Γιατί γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου;

Κάθε Δεκέμβριο, γιορτάζουμε τα γενέθλια του Ιησού Χρηστού. Ωστόσο, χωρίς κάποιο επίσημο

αρχείο της πραγματικής ημερομηνίας γέννησής Του, η 25η Δεκεμβρίου μοιάζει σαν μια αυθαίρετη ημέρα που επιλέχτηκε τυχαία.



Πότε γεννήθηκε ο Ιησούς;
Στην Βίβλο δεν αναφέρεται συγκεκριμένος μήνας -ή και εποχή- για τη γέννηση του Ιησού, οπότε οι ιστορικοί βασίστηκαν σε άλλες ενδείξεις για να εκτιμήσουν το πότε συνέβη αυτό. Ένα από αυτά ήταν ότι οι βοσκοί πήγαν τα πρόβατά τους στον τόπο της Γέννησης, κάτι που συχνά αναφέρεται ως απόδειξη ότι, πιθανότατα, γεννήθηκε την άνοιξη. Μερικοί υποστηρίζουν ότι οι ήπιοι χειμώνες του Ισραήλ επιτρέπουν στα πρόβατα να βόσκουν ακόμη και τον Δεκέμβριο.


The Adoration of the Shepherds, Sebastiano Conca, 1720


Μια ένδειξη που αναφέρεται συγκεκριμένα στις 25 Δεκεμβρίου προέρχεται από την ιστορία της ξαδέλφης της Παρθένου Μαρίας, της Ελισάβετ, η οποία ήταν κοντά στα γηρατειά χωρίς να έχει αποκτήσει παιδί. Μια μέρα, ο σύζυγός της, ο ιερέας Ζαχαρίας, έκαιγε θυμίαμα στο ναό όταν ο αρχάγγελος Γαβριήλ εμφανίστηκε με καλά νέα. Η Ελισάβετ θα γεννούσε έναν γιο. Οι πρώτοι χριστιανοί πίστεψαν ότι ο Ζαχαρίας βρισκόταν πιθανότατα στο ναό για τον Γιομ Κιπούρ, το οποίο πίστευαν ότι συνέβαινε πάντα στις 24 Σεπτεμβρίου (στην πραγματικότητα, αλλάζει κάθε χρόνο με βάση το εβραϊκό σεληνιακό ημερολόγιο). Εννέα μήνες μετά, στις 24 Ιουνίου, ήταν η ημερομηνία της γέννησης -και της γιορτής- του γιου της Ελισάβετ και του Ζαχαρία, του Ιωάννη του Βαπτιστή. Όταν αργότερα ο αρχάγγελος Γαβριήλ επισκέφθηκε αργότερα την Παρθένο για να την ενημερώσει ότι και εκείνη θα αποκτούσε έναν γιο, ανέφερε ότι η Ελισάβετ ήταν στον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της. Αυτό σημαίνει ότι ο Ιησούς θα γεννιόταν στα τέλη Δεκεμβρίου -τη νύχτα της 24ης Δεκεμβρίου ή τις πρώτες ώρες της 25ης Δεκεμβρίου.

Μια άλλη θεωρία προτείνει ότι οι Χριστιανοί κατέληξαν στην 25η Δεκεμβρίου με βάση μια αρχαία εβραϊκή ιδέα ότι οι προφήτες πεθαίνουν στα γενέθλιά τους. Κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ., θεολόγοι όπως ο Τερτυλλιανός και ο Ιππόλυτος χρονολόγησαν την Σταύρωση του Ιησού στις 25 Μαρτίου, καθώς συνέβη γύρω στο Πάσχα. Αλλά, ο Σέξτος Ιούλιος ο Αφρικανός (ή Σέξτος Ιούλιος ο Λίβυος) πίστευε ότι ο θάνατος και η σύλληψη του Ιησού συνέπεσαν στις 25 Μαρτίου, και έτσι, η Γέννησή Του συνέβη στις 25 Δεκεμβρίου.

Η πρώιμη ιστορία των Χριστουγέννων
Ακόμα κι αν, στις 24 Σεπτεμβρίου, ο Ζαχαρίας βρισκόταν στο ναό, ο αρχάγγελος Γαβριήλ επισκέφτηκε την Παρθένο ακριβώς έξι μήνες αργότερα και ο Ιησούς γεννήθηκε ακριβώς στις 25 Δεκεμβρίου, είναι πιθανό να γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα εκείνη την ημέρα και για άλλους λόγους.


Πίνακας που απεικονίζει τα Σατουρνάλια, Antoine Callet, 1783


Οι Χριστιανοί του 3ου αιώνα λάτρευαν τον Υιό του Θεού. Ταυτόχρονα, οι ειδωλολάτρες λάτρευαν τον Θεό Ήλιο. Στη δεκαετία του 270 μ.Χ., ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αυρηλιανός διέδωσε τη λατρεία του Sol Invictus, δηλαδή του "Ακατανίκητου Ήλιου", του οποίου η γιορτή γιορτάστηκε στις 25 Δεκεμβρίου. Άλλοι Ρωμαίοι γιόρταζαν τον περσικό θεό Μίθρα, του οποίου η ημέρα της γιορτής του ίσως να ήταν η 25η Δεκεμβρίου. Επίσης, υπήρχαν τα Σατουρνάλια, μια ετήσια ρωμαϊκή γιορτή από τις 17 έως τις 23 Δεκεμβρίου. Εν ολίγοις, οι αρχαίοι Ρωμαίοι είχαν συνηθίσει να γιορτάζουν κάτι στα τέλη Δεκεμβρίου.

Τελικά, το 313, επί Μεγάλου Κωνσταντίνου στην Ρώμη, ο αυτοκράτορας και ο συνάδελφός του Λικίνιος εξέδωσαν το Διάταγμα των Μεδιολάνων, το οποίο νομιμοποίησε τον Χριστιανισμό και καταδίκασε τη συνεχιζόμενη δίωξη των Χριστιανών. Ο Κωνσταντίνος ήταν πιστός Χριστιανός και πέρασε το υπόλοιπο της βασιλείας του διαδίδοντας τη θρησκεία σε όλη την αυτοκρατορία. Το πρώτο γνωστό αρχείο για την 25η Δεκεμβρίου ως τα επίσημα γενέθλια του Ιησού είναι από το 336, έναν χρόνο πριν πεθάνει ο Κωνσταντίνος. Επειδή η ημερομηνία αναφέρεται σε έναν τόμο που περιέχει και άλλες σημαντικές θρησκευτικές ημερομηνίες, ορισμένοι έχουν υποθέσει ότι πιθανότατα πραγματοποιήθηκε μια γιορτή, και το 336 αναφέρεται συχνά ως τα πρώτα γνωστά "Χριστούγεννα".

Το αν οι Χριστιανοί γιόρτασαν τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου πριν από το 336 μπορεί να είναι άγνωστο, αλλά γνωρίζουμε ότι το έθιμο έγινε γρήγορα αποδεκτό. Μέχρι το τέλος του 4ου αιώνα, οι χριστιανοί επίσκοποι διοργάνωσαν Χριστουγεννιάτικη Λειτουργία σε όλη τη Ρώμη και σύντομα, οι ειδωλολατρικές γιορτές έφυγαν από το προσκήνιο. Το γεγονός ότι τα Χριστούγεννα αντικατέστησαν -ουσιαστικά- τις παλαιότερες παραδόσεις ίσως είναι σύμπτωση, αλλά ορισμένοι πιστεύουν ότι αυτό έγινε λόγω του σχεδιασμού.