Ίντερνετ, Χρήμα και Εξουσία

 

Πώς τα social media συνδυάζονται με τον Καπιταλισμό της Παρακολούθησης και πώς σηματοδοτούν τον έλεγχο του χρηματιστικού κεφαλαίου;


Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου


Στο προηγούμενο άρθρο αυτής της σειράς (https://kosmodromio.gr/2021/11/30/katastrefontas-to-nohma/) εξετάσαμε το πώς τα κοινωνικά μέσα συμβάλλουν στην «καταστροφή του νοήματος», στην αποδόμηση δηλαδή των πνευματικών, ψυχικών και ηθικών προϋποθέσεων της ανθρώπινης ύπαρξης και ενισχύουν την προσπάθεια του ανερχόμενου ολοκληρωτισμού της εποχής μας να μετατρέψει τους ανθρώπους σε αγέλη, ανίσχυρο αντικείμενο της εξουσίας του. Στο παρόν άρθρο θα δούμε ειδικότερα πώς αυτά όλα συνδυάζονται με τον Καπιταλισμό της Παρακολούθησης και πώς σηματοδοτούν τον έλεγχο του χρηματιστικού κεφαλαίου επί μιας όλο και ισχυρότερης και διεισδυτικότερης μορφής εξουσίας, δηλαδή της «πνευματικής εξουσίας».


Η κρίση στις ΗΠΑ αποκαλύπτει τον ρόλο των πλατφορμών


Πριν από ένα χρόνο είδαμε τους ιδιοκτήτες των αμερικανικών τηλεοπτικών εταιρειών να αποφασίζουν τη λογοκρισία του ίδιου του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, δηλαδή, θεωρητικά και φαινομενικά, του ισχυρότερου ανθρώπου στη Γη. Μετά είδαμε δύο δισεκατομμυριούχους από την Καλιφόρνια, τους ιδιοκτήτες του Facebook και του Twitter, να λογοκρίνουν τους λογαριασμούς του Προέδρου. Στη συνέχεια, το Facebook ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να λογοκρίνει ότι θεωρεί ως αντιεπιστημονικές απόψεις για τον κορονοϊό.


Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι τέτοιες αποφάσεις δεν αντανακλούν μόνο την προσωπική απόφαση των ιδιοκτητών και διευθυντών των δύο γιγάντων των Social Media, αλλά και την πολιτική βούληση της πλειοψηφίας του μεγάλου παγκόσμιου χρηματιστικού κεφαλαίου, το οποίο άλλωστε έχει κάνει θυελλώδεις προόδους στον απευθείας έλεγχο και της ενημέρωσης, και της πολιτικής και του συνόλου των κρατικών και κοινωνικών θεσμών. Στη Βρετανία π.χ ο Μπόρις Τζόνσον διόρισε έναν τραπεζίτη της Goldman Sachs ως επικεφαλής του BBC. Περίπου ταυτόχρονα, ο κ. Μακρόν, ο τραπεζίτης των Rothschild που έγινε πρόεδρος της Γαλλίας, όπως και η ιταλική κυβέρνηση, επίσης υπό τον Μάριο Ντράγκι, έναν άνθρωπο της Goldman Sachs, προσέλαβαν έναν αριθμό από ιδιωτικές επιχειρήσεις να διευθύνουν περίπου τα κράτη τους, ενώ σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση πολλαπλασιαζόταν η ανάθεση σε ιδιωτικές εταιρείες συμβουλευτικής καθηκόντων που ανετίθεντο παραδοσιακά σε κράτη. Και παρ’ ημίν αυτό ετοιμάζεται να κάνει η «κυβέρνηση της λεηλασίας», του κ. Μητσοτάκη, αν κρίνουμε από τις δηλώσεις του κ. Χατζηδάκη, που ανακάλυψε ξαφνικά την αναποτελεσματικότητα του ελληνικού κράτους (υπεύθυνο για την οποία είναι το … δικό του κόμμα, όπως και τα άλλα που κυβέρνησαν την Ελλάδα!)


