Παρόλο που μια πρώτη μορφή εμβολιασμού πιστώνεται στους Κινέζους, στην ιστορία της Ιατρικής ως πρώτο εμβόλιο αναφέρεται αυτό κατά της Ευλογιάς, το οποίο ανακάλυψε ο Βρετανός γιατρός Έντουαρντ Τζένερ (Edward Jenner) το 1796.
Ο Τζένερ ζούσε και εργαζόταν στη μικρή πόλη Μπέρκλεϊ του Γκλόστερσερ. Σε εκείνη την περιοχή ήταν πολύ συχνή η προσβολή των βοοειδών από δαμαλίτιδα – μια μορφή ευλογιάς που προσβάλλει κατά κύριο λόγο τα βοοειδή. Επίσης, το 1788 η επιδημία ευλογιάς ήταν πολύ έντονη και ο Τζένερ παρατήρησε ότι όσοι γεωργοί είχαν προσβληθεί από την – πολύ ηπιότερη – δαμαλίτιδα, δεν προσβάλλονταν από ευλογιά, ενώ όσοι προσβάλλονταν δεν είχαν ποτέ αρρωστήσει από δαμαλίτιδα.
Τις παρατηρήσεις του αυτές τις έθεσε υπόψη μεγάλων επιστημόνων της Ιατρικής, οι οποίοι όμως δεν έδωσαν σημασία στο πόρισμά του, ότι δηλαδή το μικρόβιο της δαμαλίτιδας δημιουργεί ανοσία για την ευλογιά, αποδίδοντας τις περιπτώσεις που ανέφερε σε απλή σύμπτωση.
Ωστόσο ο Τζένερ είχε βάλει σκοπό της ζωής του να καταπολεμήσει την ευλογιά. Χρειαζόταν όμως, εκτός από τη στατιστική παρατήρηση, και μια πιο απτή απόδειξη. Με πειράματα διαπίστωσε ότι η δαμαλίτιδα μπορούσε να μεταδοθεί από έναν άνθρωπο στον άλλο με εμβολιασμό. Ήταν βέβαιος ότι ο εμβολιασμένος έτσι δεν θα είχε φόβο να προσβληθεί από ευλογιά, δεν μπορούσε όμως να βρει κανέναν να δεχτεί να του κάνει εμβόλιο δαμαλίτιδας.
Η ευκαιρία του δόθηκε όταν μία νεαρή αγρότισσα τον επισκέφθηκε με συμπτώματα δαμαλίτιδας. Ο Τζένερ πήρε προσεκτικά το υγρό των εξελκώσεων που είχαν εμφανιστεί στο χέρι της νεαρής γυναίκας και αποφάσισε να το μεταγγίσει στο σώμα ενός υγιούς ατόμου. Πίστευε ότι οι μικροοργανισμοί που προκαλούσαν τη δαμαλίτιδα θα έκαναν το σώμα του υγιούς ατόμου ικανό να αντιμετωπίσει τη μόλυνση από ευλογιά.
Πρώτος εμβολιασμένος ένας 8χρονος
Στις 14 Μαΐου του 1796 ο Τζένερ έκανε το πείραμά του στον οκτάχρονο Τζέιμς Φιπς, ο οποίος ήταν γιος του κηπουρού του, εμβολιάζοντάς τον με μικρόβιο δαμαλίτιδας. Αν η θεωρία του ήταν σωστή, ο Τζέιμς δεν θα πάθαινε ποτέ ευλογιά.
Ο Τζένερ έκανε δύο μικρές επιφανειακές τομές στον αριστερό βραχίονα του μικρού και τις επάλειψε με το υγρό που είχε αφαιρέσει από τη νεαρή αγρότισσα. Ύστερα επέδεσε τον βραχίονα.
Ο μικρός Τζέιμς προσβλήθηκε από πολύ ήπια μορφή δαμαλίτιδας. Τον επόμενο Ιούλιο, όταν είχε συνέλθει τελείως, ο Τζένερ τον εμβολίασε και πάλι, αυτή τη φορά με κανονικό ιό ευλογιάς. Ο μικρός δεν προσβλήθηκε από ευλογιά κι έτσι ο Τζένερ είχε την επιβεβαίωση της θεωρίας του. Το πείραμά του όμως θα μπορούσε να του έχει στοιχίσει ως και τη ζωή του: Αν αποτύγχανε και ο μικρός πέθαινε από ευλογιά, θα θεωρούνταν δολοφόνος.
