χρησιμοποιούσε πτώματα. Έφτιαχνε μοντέλα με σκοπό τη διδασκαλία της εσωτερικής ανατομίας για να δείχνει τη λειτουργία των ανθρώπων ιστών και οργάνων. Αυτού του είδους τα οπτικά βοηθήματα δεν ήταν κάτι το νέο εκείνη τη στιγμή. Στην τελική, η μελέτη της ανατομίας είχε αυξητική τάση. Ωστόσο, ενώ οι συνάδελφοί του καθηγητές έφτιαχναν τα μοντέλα τους από κερί, κεραμικά και γύψο, ο Φραγκονάρ έφτιαχνε τα δικά του από πραγματικά ανθρώπινα σώματα και αποκαλούσε τα μακάβρια γλυπτά του "écorchés", δηλαδή "οι γδαρμένοι".

Αριστερά, το σώμα ενός λάμας. Δεξιά, ανθρώπινο κρανίο

Η ειρωνεία ήταν ότι ο Φραγκονάρ ήταν χειρουργός με μια τάση προς την καλλιτεχνία. Όμως, ήταν ο ξάδερφός του, ο Γάλλος ζωγράφος Ζαν Ονορέ Φραγκονάρ (Jean-Honoré Fragonard), που έγινε διάσημος στον κόσμο της τέχνης.

Η θητεία στην κτηνιατρική σχολή

Τα σώματα τριών παιδιών, που πέθαναν από φυσικές αιτίες

Ο Φραγκονάρ πέρασε έξι χρόνια στην κτηνιατρική σχολή, γδέρνοντας εκατοντάδες πτώματα, τόσο ζώων, όσο και ανθρώπων, εκθέτοντας και διατηρώντας τη δομή των μυών και των οστών τους. Σκοπός του ήταν να τα πουλήσει σε άλλα πανεπιστήμια ως εκπαιδευτικά ανατομικά μοντέλα. Φαίνεται όμως ότι, μερικές φορές, έχανε τους στόχους του. Φαίνεται ότι δημιούργησε πολλά από τα μοντέλα του καθαρά για καλλιτεχνικούς λόγους. Έκανε ανατομία σε δύο πτώματα την εβδομάδα και έτσι ανέπτυξε τεχνικές που οδήγησαν στην ικανότητα να δίνει αυθαίρετες στάσεις στις δημιουργίες του.

Μοντέλα ανατομίας αλόγων

Αφού έγδερνε τα σώματα, για να συντηρήσει, είχε μια μυστική συνταγή, αλλά δεν την αποκάλυψε ποτέ. Υπάρχουν μερικές θεωρίες, μια εκ των οποίων περιλαμβάνει την αποστράγγιση αίματος, ένα ζεστό λουτρό, λίπος προβάτου, ρητίνη πεύκου και αιθέρια έλαια. Μια άλλη θεωρία εμπλέκει ένα eau-de-vie, δηλαδή αλκοόλ, αναμεμιγμένο με πιπέρι και βότανα. Και οι δύο όμως περιλαμβάνουν έγχυση, στις φλέβες, τους βρογχικούς σωλήνες και τις αρτηρίες, κεριού ή ζωικού λίπους (στέαρ) αναμεμιγμένο με τερεβινθέλαιο. Πιθανότατα, το τελικό στάδιο περιελάμβανε την αποξήρανση και το βερνίκωμα των υποκειμένων.

Σκελετοί αλόγων

Όπως μπορεί κανείς να φανταστεί, τα μοντέλα του Φραγκονάρ άρχισαν να ανησυχούν τους Παριζιάνους. Ο επικεφαλής της σχολής διέδωσε την φήμη -ήσυχα- ότι ο εκκεντρικός επιστήμονας ήταν τρελός και τον απέλυσε από το σχολείο. Από τότε, όλα δείχνουν ότι ο Φραγκονάρ είχε διαύγεια και δεν ήταν τρελός. Πέθανε σε ηλικία 66 ετών.

Η συλλογή του Musée Fragonard

Ανθρώπινοι σκελετοί διαφόρων μεγεθών

Μόνος πλέον, ο Φραγκονάρ συνέχισε να δημιουργεί écorchés και να τα πουλάει σε ιδιώτες. Λέγεται ότι, κατά τη διάρκεια της ζωής του, δημιούργησε πάνω από 700 από αυτές τις παράξενες δημιουργίες.

"Ο Καβαλάρης της Αποκάλυψης", που ο Φραγκονάρ εμπνεύστηκε όταν είδε το έργο του Άλμπρεχτ Ντύρερ

Σήμερα, το Musée Fragonard d'Alfort στο Παρίσι διαθέτει 20 écorchés. Ίσως, το πιο συγκλονιστικό από όλα είναι ένα με τίτλο "Καβαλάρης της Αποκάλυψης". Διαθέτει έναν πλήρως γδαρμένο άνθρωπο πάνω σε επίσης γδαρμένο άλογο ενώ, ανθρώπινα έμβρυα ιππεύουν έμβρυα προβάτων και αλόγων. Την εποχή που έφτιαξε αυτό το αλλόκοτο έργο, μερικοί έλεγαν ότι, στην πραγματικότητα, ο ιππέας ήταν η νεκρή αρραβωνιαστικιά του, αλλά αυτές οι φήμες αργότερα αποδείχθηκαν αναληθείς.

Είναι αρκετά ενδιαφέρον ότι σύγχρονη του Φραγκονάρ είναι η διάσημη Μαρί Τισό, του γνωστού μουσείου Madame Tussauds.

Το μουσείο στεγάζει την προσωπική συλλογή τερατουργημάτων του Φραγκονάρ. Ανάμεσα στους γδαρμένους ανθρώπους και ζώα, θα βρει κανείς και το "μωρό γοργόνας" -ένα έμβρυο με παραμόρφωση στο πόδι- και παράξενα δείγματα ζώων.

Συλλογή ζώων με δύο κεφάλια