Μια σύντομη αναδρομή στα "ερυθρά λειτουργικά υποδήματα" του Πάπα

 

Τα κόκκινα παπούτσια του Βενέδικτου ΙΣΤ' του απέφεραν το παρατσούκλι "Πάπας Πράντα"

Αν τα ράσα κάνουν τον παπά, τότε τα παπούτσια κάνουν τον Πάπα. Και πιο συγκεκριμένα, τα "ερυθρά λειτουργικά υποδήματα", που στα ελληνικά επικράτησε να ονομάζονται "τιμία εμβάδα" ή "παντόφλα του Πάπα".



Κάθε ζευγάρι από αυτά τα υποδήματα έχει και μια ιστορία, τόσο στα βιβλία της ιστορίας, όσο και στην οθόνη -από την σειρά του HBO "The Young Pope" (2016) με τον Τζουντ Λο ως Πάπας Πίος ΙΓ', μέχρι το "Two Popes" (2019) η οποία περιστρέφεται γύρω από τις διαφορές μεταξύ του σημερινού Πάπα Φραγκίσκου και του προκάτοχού του -που του άρεσε η καλοπέραση- Βενέδικτου ΙΣΤ'.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, συνήθως, ο Πάπας έχει δύο είδη κόκκινων παπουτσιών: τα εσωτερικά "ερυθρά λειτουργικά υποδήματα" από μετάξι και χρυσό μπροκάρ, και ένα ζευγάρι σαν μοκασίνια για έξω, που συνήθως είναι απλό κόκκινο.

Οι ρίζες των παπουτσιών πηγαίνουν πίσω στα χρόνια του Βυζαντίου, όταν οι βασιλείς των Νορμανδών τα φορούσαν ως σύμβολο αιματηρού μαρτυρίου. Στα χρόνια των διαδόχων τους, τα κόκκινα παπούτσια έγιναν σύμβολο υψηλής μόδας για τους αριστοκράτες. Αν κάποιος φορούσε κόκκινα παπούτσια, ήταν κάποιος.

Ιστορικά, η ζωή στο Βατικανό ήταν πολυτελής.

Για παράδειγμα, ο Πάπας Μαρτίνος Δ' ξόδεψε μια περιουσία για να φέρει στο Βατικανό τις αγαπημένες του λιχουδιές από πεπόνι και χέλια που ήταν βρασμένα σε κρασί. Ο Πάπας Λέων Ι' είχε έναν λευκό ελέφαντα ως κατοικίδιο με το όνομα "Hanno".

Η υπερβολή ήταν συνήθης και, από αυτή, δεν έλειπαν ούτε τα παπούτσια του Πάπα, τα οποία έγιναν όλο και πιο περίτεχνα και οι πιστοί τα φιλούσαν όπως ακριβώς φιλούν το δαχτυλίδι του Παπά.

Τα παπούτσια που έφτιαξαν στον Πίο Ι' οι αδερφές του

Τα κόκκινα παπούτσια του Πίου Ι'

Ο Πίος Ι' υπέφερε από κακή κυκλοφορία του αίματος και η υγεία του ήταν συνεχώς άσχημη, οπότε οι αδελφές του τού έφτιαξαν ένα ζευγάρι λευκά μοκασίνια -αλλά είχε και ένα κόκκινο, χνουδωτό ζευγάρι.

Ο Παύλος ΣΤ' (1897-1978)

Το 1958, η συνήθεια του Πάπα Ιωάννη ΚΓ' να διακοσμεί τα παπούτσια με χρυσές αγκράφες και σταυρούς κόπηκε από τον διάδοχό του, τον Παύλο ΣΤ' το 1969. Ο ίδιος, απαγόρευσε το ποδοφίλημα καθώς και τις εσωτερικές παντόφλες εντελώς.

Ο Ιωάννης Παύλος Β'

Τα χρόνια πέρασαν, και το ίδιο και τα πολυτελή παπούτσια, και έτσι, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β' επέλεξε ένα ζευγάρι καφετί μοκασίνια.

Ο Βενέδικτος ΙΣΤ'

Το 2005 όμως, ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ' εμφανίζεται με ένα ζευγάρι λαμπερές κόκκινες παντόφλες και για πολλούς, η επανεμφάνισή τους θεωρείται επέκταση των συντηρητικών του θέσεων μέσα στους κύκλους της Εκκλησίας. Από όλους τους Πάπες, ίσως είχε την πιο συναρπαστική σχέση με τις ιερές παντόφλες. Υπάρχει μια φήμη ότι τα παπούτσια του ήταν επώνυμου σχεδιαστή, κάτι που του απέφερε το παρατσούκλι "Πάπας Πράντα". Μάλιστα, το 2007, το Esquire τον ανακήρυξε "Accessorizer of the Year". Όπως αποδεικνύεται, τα παπούτσια ήταν δημιουργία του Ιταλού Adriano Stefanelli, ο οποίος έχει πελάτες όπως ο Μπαράκ Ομπάμα. Η φρενίτιδα των ΜΜΕ για τα παπούτσια ήταν τόσο μεγάλη που δόθηκε στη δημοσιότητα -από τον Stefanelli- μια φωτογραφία στην οποία χαρίζει τα παπούτσια στον Πάπα το 2005.

Ο Stefanelli και ο Βενέδικτος στο Βατικανό το 2005

Το 2013, ο Βενέδικτος παραιτήθηκε. "Όταν ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ' εγκατέλειψε το Βατικανό και τον παπισμό", ανέφερε το NPR, "εγκατέλειψε και τα κόκκινα παπούτσια του και έβαλε ένα ζευγάρι μεξικάνικα δερμάτινα μοκασίνια. Τα παπούτσια, τρία ζευγάρια, δύο μπορντό και ένα καφέ, ήταν δώρο στον Πάπα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στο Μεξικό". Ήταν μια συμβολική αναχώρηση από τις συνήθειές του.

Ο Πάπας Φραγκίσκος

Σήμερα, ο λιγότερο παραδοσιακός Φραγκίσκος έχει επιστρέψει στα βασικά με τις δικές του τάσεις. Αντί να του φτιάξουν -όπως συνηθίζεται- ένα νέο, χυτό δαχτυλίδι, επέλεξε ένα έτοιμο, ταξιδεύει με λεωφορεία, δίνει ομιλίες στο TED και φοράει απλά, μαύρα παπούτσια.

Στην ταινία "Οι Δύο Πάπες", στις πρώτες σκηνές, αναφέρονται τα παπούτσια, μεταξύ του Βενέδικτου (Άντονι Χόπκινς) και τον καρδινάλιο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο -που σύντομα θα γίνει ο Πάπας Φαγκίσκος (Τζόναθαν Πράις). Στον κήπο της καλοκαιρινής κατοικίας του Πάπα, ο Μπεργκόλιο θέτει την παραίτησή του, την οποία δε δέχεται ο Βενέδικτος. Αν ο Μπεργόγλειο φύγει, λέει ο Βενέδικτος, θα φανεί ως πράξη πράξη διαμαρτυρίας για την κατάσταση της Εκκλησίας. "Καταλαβαίνεις; Παραλίγο να εκλεγείς Πάπας. Αν παραιτηθείς, θα φαίνεται σαν να ασκείς κριτική. Ο τρόπος που ζεις είναι κριτική. Τα παπούτσια σου είναι κριτική".

Ο Stefanelli

Πάντως, για όποιον ενδιαφέρεται, τα μοκασίνια του Stefanelli είναι διαθέσιμα στο μικρό του κατάστημα στη Νοβάρα της Ιταλίας και συνήθως ξεκινούν από τα 400 ευρώ.