Ο Βρετανός γιατρός δεν δίστασε να επαναλάβει το πείραμα και σε άλλα παιδιά, μεταξύ των οποίων ήταν και ο ηλικίας 11 μηνών γιος του. Μετά την επιτυχία του εγχειρήματος, πολλοί ήταν αυτοί που δέχτηκαν χωρίς φόβο να τους εμβολιάσει κατά της ευλογιάς.
Το 1797 υπέβαλε τα αποτελέσματα των ερευνών του στη Βασιλική Εταιρεία, η οποία τα απέρριψε. Τελικά την επόμενη χρονιά (1798) και μετά από νέα υποβολή, η Εταιρεία ενέκρινε τη δημοσίευσή τους, η οποία πραγματοποιήθηκε υπό τον τίτλο “Έρευνα επί των αιτίων και των αποτελεσμάτων της ευλογιάς” (An Inquiry into the Causes and Effects of the Variolae Vaccinae). Ο Τζένερ αποκάλεσε τη διαδικασία vaccination (εμβολιασμός) από το όνομα του ιού variolae vaccinae, ενώ ήταν και ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο virus (ιός).
Εμβολιασμός, μια πράξη απεχθής…
Πάντως, η δημοσίευσή του δεν έγινε ευμενώς δεκτή. Αντίθετα, λοιδορήθηκε σχεδόν από το σύνολο του Τύπου, ενώ σφοδρή ήταν και η επίθεση που δέχθηκε από τον Κλήρο, ο οποίος ισχυριζόταν ότι ο εμβολιασμός ήταν απεχθής πράξη και ενάντια στη θεϊκή θέληση.
Λίγο αργότερα, και παρά τις αντιδράσεις, ο εμβολιασμός εισήχθη στο νοσοκομείο του Αγίου Θωμά. Στην πράξη, πρώτα χρησιμοποιήθηκε στον βρετανικό στρατό και το ναυτικό και κατόπιν σε όλη την Αγγλία.
Η μέθοδος γρήγορα διαδόθηκε τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Μάλιστα ο βασιλιάς της Αγγλίας εντυπωσιάστηκε τόσο από τα αποτελέσματα της μεθόδου του Τζένερ ώστε του παραχώρησε την άδεια να “αφιερώσει τη δεύτερη έκδοση του έργου του στον βασιλέα”.
Η αντίδραση, ωστόσο, εξακολουθούσε και ο Τζένερ, ο οποίος είχε κατασκευάσει ένα μικρό νοσοκομείο πλάι στο ιατρείο του και εμβολίαζε τον κόσμο δωρεάν, άρχισε να αντιμετωπίζει σοβαρές οικονομικές δυσχέρειες. Οικονομική ενίσχυση του ήρθε από τη βρετανική κοινότητα της Ινδίας και μόνο το 1807 ευδόκησε το κοινοβούλιο να τον επιχορηγήσει με το ποσό των 20.000 λιρών.
Αρκεί να σημειωθεί ότι κάθε μέρα ο Τζένερ έκανε 300 εμβολιασμούς, φυσικά δωρεάν. Έτσι, μέσα σε 18 μήνες η ευλογιά περιορίστηκε στην Αγγλία κατά 75%.
Εκατόν ογδόντα χρόνια αργότερα, το 1980, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ανακοίνωσε επίσημα ότι το όραμα που είχε ο Τζένερ το 1801, δηλαδή την πλήρη εξάλειψη της ευλογιάς, είχε επιτέλους γίνει πραγματικότητα: “Η ευλογιά είναι νεκρή” (Smallpox is dead).
Σήμερα ο Έντουαρντ Τζένερ, εκτός από επινοητής του εμβολιασμού, θεωρείται και ο “πατέρας της ανοσολογίας”. Η ανακάλυψή του θεωρείται ότι έσωσε περισσότερες ζωές σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ιατρική ανακάλυψη.
Στη φωτό: Χαρακτικό προς εμπαιγμό του Τζένερ και του εμβολιασμού του. Λονδίνο, 1802.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου