Η οποία όμως σήμερα κινδυνεύει να χαθεί...
Αν και η πόλη Χάσανκεϊφ (Hasankeyf, η αρχαία Κίφας), που βρίσκεται κατά μήκος του ποταμού Τίγρη στην επαρχία Μπάτμαν στη νοτιοανατολική Τουρκία, έχει πάνω από 200 πολύτιμους αρχαιολογικούς χώρους στην περιοχή της. Όμως, η τουρκική κυβέρνηση θέλει να την πλημμυρίσει για να φτιάξει ένα φράγμα στο πλαίσιο ενός φιλόδοξου ενεργειακού έργου.
Οι Βυζαντινοί, οι Ασσύριοι, οι Ρωμαίοι και οι Μογγόλοι, είναι μόνο μερικοί από τους πολιτισμούς που έχουν αφήσει ένα σημαντικό σημάδι σε αυτήν την αρχαία πόλη της σύγχρονης Τουρκίας. Συνολικά, περίπου 20 πολιτισμοί σε κάθε ανθρώπινη εποχή έχουν επιλέξει την πόλη ως προσωρινό καταυλισμό. Γι' αυτό το λόγο, η πόλη θεωρείται ένας εξαιρετικά σημαντικός ιστορικός τόπος. Το μεγαλεπήβολο όμως σχέδιο του φράγματος, που ξεκίνησε τις τελευταίες δεκαετίες, απειλεί να καταστρέψει τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της πόλης και να εκτοπίσει δεκάδες χιλιάδες κατοίκους.
Η ιστορία της πόλης
Αν κοιτάξει κανείς τις κατοικίες στα σπήλαια της πόλης, που είναι σκαλισμένες επισφαλώς σε ασβεστολιθικά βράχια και τα περίπου 300 αρχαιολογικά μνημεία της, δεν είναι περίεργο γιατί το Χάσανκεϊφ θεωρείται ιστορικός θησαυρός. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η προέλευση της πόλης χρονολογείται τουλάχιστον 11.000 χρόνια πριν, γεγονός που την καθιστά έναν από τους πρώτους οικισμούς στη νοτιοανατολική Ανατολία.
Το Χάσανκεϊφ βρίσκεται στην αριστερή όχθη του ποταμού Τίγρη και έχει αλλάξει πολλές φορές χέρια κατά τη διάρκεια του παρελθόντος. Αρχικά, οι νεολιθικοί άποικοι της πόλης είχαν δημιουργήσει τα σπίτια των σπηλαίων, τα οποία, οι αρχαίοι Ασσύριοι αποκάλεσαν Castrum Kefa, δηλαδή "κάστρο του βράχου", όταν ήρθαν να εγκατασταθούν στην πόλη.
Έπειτα, γύρω στα 300 π.Χ., στην πόλη χτίστηκε ένα ρωμαϊκό φρούριο, πιθανώς υπό τις εντολές του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Το φρούριο επέτρεψε στους Ρωμαίους να περιπολούν τα σύνορά τους με την Περσία και να ελέγχουν τη μεταφορά των αγαθών.
Κάποια στιγμή στον 5ο αιώνα, η πόλη έγινε η βυζαντινή επισκοπή της Κίφας, πριν κατακτηθεί το 640 μ.Χ. από τους Άραβες. Αυτοί την αποκάλεσαν Hisn Kayfa, δηλαδή "φρούριο βράχος", και την καθιέρωσαν ως την ισλαμική μεσαιωνική πρωτεύουσα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Έπειτα, η πόλη πέρασε στα χέρια της τουρκομανικής δυναστείας των Ορτοκίδων (ή Αρτουκίδες, κυβέρνησε την Ανατολική Ανατολία, Βόρεια Συρία και Βόρειο Ιράκ κατά τον 11ο και τον 12ο αιώνα μ.Χ.) και της μουσουλμανικής δυναστείας, κουρδικής καταγωγής, των Αγιουβίδων (ιδρύθηκε από τον Σαλαντίν και είχε κέντρο την Αίγυπτο. Κυβέρνησε ένα μεγάλο τμήμα της Μέσης Ανατολής κατά τον 12ο και 13ο αιώνα μ.Χ.). Μεταξύ του 1147 και του 1172, οι Ορτοκίδες έχτισαν μια γέφυρα στον Τίγρη, την οποία, οι τότε ταξιδιώτες, την περιέγραψαν ως "την μεγαλύτερη σε όλη την Ανατολία".
