Ο "Μπεν Χουρ" του 1907 που άλλαξε την επιχείρηση του θεάματος για πάντα

 

Με τον προϋπολογισμό ρεκόρ, το box office και τα 11 Όσκαρ, η ταινία του 1959 με τον Τσάρλτον Ίστον

Μπεν Χουρ, τράβηξε πολλή προσοχή. Δεν ήταν όμως η πρώτη ταινία που βασίστηκε στο μυθιστόρημα του 1880 του Λιου Ουάλλας. Η πρώτη, μια παραγωγή 15 λεπτών του 1907, είχε μικρή επίδραση στην τέχνη, αλλά η δίκη που ξεκίνησε εξαιτίας της άλλαξε την επιχείρηση του θεάματος για πάντα: Δεν μπορεί κανείς να μετατρέψει ένα βιβλίο σε ταινία χωρίς άδεια.



Αυτονόητο, θα σκεφτεί κανείς σήμερα, αλλά ο κινηματογράφος το 1907 ήταν, σαν το διαδίκτυο, το 1997: κάτι το άγνωστο που έπρεπε ο Νόμος να καλύψει τα κενά. Οι ταινίες ήταν κάτι το νέο -τόσο, που δεν υπήρχε καν η λέξη "movie" (ταινία) τότε (η πρώτη γνωστή χρήση του όρου ήταν το 1911)- και είχαν μόλις αρχίσει να παρουσιάζονται σε χώρους που είχαν φτιαχτεί ειδικά γι' αυτές, αντί σε σπίτια, αίθουσες συνεδρίων κ.ά.

Κάποια στιγμή, ένα στούντιο, η Kalem Company, ξεκίνησε τα γυρίσματα ορισμένων σκηνών του Μπεν Χουρ. Δεν μπήκαν όμως καν στον κόπο να πάρουν την άδεια κανενός. Άλλωστε, κανείς δεν το έκανε εκείνες τις ημέρες. Αλλά το Μπεν Χουρ, τράβηξε την προσοχή. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι -αν εξαιρέσει κανείς την Βίβλο- το βιβλίο ήταν bestseller όλων των εποχών στην Αμερική, είχε μεταφραστεί σε 20 γλώσσες ένα θεατρικό που βασίστηκε στο βιβλίο και είχε την άδεια του συγγραφέα, θα παιζόταν στο Broadway το 1899 για πάνω από 20 χρόνια, ενώ το παρακολούθησαν περίπου 20 εκατομμύρια θεατές. Η ταινία θεωρήθηκε ως άμεσος ανταγωνισμός.

Η Kalem Company μηνύθηκε σχεδόν απ' όλους: την εκδοτική Harper & Brothers, στην οποία ανήκαν τα πνευματικά δικαιώματα του βιβλίου, τους θεατρικούς παραγωγούς στους οποίους ανήκαν τα δικαιώματα για το θεατρικό και τον γιο του Ουάλλας.

Ο νόμος απαγόρευε τη μη εξουσιοδοτημένη "εκτύπωση, επανεκτύπωση, αντιγραφή, δημόσια εκτέλεση ή παρουσίαση" ένα έργο πνευματικής ιδιοκτησίας. Στο δικαστήριο, οι δικηγόροι της Kalem υποστήριξαν ότι, μιας και η ταινία ήταν απλά μια σειρά φωτογραφιών χωρίς διάλογο, δεν ήταν "εκτέλεση" του Μπεν Χουρ. Οι δικηγόροι των εναγόντων υπογράμμισαν την έννοια "παρουσίαση" ως μέρος του κανονισμού, με τη σιγουριά ότι κάτι με τίτλο Μπεν Χουρ, με ηθοποιούς που έκαναν παντομίμα διάσημες σκηνές του βιβλίου, αποτελούσε "παρουσίαση" και ο δικαστής συμφώνησε.

Τον επόμενο χρόνο, ένα εφετείο επικύρωσε την απόφαση.



Το 1909, χρειάστηκαν 100 λέξεις για να πει κάποιος ότι η Kalem "έκανε μια ταινία", ενώ το δευτεροβάθμιο δικαστήριο πρότεινε για τους χώρους όπου θα παιζόντουσαν οι ταινίες την έννοια "Theatoriums".
Η Kalem κατέφυγε στο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο το 1911 επικύρωσε τις προηγούμενες ετυμηγορίες και έβαλε ένα τέλος μια για πάντα. Η Kalem κατέληξε σε διευθέτηση 25.000 δολαρίων (περίπου 650.000, το 2016 δολάρια) -ένα μεγάλο ποσό, αλλά όχι αρκετό για να καταστρέψει την εταιρεία.