Δεν έχουμε την παραμικρή συμπάθεια για τον κ. Τραμπ, εκπρόσωπο ενός εξαιρετικά επικίνδυνου εξτρεμιστικού ολοκληρωτικού ρεύματος, μιας sui generis παγκόσμιας ακροδεξιάς, που επιχειρεί να κατασκευάσει «από τα πάνω» μια πολιτική δύναμη κάπως ανάλογη με τον ναζισμό και τον φασισμό, ως προς την ιστορική λειτουργία που έρχεται να εκπληρώσει, αλλά πολύ πιο επικίνδυνη λόγω των μέσων καταστροφής που διαθέτουμε σήμερα και που δεν διαθέταμε στο παρελθόν. Θεωρούμε επίσης εξαιρετικά ανησυχητική τη διάδοση, μέσω του Internet, κάθε είδους παράλογων ανοησιών για τον κορονοϊό και πολλά άλλα θέματα. Το πρόβλημα όμως είναι ότι κανείς δεν έχει αναθέσει στο Facebook και το Twitter να προστατεύσουν τις κοινωνίες μας από τον Τραμπ ή από την παραφροσύνη όσων αμφισβητούν την ίδια την ύπαρξη του κορονοϊού, την ανάγκη λήψης μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας και την ίδια την επιστήμη και τη λογική. (Το πιο δυσάρεστο με όλους αυτούς, θύματα στην πραγματικότητα μιας συνωμοσίας ενώ νομίζουν ότι την αποκαλύπτουν, είναι ότι εξουδετερώνεται έτσι η έλλογη και εντελώς απαραίτητη αμφισβήτηση της κατεστημένης πολιτικής και ιατρικής άποψης, διοχετεύοντας τη χρήσιμη, όταν είναι όμως κριτική και έλλογη, αμφιβολία και αμφισβήτηση σε έναν «θρησκευτικού», «φονταμενταλιστικού» τύπου ανορθολογισμό). Το θέμα είναι ότι αν χρειάζεται να γίνει κάτι τέτοιο, αν δηλαδή χρειάζεται να παρθούν μέτρα λογοκρισίας, αυτό είναι δουλειά των δημόσιων αρχών μιας χώρας, όχι μιας φούχτας μεγάλων ολιγοπωλιακών επιχειρήσεων, όπως του Facebook και του Twitter.


Καταλαμβάνοντας το μυαλό της ανθρωπότητας


Η Google, το Facebook, το Twitter, η Amazon, η Apple, η Microsoft και άλλες ανάλογες εταιρείες ισχυρίζονται ότι είναι απλώς ιδιωτικές εταιρείες που παρέχουν μόνο τεχνική εξυπηρέτηση στους πολίτες για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους ή να αναζητήσουν πληροφορίες στο διαδίκτυο. Πρόκειται για πολύ μεγάλο ψέμα. Πρακτικά εδώ έχουμε να κάνουμε με ιδιωτικές εταιρείες, ελεγχόμενες από το μεγάλο διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο που απέκτησαν μια τεράστια δύναμη να χειραγωγούν και να διαμορφώνουν τις απόψεις της κοινωνίας αλλά και την πληροφορία που δέχεται ή δεν δέχεται, αλλά και τη δυνατότητα να συλλέγουν κάθε είδους πληροφορίες σχετικά με τους πελάτες τους, που είναι ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας. Σε κανένα άτομο ή κάτοχο κεφαλαίου δεν θα έπρεπε να επιτρέπεται η συγκέντρωση τέτοιας εξουσίας πάνω στην κοινωνία.


Η δυνατότητα των πλατφορμών του διαδικτύου να λογοκρίνουν τον Πρόεδρο των ΗΠΑ δεν αποδεικνύει μόνο την απαράδεκτα σχεδόν μονοπωλιακή θέση τους στην «αγορά» των ιδεών και της πληροφορίας. Αποδεικνύει επίσης ότι έχουν αποκτήσει ήδη ένα σημαντικό κομμάτι της ίδιας της πολιτικής εξουσίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και διεθνώς. Πάντα οι καπιταλιστές είχαν πολύ μεγάλη επιρροή στην εξουσία, τώρα όμως αρχίζουν να την ασκούν οι ίδιοι. (Σημειωτέον, το ίδιο συμβαίνει, δηλαδή η απόκτηση μέρους της πολιτικής εξουσίας, συμβαίνει και με τους τρεις οίκους αξιολόγησης, που το 2011 απείλησαν να υποβαθμίσουν την πιστοληπτική ικανότητα της υπερδύναμης, αναγόμενες σε υπερκείμενο θεσμό).


Ο Καπιταλισμός της Παρακολούθησης (Surveillance Capitalism)


Οι γίγαντες του Ίντερνετ πραγματοποιούν επίσης και μια άλλη λειτουργία. Συγκεντρώνουν δισεκατομμύρια στοιχεία (bits) πληροφοριών που αφορούν την προσωπική ζωή, τις ιδεολογικές τάσεις, τις σεξουαλικές προτιμήσεις, τα προβλήματα υγείας και τις οικονομικές συναλλαγές των πολιτών. Τις πληροφορίες αυτές είναι μόνο αυτές σε θέση να συγκεντρώσουν, λόγω της μονοπωλιακής θέσης τους, και τις χρησιμοποιούν, χωρίς να αποζημιώσουν αυτούς από τους οποίους τις παίρνουν και χωρίς να πληρώνουν φόρους ή δικαιώματα για την εμπορευματοποίηση και χρήση των αισθημάτων και των ιδεών των ανθρώπων.


