Η Ουγγρική Επανάσταση του 1956

 

Στα μέσα της δεκαετίας του '50 την Ουγγαρία κυβερνούσε το Εργατικό (Κομμουνιστικό) Κόμμα με τις πλάτες

του Κόκκινου Στρατού, που στάθμευε στη χώρα από το Σεπτέμβριο του 1944. Δεν ήταν ιδιαίτερα καταπιεστικό, όπως άλλα αδελφά κόμματα, αλλά είχε κακές επιδόσεις στον οικονομικό τομέα. Το κομμουνιστικό στρατόπεδο ζούσε, άλλωστε, την εποχή της αποσταλινοποίησης.

Ο ξεσηκωμός των κατοίκων της Βουδαπέστης ξεκίνησε στις 23 Οκτωβρίου 1956. Δειλά - δειλά με οικονομικά αιτήματα, στη συνέχεια με εκκλήσεις για πολιτικές ελευθερίες. Μπροστάρηδες τέθηκαν οι φοιτητές του Πολυτεχνείου της Βουδαπέστης, που ζητούσαν την εφαρμογή του αληθινού σοσιαλισμού. Ακολούθησαν εργάτες και αγρότες.

Πολύ σύντομα, το κίνημα γιγαντώθηκε, σε σημείο που η κομμουνιστική κυβέρνηση του Ιμρε Νάγκυ να ταχθεί αλληλέγγυα με τους εξεγερμένους. Μάλιστα, την 1η Νοεμβρίου ο ίδιος ο Νάγκυ εξέφρασε την πρόθεσή του να αποσύρει τη χώρα από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας.

Στους κόλπους του κομμουνιστικού κόμματος εκδηλώθηκε πραξικόπημα υπό τον Γιάννος Καντάρ, ο οποίος στις 3 Νοεμβρίου ζήτησε τη βοήθεια των σοβιετικών για την καταστολή της εξέγερσης. Το αίτημά του έγινε αμέσως δεκτό από τον ηγέτη του ΚΚΣΕ, Νικήτα Κρούστσεφ, καθώς έλυσε τα χέρια του Κόκκινου Στρατού, που μέχρι εκείνη την στιγμή εμφανίζετο ιδιαίτερα διστακτικός να αναλάβει δράση. Πρεσβευτής της Σοβιετικής Ένωσης στην Ουγγαρία ήταν ο Γιούρι Αντρόπωφ, ο προτελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, πριν από την κατάρρευσή της το 1991.

Τα ξημερώματα της 4ης Νοεμβρίου, 2.000 σοβιετικά τανκς εισέβαλαν στη Βουδαπέστη και κατέπνιξαν με αιματηρό τρόπο την επανάσταση. 2.500 Ούγγροι σκοτώθηκαν στις άγριες οδομαχίες της Βουδαπέστης, από τους οποίους οι 450 εκτελέσθηκαν στις δίκες που ακολούθησαν. Ανάμεσά τους και ο πρωθυπουργός της εξέγερσης Ιμρε Νάγκυ για αντεπαναστική συμπεριφορά. Οι απώλειες του Κόκκινου Στρατού ανήλθαν σε 700 άνδρες. 12.000 Ούγγροι φυλακίστηκαν ως αντεπαναστάτες από το κομμουνιστικό καθεστώς, ενώ 200.000 πήραν το δρόμο της εξορίας.

Η επίσημη εκδοχή των γεγονότων έκανε λόγο για φασιστική και καπιταλιστική παλινόρθωση. Αναρχικοί, σοσιαλδημοκράτες, ακόμη και ακροδεξιοί διεκδίκησαν την επανάσταση για λογαριασμό τους.

Η αντίδραση της Δύσης στην ουγγρική εξέγερση υπήρξε χλιαρή. Ο ΟΗΕ κάλεσε τη Σοβιετική Ένωση να αποσύρει τις δυνάμεις της από την Ουγγαρία. Ο αμερικανός πρόεδρος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ απέρριψε εισηγήσεις για δυναμική επέμβαση στο πρότυπο του Κορεατικού Πολέμου και αρκέστηκε σε φραστική καταδίκη και οικονομικές κυρώσεις.

Η σοβιετική εισβολή στην Ουγγαρία προκάλεσε δυσεπίλυτα προβλήματα στα δυτικά κομμουνιστικά κόμματα. Η κριτική κατά του σοβιετικού καθεστώτος εντάθηκε στους κόλπους τους, με αποτέλεσμα να κάνουν την εμφάνιση τους οι πρώτες ανανεωτικές φράξιες.

Καταδικαστικοί της σοβιετικής επέμβασης ήταν και πολλοί διανοούμενοι, γνωστοί για τους δεσμούς τους με την Αριστερά. Ο Κορνήλιος Καστοριάδης επιβεβαιώθηκε όταν χαρακτήριζε τον υπαρκτό σοσιαλισμό, γραφειοκρατικό καπιταλισμό. Ο γάλλος συγγραφέας Αλμπέρ Καμύ έγραψε μια ανοικτή επιστολή καταδίκης με τίτλο «Το αίμα των Ούγγρων», καταδικάζοντας την έλλειψη δράσης της Δύσης. Ακόμη και ο γάλλος φιλόσοφος Ζαν Πολ Σαρτρ, δεδηλωμένος κομμουνιστής τότε, άσκησε δριμεία κριτική στους σοβιετικούς με το άρθρο του «Το φάντασμα του Στάλιν».

Σήμερα, η Ουγγρική Επανάσταση είναι μια μακρινή ανάμνηση. Η χώρα των Μαγυάρων έχει απαλλαγεί από τον κομμουνισμό και είναι μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.