Cenotes, οι υπόγειοι παράδεισοι στη χερσόνησο του Γιουκατάν στο Μεξικό

γράφει ο Σπύρος Προύντζος

Στο Μεξικό και συγκεκριμένα στην χερσόνησο του Γιουκατάν υπάρχει ένα φυσικό φαινόμενο, ένας υπόγειος παράδεισος, οι Cenotes. Είναι φυσικές δεξαμενές νερού όπου συνδέονται με υπόγεια ποτάμια.


Ένας χαμένος κόσμος όπου βρίσκονται τα απομεινάρια του πιο σημαντικού βυθισμένου αρχαιολογικού χώρου στη γη. Οι εικόνες που αντικρίζουμε ιδιαίτερα στο βυθό είναι βγαλμένες από ταινίες επιστημονικής φαντασίας.


Στη μέση της ζούγκλας, υπάρχουν τα υπέροχα φυσικά πηγάδια όπου η δημιουργία τους οφείλεται στη πάροδο του χρόνου και τη βροχή που έπεφτε πάνω στο ασβεστολιθικό έδαφος της περιοχής.


Το αποτέλεσμα της κατάρρευσης των τόξων των ασβεστολιθικών σπηλαίων όπου ρέουν υπόγεια νερά μας έδωσε το μοναδικό θέαμα των cenotes.
Χάρτης με cenotes στο Μεξικό


Πήραν το όνομα τους από τη λέξη τζονότ. Στην γλώσσα των Μάγιας μεταφράζεται ως το σπήλαιο με νερό. Αποτελούσε ιερό μέρος και ήταν η κατοικία του θεού Chaac, ο οποίος ήταν ο θεός της βροχής.


Μάλιστα οι Μάγιας θεωρούσαν ότι ήταν οι πύλες στο βασίλειο των νεκρών. Έπιναν νερό από εκεί μόνο σε θρησκευτικές τελετές. Αφού δεν υπάρχουν ποτάμια στην χερσόνησο Γιουκατάν, ο μόνος τρόπος επιβίωσης στην αφιλόξενη ζούγκλα ήταν οι cenotes όπου έχτισαν μάλιστα διάφορους οικισμούς γύρω τους.


Στο παρελθόν αποτελούσε ένα σημείο που πετούσαν μέσα χρυσό αλλά και πολύτιμους λίθους ενώ σύμφωνα με τους θρύλους ήταν και τόπος ανθρωποθυσιών.


Υπάρχουν 4 είδη cenotes. Χωρίζονται σε υπόγειες , ημι-υπόγειες, ανοιχτά πηγάδια και τέλος σε επίπεδα εδάφους όπως μια λίμνη. Φιλοξενούν ζωντανούς οργανισμούς, όπως ψάρια και χελώνες.


Το όξινο νερό της βροχής τρώει το υπόστρωμα του ασβεστόλιθου και βοηθά στη δημιουργία των cenotes. Το νερό της βροχής σε συνδυασμό με το νερό του εδάφους είναι ουσιαστικά ο παράγοντας του σχηματισμού αλλά και της εξέλιξης των δικτύων.


Εντυπωσιακό είναι το θέαμα της διαχωριστικής γραμμής που είναι ορατή ανάμεσα στο αλμυρό και το γλυκό νερό. Το γλυκό νερό που είναι πιο ελαφρύ μένει πάνω και κοντά στην επιφάνεια ενώ το θαλασσινό νερό που είναι πυκνότερο μένει κάτω. Το φαινόμενο της οπτικής ψευδαίσθησης ονομάζεται halocline.


Το νερό έχει σταθερή θερμοκρασία μεταξύ 23 και 25 βαθμούς Κελσίου.



Θα πρέπει να κάνουμε μια αναδρομή στο παρελθόν και συγκεκριμένα στην εποχή των δεινοσαύρων για να δούμε το γιατί εμφανίστηκαν κυρίως στην περιοχή και σε τόσο μεγάλο αριθμό.


Όταν ο αστεροειδής 12 χιλιομέτρων έπεσε στην γη και ουσιαστικά εξαφάνισε τους δεινοσαύρους, δημιούργησε στη περιοχή του Μεξικό έναν κρατήρα διαμέτρου 180 χιλιομέτρων. Κάτω από αυτόν τον τεράστιο δακτύλιο με τη πάροδο του χρόνου άρχισαν να δημιουργούνται οι cenotes.


Τα σπήλαια ήταν κάποτε εκτεθειμένα στον αέρα και ζούσαν μέσα σε αυτά ζώα. Οι διάφοροι σταλακτίτες και σταλαγμίτες που υπάρχουν μας βοηθούν στο να γίνει η χρονολόγηση των σπηλαίων και το πότε έζησαν τα διάφορα είδη που υπήρχαν μέσα στο υπόγειο σύστημα.


Σχετικά πρόσφατα το 2018 ανακαλύφθηκε το μεγαλύτερο μυστικό που έκρυβαν οι cenotes. Ανακαλύφθηκε ουσιαστικά ότι αποτελούσαν την πύλη για το μεγαλύτερο πλημμυρισμένο σύστημα σπηλαίων στον κόσμο. Ένας υπόγειος λαβύρινθος που όταν συνδυαστούν όλα τα συστήματα δημιουργούν μια ζώνη 200 χιλιομέτρων κάτω από την επιφάνεια του Μεξικό.
πηγή: onetimefashionista.com


Η εξερεύνηση του υπόγειου λαβύρινθου κρύβει εκπλήξεις και μας βοηθάει ουσιαστικά να γνωρίσουμε καλύτερα τον πολιτισμό των Μάγιας. Βρίσκουμε κάτω από την επιφάνεια του νερού και σε μεγάλο βάθος, εξαφανισμένα είδη, αρχαία ανθρώπινα λείψανα αλλά και απολιθώματα εξαφανισμένης πανίδας.


Στο Γιουκατάν υπάρχουν πάνω από 6.000 cenotes και σε πολλές μπορείς να κολυμπήσεις ή να κάνεις κατάδυση. Σημαντικό κομμάτι από το θεαματικό δίκτυο παραμένει ανεξερεύνητο.


Οι cenotes αποτελούν τη Μέκκα των τουριστών και κυρίως των καταδύσεων. Υπάρχουν αρκετές cenotes που μπορείς να συναντήσεις.


Η Cenote Ik–kil είναι ίσως η πιο όμορφη. Είναι ένα τεράστιο πηγάδι με μια λίμνη στο κάτω μέρος του.

H Cenote Ik-kil (πηγή: TravelTomTom.net)


Οι μακριές ρίζες εξωτικών φυτών που κρέμονται από την επιφάνεια της γης προς τη λίμνη χαρίζουν μια εικόνα σπάνιας ομορφιάς. Όταν οι ακτίνες του ήλιου περνούν από τα μικρά ανοίγματα του τρούλου του σπηλαίου αρχίζουν να δημιουργούν διάφορα εντυπωσιακά μοτίβα φωτός.


Μια ακόμα cenote βρίσκεται κοντά στην Chichen Itza. Έχει βάθος 40 μέτρα και στρογγυλό σχήμα και βρίσκουμε στο χώρο της εστιατόριο αλλά και χώρο αποδυτηρίων. Είναι από τις πιο πολυσύχναστες λόγω και ότι βρίσκεται κοντά στον διάσημο αρχαιολογικό χώρο.


Τέλος υπάρχει και η Cenote Azul, που το μέγεθος της θυμίζει περισσότερο λίμνη. Συνορεύει μάλιστα με την λιμνοθάλασσα Bacalar-τη λίμνη των 7 χρωμάτων- και είναι αρκετά οργανωμένη και ιδανική για όσους τους αρέσει το δροσερό μπάνιο.

H cenote Azul (πηγή: playadelcarmen.com)


Στις περισσότερες cenotes απαράβατος κανόνας είναι το ντουζ πριν κολυμπήσεις αλλά και η μη χρήση αντηλιακού.


Η κατάδυση μέσα στο σπήλαιο απαιτεί μεγάλη εμπειρία. Λόγω ότι στο νερό υπάρχει μπόλικο υδρόθειο τα πάντα μπορούν να σκοτεινιάσουν και να χάσεις πολύ εύκολα τον προσανατολισμό σου.


Το κόστος επίσκεψης των παραπάνω κυμαίνεται από 3 έως 10 ευρώ. Οι περισσότερες cenotes είναι ιδιόκτητες. Ανά την υφήλιο βρίσκουμε cenotes στην Κούβα και την Αυστραλία.


BONUS FACT: Ο Θεός της βροχής, των υδάτων, του κεραυνού αλλά και της γονιμότητας για τους Μάγια ήταν ο Chaac. Είχε ως σύμβολο ένα μάτι από το όποιο κυλούν δάκρυα. Ήταν από τους σημαντικότερους θεούς σε ολόκληρη την Κεντρική Αμερική.


Από τον Chaac εξαρτιόταν η σοδειά. Συνήθως τον απεικόνιζαν να κρατάει σαν όπλα, πελέκεις και φίδια που ουσιαστικά αντιπροσώπευαν τις φυσικές δυνάμεις.

Ο Θεός της Βροχής Chaac


Οι κάτοικοι της περιοχής του Γιουκατάν στην εποχή μας τον ταυτίζουν με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ, αρχηγό των ιπποτών με τα φλογισμένα σπαθιά όπου συμβολίζουν τον κεραυνό. Υπάρχουν ακόμα και οι τέσσερις Chaac που τους συνδέουν με τα 4 χρώματα αλλά και τις κατευθύνσεις των χώρων.