Η οικονομική εκμετάλλευση των πολιτών, δια της άντλησης υπεραξίας από τις προσωπικές πληροφορίες, δεν είναι η μόνη, ούτε και η χειρότερη πρακτική τους. Κάνοντάς το αποκτούν επίσης πολύ μεγάλη δυνατότητα να χρησιμοποιούν αυτές τις πληροφορίες για να τροποποιούν τη συμπεριφορά των καταναλωτών των υπηρεσιών τους προς κατευθύνσεις που δεν απηχούν την ελεύθερη βούλησή τους. Μπορούν να «στοχοποιήσουν» εκατομμύρια πολιτών με ισχυρά, ενίοτε και προσωποποιημένα μηνύματα, χρησιμοποιώντας την συντριπτική τεχνολογική τους υπεροχή και την απουσία ανταγωνισμού. Οι πλατφόρμες του Ίντερνετ δεν εκμεταλλεύονται μόνο ανθρώπους, είναι όλο και περισσότερο σε θέση να διαμορφώσουν τις ιδέες ολόκληρων κοινωνιών και τη συμπεριφορά των ανθρώπων.


Αποφασίζουν εκλογικά αποτελέσματα!


Η επιρροή τους περιλαμβάνει την οικονομική ζωή, τις καταναλωτικές συμπεριφορές, αλλά και την ίδια την πολιτική ζωή όπως απεκάλυψαν τα περιστατικά με τον Τραμπ. Για να δώσουμε ένα μόνο από πάρα πολλά παραδείγματα διεθνώς, στη Δομινικανική Δημοκρατία, συγκεντρώνοντας προσωπικά δεδομένα κατάφεραν να ταξινομήσουν σε μεγάλες κατηγορίες τους χρήστες του διαδικτύου. Στους πιο συντηρητικούς και εύπορους έστειλαν μηνύματα που τους προέτρεπαν να πάνε να ψηφίσουν για να μην πάρουν την εξουσία οι ριζοσπάστες. Στους πιο ριζοσπάστες και λιγότερο προνομιούχους ψηφοφόρους έστειλαν μηνύματα να μην πάνε να ψηφίσουν γιατί όλοι οι πολιτικοί και όλα τα κόμματα είναι το ίδιο.


Η χειραγώγηση μέσω του Ίντερνετ πήρε κολοσσιαίες διαστάσεις στις εκλογές της Βραζιλίας και δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι και ο παράφρων ακροδεξιός «καραγκιόζης», ο Μπολσονάρου ο ίδιος, δημιουργήθηκε ως «πολιτικός» δια του Ίντερνετ. Φαίνεται μάλιστα ότι αυτοί που τον «έστησαν» ως υποψήφιο Πρόεδρο, φοβόντουσαν ότι θα τα κάνει θάλασσα και είναι πιθανό ότι ήταν πίσω από μια υποτιθέμενη δολοφονική απόπειρα εναντίον του, που αφενός τον έκανε συμπαθή, αφετέρου τους επέτρεψε να τον «αποσύρουν», αναλαμβάνοντας αυτοί δια του Ίντερνετ την συνέχεια της προεκλογικής εκστρατείας του που απεδείχθη νικηφόρα, χάρη στον βομβαρδισμό των εκλογέων με εκατομμύρια προσωποποιημένα μηνύματα. Και στις ΗΠΑ επίσης, η χειραγώγηση των εκλογέων μέσω του Ίντερνετ, έπαιξε σημαντικό ρόλο στα εκλογικά τους αποτελέσματα. Χάρη στη συνεργασία της Google με την Cambridge Analytica και την παροχή στη δεύτερη προσωπικών στοιχείων για εκατομμύρια πολίτες, έγινε δυνατή η καθοριστική επιρροή στο εκλογικό αποτέλεσμα δεκάδων χωρών.


Σε άλλες περιπτώσεις έχει αποδειχθεί επίσης ότι η Google χειραγωγεί ευρέως τον δημόσιο διάλογο, καθώς επεμβαίνει είτε ενισχύοντας, είτε αποσβένοντας μηνύματα μέσω των μηχανών αναζήτησης. Οι πλατφόρμες ασκούν την ανεξέλεγκτη και αρρύθμιστη εξουσία τους όχι μόνο για να σταματήσουν παλαβά και επικίνδυνα για την υγεία των ανθρώπων fake news, όπως αυτά που διαδόθηκαν για τον κορονοϊό (κάτι άλλωστε που έκαναν μόνο ένα χρόνο μετά την εμφάνιση της πανδημίας), αλλά χρησιμοποιούν τη δύναμή τους και εναντίον οποιουδήποτε δεν τους αρέσει. Στις ΗΠΑ π.χ. απεδείχθη, και το ομολόγησαν και οι ίδιοι, ότι λογοκρίνουν αίφνης το αριστερό σάιτ WSWS, υπό την έννοια ότι έχουν κάνει πάρα πολύ δύσκολη την εμφάνιση των αναρτήσεών του στα αποτελέσματα των μηχανών αναζήτησης (τα «ψαχτήρια»).

Πηγή: ΚΟΣΜΟΔΡΟΜΙΟ