Ο Λίθος της Μνήμης: Επίσκεψη στο Πολεμικό Κοιμητήριο Φαλήρου

 

Όλοι λίγο πολύ χρησιμοποιούμε την λεωφόρο Ποσειδώνος, πόσοι όμως έχουμε προσέξει το πολεμικό νεκροταφείο;

Ο λίθος της μνήμης, ο σταυρός της θυσίας, η μεγάλη κατάφυτη έκταση.

Τα ομοιόμορφα μνήματα, το φρέσκο-κουρεμένο γκαζόν, τα λουλούδια και τα μυρωδικά, μαγνητίζουν το βλέμμα των περαστικών της Λεωφόρου Ποσειδώνος. όταν περνούν μπροστά από το Συμμαχικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο Φαλήρου

Λίγο μετά το Φάληρο, κοντά στο ρέμα της Πικροδάφνης, στο καλαμάκι για την ακρίβεια, υπάρχει ένα καθολικό, στρατιωτικό νεκροταφείο, το «Εγγλέζικο» όπως το λένε οι κάτοικοι. Η επίσημη ονομασία του είναι "Πολεμικό Κοιμητήριο Φαλήρου, Phaleron War Cemetery."



Στο νεκροταφείο βρίσκονται θαμμένοι περίπου 2000 στρατιώτες της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, που βρήκαν τον θάνατο στην Ελλάδα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στον Εμφύλιο.

Αρχικά, η τοποθεσία χρησίμευσε ως κοιμητήριο για τους στρατιώτες της Κοινοπολιτείας που έπεσαν κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο του 1944-1945.



Στη συνέχεια, το Ελληνικό κράτος με την Κοινοπολιτειακή Επιτροπή Στρατιωτικών Τάφων (Commonwealth War Graves Commission), αποφάσισαν να μετατραπεί σε κοιμητήριο όλων των στρατιωτών της Κοινοπολιτείας που έπεσαν κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετέφεραν εκεί τα οστά τους από πεδία των μαχών, από προσωρινά στρατιωτικά νεκροταφεία, αλλά και από κοινά νεκροταφεία όλης της Ελλάδας.

Αρχιτέκτονας του κοιμητηρίου ήταν ο Λουί ντε Σουασόν (Louis de Soissons), Γαλλοκαναδός, ο οποίος σχεδίασε πολλά ακόμη κοιμητήρια για νεκρούς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.



Στο μνημείο του κοιμητηρίου, μνημονεύονται περίπου 2.882 στρατιώτες των οποίων δεν βρέθηκαν τα σώματα από τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα και την Κρήτη, το 1941 και την περίοδο 1944-1945 από τα Δωδεκάνησα, αλλά και τη Γιουγκοσλαβία μεταξύ 1943 και 1945.

Μέρος του κοιμητηρίου είναι και το μνημείο αποτεφρωμένων, στο οποίο μνημονεύονται 74 Ινδοί στρατιώτες οι οποίοι αποτεφρώθηκαν.

Στη βόρειο-ανατολική πλευρά του κοιμητηρίου υπάρχει τμήμα στο οποίο βρίσκονται τάφοι στρατιωτών και πολιτών που πέθαναν στην Ελλάδα αφού είχαν τραυματιστεί στον Πόλεμο της Κριμαίας και οι οποίοι είχαν αρχικά θαφτεί στο Αγγλο-Γαλλικό Κοιμητήριο του Φαλήρου, στο Νέο Φάληρο, όπου και βρίσκονταν μέχρι το 1966, όταν το εκεί νεκροταφείο μετακινήθηκε στο Πολεμικό Κοιμητήριο Φαλήρου, μετά από αίτημα της Ελλάδας.

Στο τμήμα αυτό στο οποίο βρίσκεται δίγλωσση επιγραφή με τίτλο: "Franco British Cemetery - Crimean War" και "Cimetiere Franco Britannique - Guerre de Crimée" βρίσκονται 23 τάφοι, οβελίσκος - κοινό μνημείο για τους Γάλλους και Βρετανούς στρατιώτες και έξη ακόμη επιτύμβιες στήλες.






Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο συστάθηκε η Κοινοπολιτειακή Επιτροπή Στρατιωτικών Τάφων (Commonwealth War Graves Commision) η οποία επιφορτίστηκε με το έργο της καταγραφής των πεσόντων από τους δυο Παγκόσμιους Πολέμους και την απονομή των αρμόζουσων τιμών προς αυτούς. Κατ'αυτόν τον τρόπο, στα στρατιωτικά νεκροταφεία που προϋπήρχαν στην Ελλάδα με πεσόντες κατά τον Α` Παγκόσμιο Πόλεμο, προστέθηκαν άλλα 3 στην Αθήνα, τη Σούδα και τη Ρόδο.





Στην είσοδο του νεκροταφείου, συναντήσαμε μαρμάρινες επιγραφές στα Ελληνικά και αγγλικά, βιβλίο επισκεπτών, καθώς και ένα δωρεάν ενημερωτικό φυλλάδιο.




Εκτός από την αναφορά στην ονομασία του. υπάρχει και η αναφορά ότι η γη του νεκροταφείου αποτελεί δωρεά του Ελληνικού λαού, στη μνήμη των ενταφιασμένων στρατιωτών, αεροπόρων και ναυτών.



Μια μεταλλική πλάκα με περιληπτική αναφορά στα στρατιωτικά γεγονότα της περιόδου 1940-1945, και την κατασκευή του νεκροταφείου.



