Μάο Τσε Τουνγκ

Κινέζος κομμουνιστής ηγέτης, με μεγάλη επιρροή στο παγκόσμιο

κομμουνιστικό κίνημα («Μαοϊσμός») στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Υπήρξε ο ιδρυτής της Λαϊκής Δημοκρατίας της Kίνας το 1949 και ηγετική προσωπικότητα της χώρας μέχρι το θάνατό του το 1976.

Ο Μάο Τσε Τουνγκ (Mao Zedong) γεννήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 1893, στο χωριό Σάο Σαν της επαρχίας Χουνάν. Ο πατέρας του, ένας φτωχός αγρότης, κατάφερε σιγά σιγά να πλουτίσει ως κτηματίας και έμπορος δημητριακών.

Το 1911 κατατάχθηκε σε μία μονάδα του επαναστατικού στρατού εναντίον της δυναστείας των Μαντσού, που οδήγησε στην πτώση της Αυτοκρατορικής Κίνας και την εγκαθίδρυση δημοκρατικού καθεστώτος. Ως φοιτητής του Πανεπιστημίου του Πεκίνου συμμετείχε στο λαϊκό ξεσηκωμό της 4ης Μαΐου 1919, που αμφισβήτησε τους ειδεχθείς όρους που επιβλήθηκαν στην Κίνα μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου από τη Διάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι. Μαζί με τους λοιπούς πρωτεργάτες του κινήματος, γυρίζει επιδεικτικά την πλάτη στον δυτικό φιλελευθερισμό και ανακαλύπτει τον Μαρξ.

Το 1920 έγινε διευθυντής ενός δημοτικού σχολείου στη γενέτειρά του και νυμφεύθηκε τη δεύτερη από τις τέσσερις συζύγους του, Γιανγκ Καϊχούι, η οποία δέκα χρόνια αργότερα δολοφονήθηκε από τους εθνικιστές του Κουόμιντανγκ. Η πρώτη του σύζυγος, Λούο Γιζιού, πέθανε σε ηλικία μόλις 21 ετών το 1910.

Το 1921 είναι ένα από τα πρώτα μέλη του νεοϊδρυθέντος Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Ο Μάο πλησιάζει τους αγρότες και γρήγορα αντιλαμβάνεται ότι μπορούν να εξεγερθούν «σαν λαίλαπα ή σαν θύελλα». Προσαρμόζει τις αρχές του μαρξισμού στις συνθήκες ζωής των αγροτών και τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ‘30 δημιουργεί ένα αγροτικό σοβιέτ στην επαρχία Κιανγκσί της νοτιοανατολικής Κίνας.

Στο μεταξύ, οι Εθνικιστές του Τσανγκ Κάι Σεκ κερδίζουν συνεχώς έδαφος. Στις 10 Οκτωβρίου 1928 εγκαθιδρύουν επίσημα μία αναδιοργανωμένη Εθνική Κυβέρνησης της Δημοκρατίας. Οι κομμουνιστές διώκονται και ο Ερυθρός Στρατός ξεκινά την περιώνυμη «Μεγάλη Πορεία» (1934-1936) προς τη Βορειοδυτική Κίνα. Την ίδια περίοδο εκλέγεται γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Το 1930 νυμφεύεται για τρίτη φορά, με τη συναγωνίστριά του Χο Τζουτσέν, επίλεκτο μέλος του Ερυθρού Στρατού. Το 1937, όταν αυτή τραυματίζεται και μεταβαίνει στη Μόσχα για θεραπεία, βρίσκει την ευκαιρία να νυμφευθεί την τέταρτη σύζυγό του, τη διάσημη ηθοποιό Τσιάνγκ Τσινγκ.

Από το 1939 έως το 1945, ο Μάο συμμετέχει στην κοινή προσπάθεια κομμουνιστών και εθνικιστών για την αποτίναξη της ιαπωνικής κατοχής. Μετά τη βραχύχρονη ανάπαυλα στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι δυο μεγάλοι αντίπαλοι εντείνουν τον αγώνα τους για την κατάληψη της εξουσίας. Αυτή τη φορά νικητές θα είναι οι κομμουνιστές του Μάο, στους οποίους έχουν προσχωρήσει εκατομμύρια νέα μέλη από τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού, κυρίως του αγροτικού. Την 1η Οκτωβρίου 1949, με το μεγαλύτερο μέρος της ηπειρωτικής Κίνας στα χέρια του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού, ο Μάο κηρύσσει στο Πεκίνο την εγκαθίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, με πρωτεύουσα το Πεκίνο.

Ο «Κόκκινος Δράκος» της Ασίας είναι έτοιμος για τη «δημοκρατική δικτατορία του λαού». Το 1958 ο Μάο θέτει σε εφαρμογή το φιλόδοξο οικονομικό του πρόγραμμα, που το ονομάζει «Μεγάλο Άλμα προς τα Εμπρός» και το 1966 κηρύσσει την Πολιτιστική Επανάσταση, μία εκστρατεία ιδεολογικών εκκαθαρίσεων που θα διαρκέσει περίπου δέκα χρόνια. Η Κίνα αλλάζει οριστικά πρόσωπο. Την περίοδο αυτή, στο περίφημο «Κόκκινο Βιβλίο», που αποτέλεσε το Ευαγγέλιο της κινέζικης νεολαίας, συνοψίζει τις ιδεολογικές θέσεις του, επηρεάζοντας βαθιά τη μαρξιστική σκέψη της εποχής, ιδιαίτερα στη Δυτική Ευρώπη.

Τη δεκαετία του ‘70 η εξουσία του επισκιάζεται από την εύθραυστη υγεία του, αλλά και την αυξανόμενη επιρροή της «Κλίκας των Τεσσάρων» με επικεφαλής την τρίτη σύζυγό του, διάσημη ηθοποιό του κινηματογράφου, Τσιάνγκ Τσινγκ. Απογοητευμένος από τις σχέσεις του με τη Σοβιετική Ένωση, την οποία κατηγορούσε για «ρεβιζιονισμό», πραγματοποιεί το παρθενικό άνοιγμά του προς την καπιταλιστική Δύση, με την υποδοχή του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ρίτσαρντ Νίξον, στο Πεκίνο, τον Φεβρουάριο του 1972.

Ο «Μεγάλος Τιμονιέρης», όπως ονόμαζαν οι συμπατριώτες του τον Μάο Τσε Τουνγκ, πέθανε στις 9 Σεπτεμβρίου 1976 στο Πεκίνο, σε ηλικία 82 ετών. Από τους τέσσερις γάμους του απέκτησε 10 παιδιά.