Το απαγορευμένο "μυστικό ερμάρι" της ερωτικής τέχνης από τις ανασκαφές στην Πομπηία και το Ηράκλειον

 

Αφροδίτη η Καλλίπυγος

Η σεξουαλικότητα των Ρωμαίων ήταν μεγάλο πρόβλημα για τους αρχαιολόγους και τους επιμελητές του 19ου αιώνα που ήταν υπεύθυνοι για την ανασκαφή και τη συντήρηση των υπολειμμάτων της Πομπηίας και του Herculaneum (αρχαία ελληνικά: Ηράκλειον, ιταλικά: Ερκολάνο).



Οι Ρωμαίοι γενικά, και οι πολίτες της Πομπηίας και του κοντινού Herculaneum ειδικότερα, έτρεφαν ιδιαίτερη εκτίμηση για τον ερωτισμό στην τέχνη και τα καθημερινά αντικείμενα. Ο "προικισμένος" θεός Πρίαπος (σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ήταν θεός της γονιμότητας, προστάτης των υποζυγίων και οικόσιτων ζώων, των καρποφόρων φυτών, των κήπων και των ανδρικών γεννητικών οργάνων. O αντίστοιχος ρωμαϊκός θεός ήταν ο Mutinus Titinus) ήταν σύμβολο καλής τύχης και εμφανιζόταν από τοιχογραφίες μέχρι μελωδούς σε σχήμα φαλλών και λάμπες λαδιού -το τεράστιο μόριό του υποτίθεται ότι δεν είχε καμιά σχέση με το σεξ, αλλά χρησίμευε για να τρομάξει τους κλέφτες. Υπήρχαν μυθολογικές ιστορίες, ζωγραφισμένες σε τοίχους, γεμάτες με σεξουαλικές εικόνες, μυστικές δοκιμασίες και άτακτους σατύρους. Αυτός ο ερωτισμός ήταν ευρέως αποδεκτός, σε σημείο που ακόμη και η σύγχρονη κοινωνία θα είχε πρόβλημα να τον δεχτεί, πόσο δέ στην Βικτοριανή Ευρώπη.

Η λεηλασία της Πομπηίας άρχισε στα τέλη του 1700 υπό την καθοδήγηση του Καρόλου Μπουρμπόν, γνωστού ως Κάρολος Γ' της Ισπανίας, ο οποίος έψαχνε αρχαιότητες για την ιδιωτική συλλογή του. Όταν ο αδελφός του Ναπολέων βρέθηκε στην πόλη το 1806, το γαλλικό καθεστώς επεξεργάστηκε τα πρώτα οργανωμένα σχέδια για την ανασκαφή της, στο σύνολό της. Η διαδικασία συνεχίστηκε όταν ο έλεγχος της Νάπολης επέστρεψε στους Βουρβόνους υπό τον Φερδινάρδο Α'.

Όπως ήταν σύνηθες για τις ανασκαφές της εποχής, οι τοιχογραφίες αφαιρέθηκαν από τους τοίχους, όπως και μικρά διακοσμητικά αντικείμενα, έπιπλα και αγάλματα που αφαιρέθηκαν για να ασφαλιστούν, να μελετηθούν και να εκτεθούν κάπου αλλού, όπως στο Εθνικό Μουσείο (Museo Archeologico Nazionale di Napoli).

Ο Σάτυρος και η Αίγα

Το 1816, ένας γαλλικός οδηγός της συλλογής -που εκδόθηκε σε περιορισμένη έκδοση- και διέθετε εικονογραφήσεις, άρχισε να κυκλοφορεί στην Ευρώπη. Τα περισσότερα αντίγραφα κατασχέθηκαν και καταστράφηκαν από τις γαλλικές αρχές και ο οδηγός τελικά έγινε ένα περιζήτητο αντικείμενο συλλογής.

Όταν ο γιος του Φερδινάνδου, Φραγκίσκος Α' της Γαλλίας, επισκέφθηκε με τη γυναίκα και την κόρη του το 1819, σοκαρίστηκε από τις απεικονίσεις και διέταξε την απομάκρυνση όλων των αντικειμένων σεξουαλικής φύσης και να κλειδωθούν σε ένα μυστικό ερμάρι, όπου η πρόσβαση θα περιορίζονταν μόνο σε μελετητές -και άνδρες επισκέπτες που επιθυμούσαν να δωροδοκήσουν το προσωπικό.

Στην Πομπηία, ρολά τοποθετήθηκαν στις σε ερωτικές ζωγραφιές, κάνοντάς τες προσιτές σε τουρίστες με επιπλέον χρέωση -και μόνο στους άνδρες, φυσικά.

Όλα αυτά έκαναν τη συλλογή πιο διάσημη.

Ανάμεσα σε δεκάδες πέτρινους φαλλούς, φαλλικούς μελωδούς και άτακτα μωσαϊκά, ένα στοιχείο έγινε το πιο διάσημο: η Αίγα. Πρόκειται για μια λεπτομερής απεικόνιση ενός σάτυρου που συνουσιάζεται με μια θηλυκή κατσίκα.

Ο Ερμαφρόδιτος παλεύει με ένα Σάτυρο

Το 1849, η συλλογή διαχωρίστηκε και παρέμεινε απρόσιτη για τις γυναίκες, τους νέους και το ευρύ κοινό. Για 1,5 αιώνα η συλλογή παρέμεινε απρόσιτη στο κοινό. Εκθέτονταν μόνο κατά τη διάρκεια σύντομων φιλελεύθερων περιόδων υπό τους Γκαριμπάλντι και ξανά στη δεκαετία του 1960.

Το Gabinetto Segreto άνοιξε τελικά το κοινό το 2000 και μεταφέρθηκε σε ξεχωριστή γκαλερί το 2005.