Σπούτνικ 1

 Είναι ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη και αποτέλεσε το πρώτο κεφάλαιο της Οδύσσειας του Διαστήματος. Εκτοξεύθηκε από τη Σοβιετική Ένωση στις 4 Οκτωβρίου 1957, πιάνοντας στην κυριολεξία στον ύπνο τη μεγάλη της αντίπαλο ΗΠΑ, που σκόπευε αυτή να έχει τη μεγάλη τιμή.

Η ιστορία του Σπούτνικ (Sputnik, συνοδός ή συνταξιδιώτης στα ρωσικά) και κατ' επέκταση του διαστημικού προγράμματος της ΕΣΣΔ ξεκίνησε στις 27 Μαΐου 1954, όταν ο σχεδιαστής και μηχανικός πυραύλων Σεργκέι Καραλιόφ πρότεινε το σχέδιο στον Υπουργό Αμυντικών Βιομηχανιών Ντμίτρι Ουστίνοφ, με την υπενθύμιση ότι οι σοβιετικοί επιστήμονες είχαν τη σχετική τεχνογνωσία. Άλλωστε, είχαν κληρονομήσει, όπως και οι Αμερικανοί, τα τελευταία επιτεύγματα της πυραυλικής από τους συναδέλφους τους της Ναζιστικής Γερμανίας, που προσπαθούσε να αναπτύξει τηλεκατευθυνόμενα βλήματα.

Το σχέδιο του Καραλιόφ θα έμενε στο συρτάρι κάποιου γραφειοκράτη, αν στις 29 Ιουλίου 1955 ο αμερικανός πρόεδρος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ δεν ανακοίνωνε ότι η χώρα του προτίθεται να εκτοξεύσει ένα τεχνητό δορυφόρο το 1957, με αφορμή το Διεθνές Γεωφυσικό Έτος. Η πρόθεση των Αμερικανών αφύπνισε τους σοβιετικούς ιθύνοντες, που αποφάσισαν να υλοποιήσουν το σχέδιο Καραλιόφ με ντιρεκτίβα του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΣΕ. Πολιτικοί και επιστήμονες στις ΗΠΑ δεν πήραν στα σοβαρά την ανακοίνωση των Σοβιετικών. Τη θεώρησαν απλή προπαγάνδα, καθώς πίστευαν ότι δεν ήταν ακόμη έτοιμοι για ένα τόσο μεγάλο κατόρθωμα.

Διαψεύστηκαν, όμως, καθώς στις 21:28:34 της 4ης Οκτωβρίου 1957 ένας πύραυλος - φορέας R-7 εκτοξεύθηκε από την περιοχή Τιουρατάμ του Καζακστάν, εκεί που σήμερα βρίσκεται το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ. Μετέφερε τον Σπούτνικ 1, μια αλουμινένια σφαίρα με τέσσερις κεραίες, διάμετρο 1,17 μ. και βάρος 84 κιλά. Τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη με απόγειο 942 χιλιόμετρα και περίγειο 231 χιλιόμετρα.

Εκτελούσε μια πλήρη περιστροφή της Γης κάθε 96 λεπτά και παρέμεινε σε τροχιά μέχρι τις 4 Ιανουαρίου 1958, οπότε εισήλθε στην ατμόσφαιρα και καταστράφηκε. Ο Σπούτνικ 1, όπως και άλλοι που ακολούθησαν, εφοδίασαν τους επιστήμονες με πολύτιμα στοιχεία για τις θερμοκρασίες που επικρατούν στο διάστημα, τις πιέσεις, τα σωματίδια, τις ακτινοβολίες και τα μαγνητικά πεδία.

Η επιτυχία των Σοβιετικών εντυπωσίασε όλο τον κόσμο κι έγινε πρωτοσέλιδο σχεδόν παντού. Οι Αμερικανοί, όχι μόνο θορυβήθηκαν για την αποτυχία τους, αλλά ανησύχησαν με την εξέλιξη του πυραύλου R-7, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικούς σκοπούς. Έβαλαν τα δυνατά τους τους επόμενους μήνες κι έδωσαν τη δική τους απάντηση στον Σπούτνικ, με την εκτόξευση του Εξπλόρερ 1 στις 31 Ιανουαρίου 1958. Παράλληλα, ξεκίνησαν μια κούρσα εξοπλισμών με τη μεγάλη τους αντίπαλο. Άλλωστε, ήταν η εποχή του Ψυχρού Πολέμου.