Μέχρι το 1260 η πόλη πέρασε στα χέρια των Μογγόλων. Λόγω της θέσης της στις όχθες του ποταμού Τίγρη, το Χάσανκεϊφ μεταμορφώθηκε σε ένα σημαντικό κέντρο εμπορίου ως τμήμα του Δρόμου του Μεταξιού κατά στις αρχές του Μεσαίωνα. Μέχρι το 1515, η πόλη απορροφήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Συνολικά, εκτιμάται ότι 20 πολιτισμοί έχουν περάσει από το Χάσανκεϊφ και άφησαν το πολιτιστικό τους σημάδι, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, καθιστώντας την πόλη ένα ζωντανό, εξελισσόμενο, μουσείο της ανθρώπινης ιστορίας.
Η ζωή σήμερα
Τα ερείπια της γέφυρας που χτίστηκε τον 12ο αιώνα
Το Χάσανκεϊφ έχει μετατραπεί σε μια Μέκκα για τους ερευνητές και τους ιστορικούς που εργάζονται για να ξεθάψουν το παρελθόν. Μέχρι και σήμερα, υπάρχουν τουλάχιστον 300 ιδιωτικές και συνεχιζόμενες αρχαιολογικές ανασκαφές στην πόλη.
Στην πόλη βρίσκονται τα ερείπια του παλατιού των βασιλιάδων των Ορτοκίδων που χρονολογείται από τον 12ο αιώνα.
Υπάρχει επίσης το Τζαμί El Rizk, που χτίστηκε το 1409 από τον σουλτάνο των Αγιουβίδων, Σουλεϊμάν, με τον περίφημο διακοσμημένο μιναρέ του και τον αρχαίο τάφο του Zeynel Bey που κατασκευάστηκε τον 15ο αιώνα και αναγνωρίζεται από το κόκκινο τούβλο και τα τυρκουάζ πλακάκια του.
Ως εκ θαύματος, έχουν επιβιώσει ακόμη ο γιγάντιος πύργος του φρουρίου που χτίστηκε από τους Ρωμαίους και η γέφυρα των Ορτοκίδων, έστω και μόνο κομμάτια.
Αν κανείς επισκεφτεί σήμερα την αρχαία πόλη, θα βρει μια πόλη που είναι γεμάτη πλούσια ιστορία και που ακόμη είναι ζωντανή. Οι κατοικίες στα σπήλαια είναι άδειες και χρησιμοποιούνται για αποθήκευση, αν και μερικές οικογένειες εξακολουθούν να ζουν σε κάποιες από αυτές. Σήμερα, την πόλη υπάρχουν περίπου 2.500 κάτοικοι σε 199 οικισμούς.
Οι χωρικοί είναι ως επί το πλείστον Κούρδοι και κάποιοι Άραβες. Οι κάτοικοι ζουν από τις τουριστικές περιηγήσεις και την πώληση παραδοσιακών τουρκικών φαγητών και ποτών. Επίσης, στην παλιά αγορά πόλης, υπάρχουν μερικά γραφικά καταστήματα που προσφέρουν χαλιά, ρούχα και άλλα αγαθά.
Ένας αρχαιολογικός θησαυρός υπό απειλή
Παρά την ιστορία του Χάσανκεϊφ και τους χιλιάδες χωρικούς που ζουν ακόμα εκεί, η αρχαία πόλη ίσως καταστραφεί.
Το 2006, η τουρκική κυβέρνηση άρχισε να εργάζεται έναν τεράστιο ταμιευτήρα νερού στον ποταμό Τίγρη. Το φράγμα Ilusi, όπως είναι γνωστό, θα φέρει το 80% της πόλης κάτω από το νερό, συμπεριλαμβανομένων των σπηλαίων της περιοχής και των αρχαίων μνημείων.
Επιπλέον, το φράγμα θα εκτοπίσει τους 3.000 κατοίκους που ζουν στην περιοχή του Χάσανκεϊφ, αν και ορισμένοι παρατηρητές εκτιμούν ότι ο πληθυσμός τους είναι πολύ μεγαλύτερος. Η κυβέρνηση δημιούργησε μια νέα πόλη για να μετακινηθούν οι εκτοπισμένοι πολίτες, αν και πολλοί είναι δυσαρεστημένοι και δε θέλουν να την εγκαταλείψουν -οι οικογένειες πολλών από αυτούς ζούσαν στην αρχαία πόλη για 300 χρόνια.
"Περίπου 200 διαφορετικά μέρη θα επηρεαστούν από το φράγμα Ilisu", δήλωσε ο Zeynep Ahunbay, καθηγητής αρχιτεκτονικής ιστορίας στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, για το έργο. "Αλλά το Χάσανκεϊφ είναι το πιο ορατό και αντιπροσωπευτικό από όλα, λόγω της θέσης του και του πλούσιου αρχιτεκτονικού του περιεχομένου. Είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα μεσαιωνικά αξιοθέατα στην Τουρκία".
Αρχαιολογικά μνημεία στην πόλη
Στα τέλη του 2008, τα ευρωπαϊκά μέλη της κοινοπραξίας του φράγματος Ilisu πάγωσαν τη χρηματοδότηση του έργου για έξι μήνες επειδή δεν πληρούσαν τα πρότυπα της Παγκόσμιας Τράπεζας για περιβαλλοντική και πολιτιστική προστασία. Έκτοτε, η χρηματοδότηση για το έργο έχει καθυστερήσει, αλλά η τουρκική κυβέρνηση έχει καταστήσει σαφές ότι σκοπεύει να ολοκληρώσει οπωσδήποτε το αμφιλεγόμενο έργο, έστω και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να το χρηματοδοτήσει μόνη της.
Οι αρχαιολόγοι είναι σκεπτικοί για το σχέδιο της κυβέρνησης να διατηρήσει τον αρχαιολογικό πλούτο της πόλης. Για το σκοπό αυτό, η χώρα έχει αρχίσει να μετακινεί μερικά από τα 300 ιστορικά μνημεία της περιοχής σε μια νέα τοποθεσία, ένα μίλι βορειότερα της πόλης, την οποία η κυβέρνηση σχεδιάζει να μετατρέψει σε υπαίθριο πολιτιστικό πάρκο.
Επιπλέον, η κατασκευή του φράγματος και ο ταμιευτήρας κατά μήκος του Τίγρη δημιουργεί γεωπολιτικές ανησυχίες για τις γειτονικές χώρες. Μόλις τον περασμένο χρόνο, οι προσπάθειες της Τουρκίας να αρχίσει να γεμίζει το φράγμα με νερό, αναγκάστηκαν να σταματήσουν, όταν παραπονέθηκε το Ιράκ ότι το φράγμα επηρεάζει την ήδη έντονη έλλειψη νερού της χώρας.
Σε μια απελπισμένη προσπάθεια να σταματήσει το έργο εντελώς, ακτιβιστές συγκέντρωσαν χιλιάδες υπογραφές για να πιέσουν την κυβέρνηση να ανακηρυχτεί προστατευόμενη η πόλη από την UNESCO και άσκησαν έφεση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Μέχρι στιγμής, αυτές οι προσπάθειες έχουν αποδειχθεί μάταιες.
Οι τοπικές αρχές έχουν δηλώσει ότι όλοι οι δρόμοι που οδηγούν στον παλιό οικισμό θα μπλοκαριστούν στις 8 Οκτωβρίου και θα απαγορεύεται οποιαδήποτε είσοδος.
Ο ιστορικός τάφος του Zeynel Bey μεταφέρθηκε στη νέα περιοχή του Hasankeyf Cultural Park
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου