"Τα χειρόγραφα αφηγούνται μια ιστορία που έρχεται σε αντίθεση με την παραδοσιακή αντίληψη στην
Στην αναμπουμπούλα ο λύκος χαίρεται ως γνωστόν και βέβαια όπου λύκος η Τουρκία. Σοβαρή αναστάτωση έχει προκαλέσει χθεσινό δημοσίευμα του Associated Press σχετικά με αρχεία του Αγίου Όρους και την περίοδο της οθωμανικής κατοχής.
Σύμφωνα με τον παγκοσμίου φήμης πρακτορείο ειδήσεων οι ερευνητές αξιοποιούν για πρώτη φορά έναν σχεδόν άγνωστο θησαυρό - χιλιάδες χειρόγραφα της οθωμανικής εποχής, μεταξύ των οποίων και τα παλαιότερα του είδους τους στον κόσμο.
Οι βιβλιοθήκες της αυτοδιοικούμενης κοινότητας, η οποία ιδρύθηκε πριν από περισσότερα από 1.000 χρόνια στη χερσόνησο του Άθω στη βόρεια Ελλάδα, αποτελούν αποθήκη σπάνιων έργων αιώνων σε διάφορες γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των ελληνικών, των ρωσικών και των ρουμανικών.
Πολλά έχουν μελετηθεί εκτενώς, αλλά όχι τα οθωμανικά τουρκικά έγγραφα, προϊόντα μιας κατοχικής γραφειοκρατίας που κυβέρνησε τη βόρεια Ελλάδα από τα τέλη του 14ου αιώνα - πολύ πριν η βυζαντινή πρωτεύουσα, η Κωνσταντινούπολη, πέσει στους Οθωμανούς το 1453 - μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, όταν η περιοχή έγινε και πάλι ελληνική, υποστηρίζει το AP.
Ο βυζαντινολόγος Jannis Niehoff-Panagiotidis λέει στο AP ότι είναι αδύνατο να κατανοήσει κανείς την οικονομία και την κοινωνία του Αγίου Όρους υπό την οθωμανική κυριαρχία χωρίς να συμβουλευτεί αυτά τα έγγραφα, τα οποία ρύθμιζαν τις σχέσεις των μοναχών με τις κοσμικές αρχές. "Η οθωμανική γλώσσα ήταν η επίσημη γλώσσα του κράτους", δήλωσε στο Associated Press από τη βιβλιοθήκη της Μονής Παντοκράτορος.
Ο Niehoff-Panagiotidis, καθηγητής στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, δήλωσε ότι το παλαιότερο από τα περίπου 25.000 οθωμανικά έργα που βρέθηκαν στις μοναστηριακές βιβλιοθήκες χρονολογείται από το 1374 ή το 1371. Αυτό είναι παλαιότερο από οποιοδήποτε άλλο γνωστό στον κόσμο, είπε, προσθέτοντας ότι στην Κωνσταντινούπολη, τα παλαιότερα αρχεία ανάγονται μόνο στα τέλη του 15ου αιώνα.
"Τα πρώτα έγγραφα που ρίχνουν φως (στην πρώτη περίοδο της οθωμανικής ιστορίας) σώζονται εδώ, στο Άγιον Όρος", είπε, καθισμένος σε ένα τραπέζι στοιβαγμένο με έγγραφα και βιβλία. Άλλα, τα πιο σπάνια, φυλάσσονται σε μεγάλα ξύλινα συρτάρια. Σε αυτά περιλαμβάνονται εξαιρετικά περίτεχνα φιρμάνια - ή διατάγματα - σουλτάνων, τίτλοι ιδιοκτησίας και δικαστικές αποφάσεις. "Η συντριπτική πλειονότητα είναι νομικά έγγραφα", δήλωσε ο Αναστάσιος Νικόπουλος, νομικός και επιστημονικός συνεργάτης του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου, ο οποίος συνεργάζεται με τον Niehoff-Panagiotidis στο έργο του τελευταίους μήνες.
Και τα χειρόγραφα αφηγούνται μια ιστορία που έρχεται σε αντίθεση με την παραδοσιακή αντίληψη στην Ελλάδα για τις οθωμανικές λεηλασίες στις νεοκατακτημένες περιοχές, μέσω της δήμευσης της πλούσιας ακίνητης περιουσίας των αγιορείτικων μοναστηριών. Αντίθετα, οι νέοι ηγεμόνες πήραν την κοινότητα υπό την προστασία τους, διατήρησαν την αυτονομία της και την προστάτευσαν από εξωτερικές παρεμβάσεις.
"Τα φιρμάνια των σουλτάνων που είδαμε στον πύργο και οι δικαστικές αποφάσεις του οθωμανικού κράτους δείχνουν ότι η μικρή δημοκρατία των μοναχών κατάφερε να κερδίσει τον σεβασμό όλων των κατακτητικών δυνάμεων", είπε ο Νικόπουλος. "Και αυτό γιατί το Άγιο Όρος θεωρούνταν κοιτίδα ειρήνης, πολιτισμού όπου λαοί και πολιτισμοί συνυπήρχαν ειρηνικά"
Ο Νικόπουλος είπε ότι μία από τις πρώτες ενέργειες του Μουράτ Β', του Οθωμανού ηγεμόνα που κατέκτησε τη Θεσσαλονίκη - την πλησιέστερη πόλη στο Άγιο Όρος - ήταν η σύνταξη νομικού εγγράφου το 1430 για την προστασία της κοινότητας.
"Αυτό λέει πολλά. Ο ίδιος ο Οθωμανός σουλτάνος φρόντισε να διατηρηθεί και να διασφαλιστεί το διοικητικό σύστημα του Αγίου Όρους", είπε.
Ακόμη και πριν από αυτό, πρόσθεσε ο Niehoff-Panagiotidis, ένας σουλτάνος εξέδωσε εντολή που όριζε αυστηρή τιμωρία για τους εισβολείς, αφότου μια ομάδα ληστών που επιδίδονταν σε μικροκλοπές εντοπίστηκαν.
"Είναι περίεργο ότι οι σουλτάνοι κράτησαν το Άγιο Όρος, το τελευταίο απομεινάρι του Βυζαντίου, ημιανεξάρτητο και δεν το άγγιξαν", είπε. "Δεν κράτησαν καν στρατεύματα εδώ. Το πολύ-πολύ να είχαν έναν τοπικό αντιπρόσωπο, ο οποίος πιθανότατα έμενε (στο διοικητικό κέντρο της κοινότητας, τις Καρυές) και έπινε τσάι".
Μια άλλη απροσδόκητη αποκάλυψη, είπε ο Niehoff-Panagiotidis, ήταν ότι για τους δύο περίπου πρώτους αιώνες της οθωμανικής κυριαρχίας δεν έγινε καμία προσπάθεια να επιβληθεί ο ισλαμικός νόμος στο Άγιο Όρος ή σε κοντινά μέρη της βόρειας Ελλάδας.
"Το Άγιο Όρος ήταν κάτι σαν συνέχεια του Βυζαντίου", είπε.
Η κοινότητα έλαβε για πρώτη φορά αυτοδιοίκηση με διάταγμα του βυζαντινού αυτοκράτορα Βασιλείου Β', το 883 μ.Χ.. Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της, απαγορεύτηκε η είσοδος στις γυναίκες, μια απαγόρευση που εξακολουθεί να ισχύει. Ο κανόνας αυτός ονομάζεται "άβατον" και οι ερευνητές πιστεύουν ότι αφορά κάθε μορφή εξωτερικής διοικητικής ή κοσμικής παρέμβασης που θα μπορούσε να επηρεάσει το Άγιο Όρος.
Ο πατήρ Θεόφιλος, ένας μοναχός του Παντοκράτορα που βοηθάει στην έρευνα, δήλωσε ότι τα έγγραφα δείχνουν την εκτεταμένη επιρροή του Αγίου Όρους.
"Η μελέτη τους φωτίζει επίσης παραδείγματα για το πώς οι άνθρωποι μπορούν να ζουν μεταξύ τους, αρχές που είναι κοινές για όλη την ανθρωπότητα, τους σπόρους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τον σεβασμό τους, τη δημοκρατία και τις αρχές της κοινωνικής συνύπαρξης", δήλωσε στο Associated Press.
Το ερευνητικό πρόγραμμα αναμένεται να συνεχιστεί για αρκετούς μήνες, ακόμη και για χρόνια.
"Το τι μπορεί να προκύψει μακροπρόθεσμα θα είμαι σε θέση να πω όταν θα έχουμε καταγράψει και ψηφιοποιήσει όλα τα έγγραφα", δήλωσε ο Niehoff-Panagiotidis. "Αυτή τη στιγμή, κανείς δεν ξέρει τι κρύβεται εδώ. Ίσως, ακόμη και παλαιότερα έγγραφα".
Τουρκική αντίδραση
Και βέβαια τα τουρκικά ΜΜΕ δεν έχασαν την ευκαιρία να κάνουν πάρτυ με όλα αυτά!
Το αμερικανικό πρακτορείο AP σέρβιρε την «οθωμανική αλήθεια» στον κόσμο: Άνοιξε το αρχείο στην Ελλάδα, γράφει η Γενί Σαφάκ, η οποία δεν παραλείπει να ισχυριστεί με βάση όσα καταγράφονται στο δημοσίευμα του AP πως "τα ιστορικά έγγραφα έχουν αρνηθεί επίσης στην Ελλάδα, η οποία τα τελευταία χρόνια αγνόησε το διεθνές δίκαιο και ήταν κατά της Τουρκίας σε κάθε πλατφόρμα και έκανε συχνά βρωμική προπαγάνδα κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας".
pentapostagma
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου