Η ιστορία του "Judas and the Black Messiah"

 

 

Η νέα ταινία του Shaka King δραματοποιεί την προδοσία του ηγέτη των Black Panthers, Fred Hampton, από έναν πληροφοριοδότη του FBI.

 

 

 

Όταν ο δικηγόρος από το Σικάγο Τζέφρι Χάας (Jeffrey Haas) συνάντησε πρώτη φορά τον Φρεντ Χάμπτον (Fred Hampton), ηγέτη του τμήματος των Black Panthers στο Ιλινόις, είδε την ενέργεια και το χάρισμα του 20χρονου ακτιβιστή. Τον Αύγουστο του 1969, ο τότε λευκός 26χρονος Χάας, μαζί με τους συναδέλφους του στο People’s Law Office μόλις είχαν εξασφαλίσει την αποφυλάκιση του Χάμπτον ο οποίος είχε καταδικαστεί με κατασκευασμένες κατηγορίες για κλοπή παγωτών αξίας 71 δολαρίων. Λόγω αυτού, ο Χάμπτον έδωσε μια ομιλία σε μια τοπική εκκλησία, καλώντας το πλήθος να σηκώσει το δεξί του χέρι και να επαναλάβει τα λόγια του, "Είμαι επαναστάτης".

 

Ο πληροφοριοδότης William O'Neal (τον υποδύεται ο LaKeith Stanfield, με μπερέ στο προσκήνιο) παρείχε στο FBI πληροφορίες που χρησιμοποιήθηκαν για το σχεδιασμό της δολοφονίας του ηγέτη του Black Panther Party, Fred Hampton (τον υποδύεται ο Daniel Kaluuya, πίσω με το χέρι σηκωμένο).

Το Judas and the Black Messiah, η ταινία σε σκηνοθεσία του Shaka King και συμπαραγωγή του σκηνοθέτη των Black Panthers, Ryan Coogler, δραματοποιεί αυτή τη στιγμή, συλλαμβάνοντας, τόσο τη ρητορική ικανότητα του Χάμπτον, όσο και τις αυξανόμενες αδικίες που οδήγησαν τον ίδιο και το κοινό του να ανακηρυχθούν επαναστάτες. Με πρωταγωνιστή τον Daniel Kaluuya, η ταινία καταγράφει τους μήνες πριν από τη δολοφονία του Χάμπτον σε μια επιδρομή της αστυνομίας τον Δεκέμβριο του 1969, αναφέροντας λεπτομερώς τις εισφορές του στην κοινότητα του Σικάγου και την αφοσίωσή του στον αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη. Κεντρικό σημείο της αφήγησης είναι η σχέση του ακτιβιστή -και η επακόλουθη προδοσία του- με τον πληροφοριοδότη του FBI, Ουίλιαμ Ο'Νιλ (William O'Neal), ο οποίος είναι ο Ιούδας του "μαύρου μεσσία" Χάμπτον.

"Οι Μαύροι Πάνθηρες είναι η μοναδική μεγαλύτερη απειλή για την εθνική μας ασφάλεια", λέει ο Τζέι Έντγκαρ Χούβερ (τον υποδύεται ο Μάρτιν Σιν) στην ταινία, κάτι που απηχεί έναν πραγματικό ισχυρισμό του διευθυντή του FBI. "Το πρόγραμμα των αντι-πληροφοριών πρέπει να αποτρέψει την άνοδο ενός μαύρου μεσσία".

Η ταινία, με λίγα λόγια, βασίζεται σε αληθινή ιστορία. Όμως, έχει δραματοποιηθεί όσον αφορά τον πληροφοριοδότη του FBI, Ο'Νιλ, μια αινιγματική φιγούρα που σπάνια ανέφερε τα όσα έκανε ως πληροφοριοδότης, αλλά και τον ρόλο του στο πρόγραμμα αντι-πληροφοριών του FBI, COINTELPRO.
 

Οι δύο κεντρικές προσωπικότητες

 

Ο Fred Hampton σε διαδήλωση στο Grant Park του Σικάγο τον Σεπτέμβριο του 1969

Γεννημένος σε προάστιο του Σικάγου το 1948, ο Χάμπτον έδειξε την τάση του για τον ακτιβισμό από νεαρή ηλικία. Όπως αναφέρει ο Χάας, "Ο Φρεντ δεν μπορούσε να δεχτεί την αδικία πουθενά". Όταν ήταν μόλις 10 χρονών, τα Σαββατοκύριακα, παρείχε πρωινό σε άλλα παιδιά της γειτονιάς, ετοιμάζοντας γεύματα εκεί που, όπως το περιγράφει ο Χάας, ήταν ο πρόδρομος του δωρεάν προγράμματος πρωινού των Μαύρων Πανθήρων. Στο γυμνάσιο, ηγήθηκε διαμαρτυριών για τον αποκλεισμό των μαύρων μαθητών από έναν αγώνα και κάλεσε τους αξιωματούχους να προσλάβουν περισσότερους μαύρους δασκάλους και διευθυντές.

Ο νεαρός Χάμπτον ήξερε πολύ καλά την φυλετική αδικία στην κοινότητά του. Η μητέρα του ήταν η μπέιμπι-σίτερ του Emmett Till πριν από τη δολοφονία του 14χρονου στο Μισισίπι το 1955 (ο Emmett Till λιντσαρίστηκε όταν κατηγορήθηκε για προσβολή μιας λευκής γυναίκας στο μανάβικο της οικογένειάς της. Η βαρβαρότητα της δολοφονίας του και το γεγονός ότι οι δολοφόνοι του αθωώθηκαν επέστησαν την προσοχή στη μακρά ιστορία βίαιων διώξεων των Αφροαμερικανών στις ΗΠΑ), ενώ, δέκα χρόνια μετά το θάνατο του Till, είδε τον λευκό όχλο να επιτίθεται στον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στο Σικάγο.

Το 1966 τελείωσε το γυμνάσιο και, ως πρόεδρος του τοπικού τμήματος νεολαίας της Εθνικής Ένωσης για την Πρόοδο των Έγχρωμων Ατόμων (National Association for the Advancement of Colored People, NAACP), υποστήριξε τη δημιουργία μιας κοινοτικής ομάδας και προσέλαβε πάνω από 500 νέα μέλη. Τον Νοέμβριο του 1968, κυρίως λόγω του αποδεδειγμένου ιστορικού επιτυχούς ακτιβισμού του, οι ηγέτες του αναπτυσσόμενου κινήματος των Μαύρων Πανθήρων τον στρατολόγησαν για να ξεκινήσουν το κίνημα στο Σικάγο. Μέχρι τη στιγμή του θανάτου του, λίγο περισσότερο από ένα χρόνο αργότερα, ήταν ο ηγέτης του τμήματος του Ιλινόις και αναπληρωτής πρόεδρος σε εθνικό επίπεδο.

 

Φωτογραφία σύλληψης του William O'Neal το 1973

Από την άλλη, ο Ο'Νιλ ήταν ένας συνηθισμένος εγκληματίας, με ελάχιστο ενδιαφέρον για τον ακτιβισμό προτού διεισδύσει στους Πάνθηρες επειδή του το ζήτησε ο πράκτορας του FBI Roy Mitchell (τον υποδύεται ο Jesse Plemons). Όπως ανέφερε ο ίδιος ο Ο'Νιλ σε μια συνέντευξη το 1989, ο Mitchell του έκανε προσφορά να δίνει στο FBI πληροφορίες για τον Χάμπτον και σε αντάλλαγμα δε θα τον ενέπλεκε σε ληστείες με αυτοκίνητο σε πολλές πολιτείες.

 

Ο Χάμπτον στο στόχαστρο του FBI

 

Ο Fred Hampton (αριστερά) σε διαδήλωση τον Οκτώβριο του 1969

Στην αρχή της ταινίας, ο Χούβερ χαρακτηρίζει τον Χάμπτον ως ηγέτη "με τη δυνατότητα να ενώνει τους κομμουνιστές, τα αντιπολεμικά και τα νέα κινήματα της Αριστεράς". Αργότερα, ο διευθυντής του FBI λέει στον Mitchell ότι η επιτυχία του μαύρου κινήματος θα μεταφραστεί στην απώλεια ολόκληρου "του τρόπου ζωής μας. Βιασμοί, λεηλασίες, κυριαρχία".

