Αναστάσιος Πεπονής

 

Έλληνας πολιτικός, ηγετικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, με κυριότερη συνεισφορά την ίδρυση του ΑΣΕΠ για την αξιοκρατική πρόσληψη των δημοσίων υπαλλήλων.

Ο δικηγόρος και πολιτικός Αναστάσιος (Σάκης) Πεπονής υπήρξε ηγετικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, με κυριότερη συνεισφορά του στα πολιτικά πράγματα της χώρας την ίδρυση του ΑΣΕΠ για την αξιοκρατική πρόσληψη των δημοσίων υπαλλήλων.

Με καταγωγή από το Μεσολόγγι, γεννήθηκε την Πρωτοχρονιά του 1924 στην Αθήνα και ήταν γιος του δικηγόρου Ιωάννη Πεπονή, γραμματέα του Εκτάκτου Στρατοδικείου στη «Δίκη των Έξι» και βιογράφου του Νικολάου Πλαστήρα. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και από το 1952 άρχισε να δικηγορεί.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, συμμετείχε στις αντιστασιακές οργανώσεις «Πανελλήνια Ένωση Αγωνιζομένων Ελλήνων» (ΠΕΑΝ), γνωστή από την ανατίναξη του κτιρίου της προδοτικής ΕΣΠΟ, και «Εθνικός Σύνδεσμος Ανωτάτων Σχολών» (ΕΣΑΣ), ενώ διετέλεσε συντάκτης των αντιστασιακών εφημερίδων «Δόξα» και «Μαχητής».

Το 1951 εξελέγη γενικός γραμματέας και κατόπιν πρόεδρος της Νεολαίας της ΕΠΕΚ του Νικόλαου Πλαστήρα, αλλά διαγράφηκε από το κόμμα επειδή αντιτάχθηκε στις θανατικές εκτελέσεις του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του. Το 1945 και από το 1950 έως το 1952 συνεργάστηκε με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ).

Επί κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου διετέλεσε γενικός διευθυντής του ΕΙΡ (1964-1965) και μέλος του δ.σ. του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. Κατά τη διάρκεια της θητείας του στο ΕΙΡ, προώθησε την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας στο ραδιόφωνο και ίδρυσε τον πρώτο πειραματικό σταθμό τηλεόρασης στην Ελλάδα. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Ιουλίου 1965, αντιτάχθηκε στο «βασιλικό πραξικόπημα», μεταδίδοντας το μήνυμα καταγγελίας του Γεωργίου Παπανδρέου προς τον ελληνικό λαό («Ιουλιανά» και «Αποστασία»). Το 1966 συμμετείχε στη συντακτική επιτροπή του περιοδικού «Νέοι Δρόμοι», θεωρητικού οργάνου της Κεντροαριστεράς.

Αμέσως μετά την επικράτηση του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967, ο Αναστάσιος Πεπονής συμμετείχε στην αντιδικτατορική οργάνωση ΕΚΔΑ (Εθνικό Κίνημα Δημοκρατικής Αντιστάσεως). Συνελήφθη και καταδικάστηκε από το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών. Αποφυλακίστηκε με την πρώτη μερική αμνηστία και συνέχισε τη δράση του. Εκτοπίστηκε δύο φορές. Συνελήφθη άλλες δύο από την ΕΣΑ και μπήκε σε αυστηρή απομόνωση. Υπήρξε μέλος της Εταιρίας Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων (ΕΜΕΠ), που διέλυσε η δικτατορία. Επίσης, υπήρξε μέλος της εκδοτικής ομάδας των «Νέων Κειμένων».

Μετά τη Μεταπολίτευση διετέλεσε μέλος του δ.σ. της Τραπέζης της Ελλάδος (1974) και την περίοδο 1976-1977 ήταν μέλος του Συμβουλίου Επιμορφώσεως Δημοσίων Υπαλλήλων (ΣΕΔΥ).

Το 1976 υπήρξε γενικός γραμματέας της Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ για την Εθνική Ακεραιότητα και Επιβίωση. Το 1977 εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής με το ψηφοδέλτιο του ΠΑΣΟΚ στην Α’ Αθηνών, ενώ πρωτοεξελέγη και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κινήματος. Το 1979 ήταν μέλος του Κέντρου Μελετών Διαφώτισης (ΚΕΜΕΔΙΑ) του ΠΑΣΟΚ. Επανεξελέγη βουλευτής το 1981 κι έκτοτε εκλεγόταν συνεχώς στην Α’ Αθηνών μέχρι τις εκλογές του 2000.

Υπήρξε ένας από τους 24 βουλευτές, οι οποίοι διετέλεσαν ευρωβουλευτές χωρίς να έχουν εκλεγεί, το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ (1 Ιανουαρίου 1981) έως τη διενέργεια των πρώτων εκλογών για την ανάδειξη των ελλήνων ευρωβουλευτών (18 Οκτωβρίου 1981).

Ανέλαβε κυβερνητικό αξίωμα για πρώτη φορά το 1981, αμέσως μετά τον σχηματισμό της πρώτης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ ως υπουργός Βιομηχανίας και Ενέργειας κι έκτοτε συμμετείχε σταθερά στις περισσότερες κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου.

Οι υπουργικές θητείες του Αναστάσιου Πεπονή

Υπουργός Βιομηχανίας και Ενέργειας (20/10/1981- 05/07/1982)

Υπουργός Άνευ Χαρτοφυλακίου (Ραδιοτηλεοπτικά) (17/01/1984 - 02/07/1984)

Υπουργός Βιομηχανίας Ενέργειας και Τεχνολογίας (31/10/1986 - 18/11/1988)

Υπουργός Βιομηχανίας Ενέργειας και Τεχνολογίας (18/11/1988 - 18/06/1989)

Υπουργός Προεδρίας (17/03/1989 - 18/06/1989)

Υπουργός Βιομηχανίας Ενέργειας και Τεχνολογίας (18/06/1989 - 02/07/1989)

Υπουργός Προεδρίας (18/06/1989 - 02/07/1989)

Υπουργός Βιομηχανίας (23/11/1989 - 13/02/1990)

Υπουργός Προεδρίας (13/10/1993 - 08/07/1994)

Υπουργός Προεδρίας (08/07/1994 - 28/12/1994)

Υπουργός Δικαιοσύνης (08/02/1995 - 15/09/1995)

Υπουργός Βιομηχανίας (15/09/1995 - 22/01/1996)

Υπουργός Υγείας και Πρόνοιας (22/01/1996 - 25/09/1996)

Το 1984 παραιτήθηκε από υπουργός Άνευ Χαρτοφυλακίου, αρμόδιος για τα ραδιοτηλεοπτικά, επειδή διαφώνησε για θέματα της αρμοδιότητάς του. Ως υπουργός αρμόδιος για την ενεργειακή πολιτική, διαπραγματεύθηκε το 1987-1988 και συμφώνησε την εισαγωγή του φυσικού αερίου στην Ελλάδα από την ΕΣΣΔ (Ρωσία) και την Αλγερία και ξεκίνησε το αντίστοιχο έργο. Με την ίδια ιδιότητα εισηγήθηκε και χειρίστηκε τη μεθόδευση και τα μέτρα αποσύνδεσης των ερευνών ξένων εταιρειών για πετρέλαια στο Βόρειο Αιγαίο από ζητήματα εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής.

Ως Υπουργός Προεδρίας θέσπισε με το νόμο 2190/94 το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ), που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 3 Μαρτίου 1994 και αποτέλεσε ορόσημο για την αξιοκρατική πρόσληψη των δημοσίων υπαλλήλων. Όμως, στις 12 Δεκεμβρίου παραιτήθηκε από το αξίωμα του, διαμαρτυρόμενος για τη συνεχή υπονόμευση που δεχόταν το εκσυγχρονιστικό νομοθέτημά του και από σημαντικό αριθμό στελεχών του ΠΑΣΟΚ. Παρέμεινε στη θέση τού υπουργού Προεδρίας μέχρι τις 28 Δεκεμβρίου 1994, οπότε ορκίστηκε ο αντικαταστάτης του Ιωάννης Ποττάκης.

Στις 8 Φεβρουαρίου 1995 ανέλαβε το Υπουργείο Δικαιοσύνης, αντικαθιστώντας τον πρώην δικαστικό Γιώργο Κουβελάκη, ο οποίος είχε παραιτηθεί καταγγέλλοντας κέντρα παραεξουσίας που αναιρούσαν το κυβερνητικό έργο.

Ο Αναστάσιος Πεπονής διετέλεσε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ το 1989, αλλά και το 1990 στη Βουλή που προέκυψε από τις εκλογές της 8ης Απριλίου. Στις 24 Σεπτεμβρίου 1990, στο 2ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, επανεξελέγη μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος, ενώ την 1η Νοεμβρίου εξελέγη τακτικό μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου του Κινήματος με 62 ψήφους. Στις 17 Απριλίου 1994, στο 3ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, επανεξελέγη μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, όπως και στις 30 Ιουνίου 1996, στο 4ο Συνέδριο του κινήματος.

Κατά τη διάρκεια της δεύτερης πρωθυπουργίας του Κώστα Σημίτη (1996-2000), διαφώνησε με βασικές επιλογές της κυβέρνησής του και πέρασε στην εσωκομματική αντιπολίτευση, παρότι τον είχε στηρίξει στις εσωκομματικές εκλογές, μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, για την ανάδειξη πρωθυπουργού (18 Ιανουαρίου) και προέδρου του ΠΑΣΟΚ (30 Ιουνίου).

Το πολυποίκιλο συγγραφικό έργο του Αναστασίου Πεπονή περιλαμβάνει τα βιβλία:

«Η Εθνικότης του πλοίου κατά το Δημόσιον Διεθνές Δίκαιον» (1961)

«Η νομική επιστήμη και το πρόβλημα του αφοπλισμού» (1964)

«Προσωπική Μαρτυρία» (Κέδρος, 1970)

«Το γλωσσικό μας πρόβλημα σήμερα» (Κέδρος, 1972)

«Μεγάλη Επικοινωνία» (Ίκαρος)

«Για τη Λαϊκή Κυριαρχία» (Νέα Σύνορα,1976)

«Εισαγωγικό σχόλιο στα πολιτικά κείμενα του Γιώργου Θεοτοκά» (Ίκαρος, 1976)

«Η συνταγματική αναθεώρηση» (1986)

«1961-1981. Τα γεγονότα και τα πρόσωπα» (εκδ.Λιβάνη, 2001)

«Για το ζήτημα του Αιγαίου - Τα πετρέλαια, ο Μάρτης του ’87, οι συνοριακές διαφορές, Ευρωπαϊκή Ένωση και η ενεργειακή γέφυρα» (εκδ. Λιβάνη, 2008)

Δημοσίευσε, επίσης, δοκίμιά του στα «Νέα Κείμενα» και στα περιοδικά Συνέχεια», «ΑΝΤΙ», «Τομές» κ.ά.

Ο Αναστάσιος Πεπονής πέθανε στις 8 Αυγούστου 2011, στην Αθήνα, σε ηλικία 87 ετών, από καρδιοναπνευστικά προβλήματα στο Αττικό Νοσοκομείο.