Ίσως έχουμε συνηθίσει τα ορθόδοξα νεκροταφεία με τους στενούς διαδρόμους και τους σταυρούς, εδώ υπάρχει ανοιχτός χώρος που θυμίζει κάποιο πάρκο παρά ένα νεκροταφείο! Έτσι μάλλον εξηγείτε και η πινακίδα στην είσοδο που απαγορεύει το πικ νικ και τα σπορ εντός του....


Ο Λίθος της Μνήμης (Stone of Remembrance)





Their Name Liveth For Evermore



Ο Λίθος της Μνήμης, που μοιάζει με βωμό της ακρόπολης η σαρκοφάγο. Σχεδιάστηκε από τον Βρετανό αρχιτέκτονα Sir Edwin Lutyens και συναντάται σε πάρα πολλά στρατιωτικά νεκροταφεία.

Αρχικά χρησιμοποιήθηκε σε Κοιμητήρια πεσόντων του Α' Παγκοσμίου Πολέμου η γεωμετρία του είναι εμπνευσμένη από τον Παρθενώνα. Όπως συμβαίνει σε όλα τα συγκεκριμένα μνημεία στον κόσμο, έτσι και στο μνημείο του Συμμαχικού Νεκροταφείου υπάρχει η επιγραφή "Their Name Liveth For Evermore."


Η φράση προέρχεται από το εβραϊκό εκκλησιαστικό βιβλίο της Σοφίας του Σειράχ και γράφτηκε μετά από πρόταση του Βρετανού βραβευμένου ποιητή και συγγραφέα Rudyard Kipling, ο οποίος είχε χάσει τον γιο του κατά την διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.



Ο Σταυρός της Θυσίας πάνω σε ένα μικρό λόφο στην ευθεία από την είσοδο του νεκροταφείου




Θέα προς την θάλασσα..




Κατά 90% οι τάφοι είναι νέων παιδιών από 17 έως 30 ετών...





Οι νεκροί εβραϊκού θρησκεύματος δεν βρίσκονται χωριστά. Πάνω στην επιτάφια στήλη, υπάρχει το αστέρι του Δαβίδ




Τάφος νεαρού ετών 28...




Οι σειρές των τάφων έχουν διαταχθεί,με χρονολογική σειρά θανάτου Όσοι σκοτώθηκαν την ίδια μέρα, κείτονται πλάι-πλάι.


Πάρα πολλοί έχουν σκοτωθεί τον Απρίλιο του 1941, με τη γερμανική επίθεση. Ύστερα οι τάφοι αραιώνουν, και πυκνώνουν πάλι τον Δεκέμβριο του 1944 με τα Δεκεμβριανά. Τα μνήματα των νεκρών των Δεκεμβριανών βρίσκονται στα επάνω δεξιά του νεκροταφείου.





Η μεγάλη κατάφυτη έκταση με τα ομοιόμορφα μνήματα, το φρέσκο-κουρεμένο γκαζόν, τα λουλούδια και τα μυρωδικά, μαγνητίζουν το βλέμμα..




Πούθε ξεφύτρωσαν εδώ στ’ άδροσο περιγιάλι
τόσ’ άνθια μ’ ίδιο πλέξιμο και σάμπως από γύψο;
Ξέκοψα απ’ το σεργιάνημα κι ήρθα σ’ εσάς να σκύψω
που η πάχνη κιόλα σκέπασε της μνήμης το κρουστάλλι.


Αννόουν άγνωστο, κι εδώ κι εκεί και παραπέρα·
τι ξένοι αλλόκοτοι, άφησαν για μας τα κόκαλά τους
κι ουδέ το λιγοσύλλαβο δεν ξέρουμε όνομά τους
πρώτα αναστήματα που δεν τα ξαναβλέπει η μέρα.
Κι ούτε οι μανάδες, ακριβούς οπού τους είχαν, ούτε
ρούσες αρραβωνιαστικές ταίρι τους πια θα ιδούνε·
κάτι για τ’ άστρα από της γης τα βάθη τραγουδούνε
και μόνο εσείς, ακοίμητα τριζόνια, τους ακούτε.


Τύχη ζηλέψαν ηρωική του αιθέρα αυτοί οι κουρσάροι
που Σαλαμίνα πλεύρισαν και πιάσαν Μαραθώνα.
Καλοκαιριά παντοτινή μας διώχνει το χειμώνα,
μας φέρνουν κι απ’ τα πέλαγα χαιρετισμούς οι γλάροι.


Πολεμιστές αλλόφερτοι, βρήκατε εδώ τα Ηλύσια.
Μα να ’ν’ αλήθεια, το χωράει ο νους κι η αντρίκια γνώμη,
ω εσείς οι θαλασσόλυκοι κι εσείς οι ουρανοδρόμοι,
πως φέρνατε από τότε, λεν, ετούτα μας τ’ αλύσια;Γιώργος Κοτζιούλας. Τον έφεραν τα βήματά του στο Καλαμάκι την 25η Μαρτίου 1947.


Ανθισμένες πέργολες και ένα ζευγαράκι που είδαμε να κάθετε και να απολαμβάνει τον ανοιξιάτικο ήλιο....


Οι οκτώ μαρμάρινες στήλες στις οποίες αναγράφονται τα 2.882 ονόματα των πεσόντων

Η πρόσβαση είναι ελεύθερη όλες τις ώρες απλά τραβήξτε τον σύρτη και εισέλθετε.

Αποστολή - Φωτογραφίες: Χάρης Ντάκ
Κωνσταντίνος Δ.