Μόλις ο Ο'Νιλ ενσωματωθεί στους Πάνθηρες, ανακάλυψε ότι οι ακτιβιστές δεν είναι "τρομοκράτες". Αντ' αυτού, ο πληροφοριοδότης βρίσκεται στη μέση μιας επανάστασης που, όπως είπε ο συνιδρυτής Bobby Seale, ήταν αφιερωμένη στην "προσπάθεια να γίνουν αλλαγές στην καθημερινή ζωή", ενώ ταυτόχρονα υποστήριζε τη νομοθεσία που είχε σαν στόχο την ισότητα.

Το 1956, το FBI δημιούργησε το COINTELPRO, ένα πρόγραμμα αντι-πληροφοριών, για να ερευνήσει, να διεισδύσει και να δυσφημίσει ομάδες αντιφρονούντων από όλους τους χώρους, από το Κομμουνιστικό Κόμμα των ΗΠΑ μέχρι την Ku Klux Klan, το Έθνος του Ισλάμ και τους Πάνθηρες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον Χούβερ και άλλους ανώτερους αξιωματούχους είχαν πρόσωπα όπως ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο Μάλκομ Χ και ο Χάμπτον, πολλοί από τους οποίους υπέστησαν παράνομη επιτήρηση, απειλές και παρενόχληση από την αστυνομία. Όταν το 1971 ακτιβιστές έκλεψαν εμπιστευτικά αρχεία από ένα γραφείο του FBI στην Πενσιλβανία και τα δημοσίευσαν στο κοινό, ήρθαν στο φως λεπτομέρειες για το μυστικό πρόγραμμα (η ιστορία σε παλιότερο θέμα εδώ).

Αν και ο Χάμπτον δήλωσε ότι οι Πάνθηρες θα χρησιμοποιούσαν βία μόνο για αυτοάμυνα, ο Χούβερ ερμήνευσε τα λόγια του ως δήλωση μαχητικών προθέσεων.

Η ταινία του King, προβάλλει τα επιτεύγματα του ακτιβιστή κατά τη σύντομη θητεία του ως ηγέτης του τμήματος από το 1968 έως το 1969, προτού εξερευνήσει τις προδοσίες που οδήγησαν στο θάνατό του. Μεταξύ άλλων προσφορών, ο οργανισμός άνοιξε δωρεάν κλινικές υγείας, παρείχε δωρεάν πρωινό σε παιδιά και έκανε μαθήματα πολιτικής εκπαίδευσης με έμφαση στη ιστορία των μαύρων και την αυτάρκεια. Συνήθως, ο Χάμπτον έφτανε στα κεντρικά γραφεία με "ένα στακάτο εντολών που έδιναν ενέργεια στους γύρω του. Όμως, δεν ήταν μόνο ότι ζητούσε από τους ανθρώπους να κάνουν πράγματα. Έφτανε στις 6:30 το πρωί, έκανε πρωινό, σέρβιρε τα παιδιά, μιλούσε στους γονείς τους", λέει ο Χάας.

Εκτός από αυτές τις κοινοτικές πρωτοβουλίες, ο Χάμπτον ηγήθηκε του Rainbow Coalition, μιας συμμαχίας μεταξύ των Πανθήρων, των Λατίνων Young Lords και των Young Patriots, μια αριστερή οργάνωση κυρίως λευκών Νότιων. Επίσης, μεσολάβησε στο να υπάρξει ειρήνη μεταξύ των συμμοριών του Σικάγου, ενθαρρύνοντάς τους "να επικεντρωθούν στον πραγματικό εχθρό, την κυβέρνηση και την αστυνομία".

Εν τω μεταξύ, ο Ο'Νιλ προσπαθούσε να ισορροπήσει τα καθήκοντά του ως πληροφοριοδότης και το αυξανόμενο κύρος του του στο κίνημα. Κάποτε, έφτιαξε μια ψεύτικη ηλεκτρική καρέκλα για να τρομοκρατήσει επίδοξους πληροφοριοδότες, ενώ ωθούσε τους Πάνθηρες να έχουν ολοένα και πιο επιθετικά μέτρα εναντίον του κατεστημένου, ενέργειες που οδήγησαν πολλούς, μεταξύ αυτόν και τον Χάμπτον, να αμφιβάλλουν γι' αυτόν.

Οι μήνες πριν από μια επιδρομή τον Δεκέμβριο του 1969, βρήκαν τον Χάμπτον μπλεγμένο με νομικά προβλήματα λόγω εντάσεων μεταξύ της αστυνομίας και των Πανθήρων. Τον Ιούλιο του 1968 συνέβη μια ληστεία σε φορτηγό παγωτών και κατηγορήθηκε ψευδώς ο Χάμπτον, του απαγορεύτηκε να αφεθεί με εγγύηση, και τελικά παρενέβη το People’s Law Office, εξασφαλίζοντας την αποφυλάκισή του τον Αύγουστο του 1969. Μεταξύ του Ιουλίου και του Νοεμβρίου εκείνου του χρόνου, οι αρχές συγκρούστηκαν επανειλημμένα με τους Πάνθηρες, με αποτέλεσμα το θάνατο πολλών μελών του κόμματος αλλά και αστυνομικών.

 

Κάτοψη του διαμερίσματος του Fred Hampton που παρείχε στο FBI ο O'Neal

Στα τέλη του Νοεμβρίου, το FBI, χάρη στις πληροφορίες του Ο'Νιλ, έπεισε τον πολιτειακό εισαγγελέα Έντουαρντ Χάνραχαν και το αστυνομικό τμήμα του Σικάγο να επιτεθούν στο σπίτι του Χάμπτον, ενώ αυτός και η εννιά μηνών έγκυος αρραβωνιαστικιά του, Τζόνσον, κοιμόντουσαν. Στις 4 Δεκεμβρίου, γύρω στις 4:30 το πρωί, μια βαριά οπλισμένη ομάδα 14 ανθρώπων μπήκε στο διαμέρισμα, ρίχνοντας πάνω από 90 σφαίρες στους εννέα Πάνθηρες που ήταν μέσα, σκοτώνοντας τον 22χρονο Πάνθηρα Μαρκ Κλαρκ. Αν και οι αρχές αργότερα ισχυρίστηκαν άλλα, τα στοιχεία δείχνουν ότι από το διαμέρισμα προήλθε μόνο ένας πυροβολισμός.

Η Τζόνσον και άλλοι δύο Πάνθηρες προσπάθησαν να ξυπνήσουν τον αναίσθητο 21χρονο Χάμπτον, ο οποίος μάλλον είχε ναρκωθεί νωρίτερα εκείνο το βράδυ -πιθανώς από τον Ο'Νιλ, σύμφωνα με τον Χάας. Ο Ο'Νιλ είχε παράσχει στους αστυνομικούς ένα λεπτομερές σχέδιο του διαμερίσματος. Η Τζόνσον, βγαίνοντας με την βία από την κρεβατοκάμαρα, άκουσε έναν αστυνομικό να λέει, "Ίσα που ζει. Δε θα τα καταφέρει". Ακούστηκαν δύο πυροβολισμοί και κάποιος άλλος αστυνομικός είπε, "Τώρα είναι καλά. Είναι νεκρός".

 

Τι συνέβη μετά τη δολοφονία του Χάμπτον;

 

Ο Fred Hampton σε συγκέντρωση στις 11 Οκτωβρίου του 1969 στο Σικάγο

Στο τέλος της ταινίας, ο Ο'Νιλ λαμβάνει χρήματα, συμφωνεί να συνεχίσει να δίνει πληροφορίες για τους Πάνθηρες και αναφέρεται ότι παρέμεινε μέλος του κινήματος μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970, βγάζοντας τελικά περισσότερα από 200.000 δολάρια. Το 1973, όταν τον κατάλαβαν ότι ήταν πληροφοριοδότης, πήρε καινούργια ταυτότητα μέσω του ομοσπονδιακού προγράμματος προστασίας μαρτύρων. Τον Ιανουάριο του 1990, ο 40χρονος Ο'Νιλ, που πλέον είχε επιστρέψει κρυφά στο Σικάγο, χτυπήθηκε από ένα αυτοκίνητο. Οι ερευνητές θεώρησαν ότι ο θάνατός του ήταν αυτοκτονία.

Η προσπάθεια να αποκαλυφθεί η αλήθεια για τους θανάτους του Χάμπτον και του Κλαρκ ξεκίνησαν το πρωί της 4ης Δεκεμβρίου και συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Ένας από τους νομικούς συνεργάτες του Χάας πήγε στο νεκροτομείο για να εντοπίσει το πτώμα του Χάμπτον, ένας άλλος πήγε στο διαμέρισμα, το οποίο η αστυνομία είχε αφήσει αφύλακτο, ενώ ο Χάας πήγε να πάρει συνέντευξη από τους επτά επιζώντες, τέσσερις από τους οποίους τραυματίστηκαν σοβαρά.

Ο Χάνραχαν ισχυρίστηκε ότι οι Πάνθηρες είχαν πυροβολήσει κατά της αστυνομίας. Όμως, η μαρτυρία των επιζώντων και τα αποδεικτικά στοιχεία δείχνουν άλλα πράγματα. Οι "τρύπες από σφαίρες" που φαινομενικά προήλθαν από τους πυροβολισμούς των Πανθήρων αναγνωρίστηκαν αργότερα ως κεφάλια καρφιών, ενώ οι λεκέδες αίματος που βρέθηκαν στο διαμέρισμα υποδηλώνουν ότι ο Χάμπτον σύρθηκε στον διάδρομο αφού πρώτα πυροβολήθηκε στο κρεβάτι του από κοντινή απόσταση.

Η δημόσια οργή για τις δολοφονίες, ιδίως στη μαύρη κοινότητα, αυξήθηκε. Μια ηλικιωμένη που σταμάτησε στο διαμέρισμα για να δει τη σκηνή του εγκλήματος, ανέφερε ότι η επίθεση "δεν ήταν παρά ένα βόρειο λιντσάρισμα".

Μετά την επιδρομή, ο Χάνραχαν κατηγόρησε τους επιζώντες για απόπειρα δολοφονίας. Αρκετά γρήγορα, ο Χάας και οι συνάδελφοί του εξασφάλισαν την απελευθέρωση της Τζόνσον ώστε να διασφαλίσουν ότι δε θα γεννούσε στην φυλακή. Τελικά, οι κατηγορίες αποσύρθηκαν. Όμως, οι δικηγόροι αποφάσισαν να συνεχίσουν ισχυριζόμενοι ότι καλύπτονται οι συνθήκες της δολοφονίας του Χάμπτον.

Τα επόμενα 12 χρόνια, ο Χάας και οι συνάδελφοί του αντιμετώπισαν προκλήσεις από ρατσιστές δικαστές και λιθοβολισμούς από κατηγορούμενους, μυστικές συμφωνίες μεταξύ FBI και τοπικών αρχών, ακόμη και κατηγορίες ασέβειας προς το δικαστήριο. Δουλεύοντας με περιορισμένες πληροφορίες, η ομάδα συγκέντρωσε στοιχεία για τα γεγονότα σχετικά με την επιδρομή, παρουσιάζοντας αποδεικτικά στοιχεία για τη συμμετοχή του FBI στη συνωμοσία.

Το 1977, μετά από δίκη 18 μηνών, παρά το γεγονός ότι ένας δικαστής απέρριψε την αρχική υπόθεση, ο Χάας και η υπόλοιπη ομάδα κατάφεραν νέα ακρόαση. Το 1982, μετά από περισσότερο από μια δεκαετία δικαστικών διαφορών, οι κατηγορούμενοι συμφώνησαν να πληρώσουν ένα διακανονισμό 1,85 εκατομμυρίων δολαρίων στους εννέα ενάγοντες, συμπεριλαμβανομένης της μητέρας του Κλαρκ και της μητέρας του Χάμπτον, Iberia.

Κάποτε, ο Φρεντ Χάμπτον είχε πει σε μια ομιλία του, "Δεν πιστεύω ότι θα πεθάνω γλιστρώντας σε ένα κομμάτι πάγου. Δεν πιστεύω ότι θα πεθάνω λόγω καρδιάς. Δεν πιστεύω ότι θα πεθάνω λόγω καρκίνου του πνεύμονα. Πιστεύω ότι θα μπορέσω να πεθάνω κάνοντας πράγματα για τα οποία γεννήθηκα... Πιστεύω ότι θα μπορέσω να πεθάνω ως επαναστάτης στον διεθνή επαναστατικό προλεταριακό αγώνα".