Μερικοί από τους πιο διαβόητους κλέφτες τέχνης της ιστορίας

 

Ο κενός τοίχος στο Salon Carré του Λούβρου μετά την κλοπή της Μόνα Λίζα το 1911 

 

Φανταστείτε να βρισκόσασταν στην ίδια παρέα με τον άνθρωπο που έκλεψε τη Μόνα Λίζα, μια κληρονόμο που έκλεψε έναν Βερμέερ, τον "κλέφτη τζέντλεμαν" που είναι υπεύθυνος για μερικές από τις πιο συγκλονιστικές κλοπές έργων τέχνης στην Ευρώπη, αλλά και τον Πάμπλο Πικάσο -η στάση του οποίου απέναντι στους κλέφτες έργων τέχνης αμφισβητείται.

 

 

Ρόουζ Ντάγκντεϊλ
Περισσότερο ακτιβίστρια παρά κλέφτης έργων τέχνης, η Ρόουζ Ντάγκντεϊλ είναι Βρετανίδα κληρονόμος που θα μείνει στην ιστορία ως η σημαντικότερη γυναίκα του είδους. Η Λονδρέζα ντεμπιτάντ που έκλεψε έναν Βερμέερ επαναστάτησε κατά της χλιδάτης ανατροφή της, στα τέλη της δεκαετίας του 1960 εντάχθηκε στον IRA και ριζοσπαστικοποιήθηκε από τις φοιτητικές διαδηλώσεις του 1968 -και ένα ταξίδι στην Κούβα. Έδωσε μεγάλο μέρος της κληρονομιάς της στους φτωχούς και συμμετείχε στο κίνημα των Πολιτικών Δικαιωμάτων.

Υπέρμαχος της ανεξαρτησίας της Ιρλανδίας, έγινε μέλος μιας ομάδας που συμμετείχε σε επιθέσεις με ελικόπτερα. Το 1974, βοήθησε στην επιδρομή στο σπίτι ενός πολιτικού του βρετανικού Συντηρητικού Κόμματος, απ' όπου εκλάπησαν 19 κλασικοί πίνακες των Τόμας Γκένσμπορο, Γκόγια και Ρούμπενς, μεταξύ άλλων. Το πιο διάσημο από τα λάφυρα ήταν το "Κυρία που γράφει γράμμα με την υπηρέτριά της" (1670) του Βερμέερ. Οι κλέφτες άφησαν ένα σημείωμα με το οποίο ζητούσαν λύτρα και την απελευθέρωση των κρατουμένων του IRA, αλλά συνελήφθησαν. Η Ντάγκντεϊλ καταδικάστηκε σε εννέα χρόνια φυλάκιση, κατά τη διάρκεια των οποίων παντρεύτηκε -και έτσι έγινε η πρώτη κρατούμενη στην Δημοκρατία της Ιρλανδίας που παντρεύτηκε ενώ ήταν έγκλειστη- και γέννησε. Συνέχισε να υποστηρίζει την ανεξαρτησία της Ιρλανδίας, αλλά πλέον μέσω της πολιτικής.

 

Stephane Breitwieser
Μεταξύ 1995 και 2001, ενώ ταξίδευε στην Ευρώπη δουλεύοντας ως σερβιτόρος, ο Γάλλος κλέφτης τέχνης Breitwieser έκλεψε περίπου 239 έργα τέχνης από 172 μουσεία σε όλη την ήπειρο -αξίας 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτό σημαίνει μια κλοπή ανά περίπου κάθε 15 ημέρες. Επομένως, δεν αποτελεί έκπληξη που ο Guardian τον αποκάλεσε "αναμφισβήτητα τον πιο συνεπή κλέφτη έργων τέχνης στον κόσμο".

Επικεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό σε περιφερειακά μουσεία με πιο χαλαρή ασφάλεια. Αυτό που έκανε τον Breitwieser να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους του είδους ήταν ότι δεν έκλεβε για το κέρδος. Ήταν λάτρης και γνώστης της τέχνης, ιδιαίτερα αριστουργημάτων του 16ου και 17ου αιώνα, και είχε πολλούς πίνακες στο υπνοδωμάτιό του. Ποτέ δεν πούλησε τίποτα από την τέχνη που έκλεψε. Ωστόσο, η μητέρα του κατέστρεψε σχεδόν 100 κομμάτια (που τα είχε φυλαγμένα) για να απαλλαγεί από στοιχεία.

Όταν το 2001 προσπάθησε να αρπάξει μια σάλπιγγα του 16ου αιώνα από το Μουσείο Richard Wagner στη Λουκέρνη της Ελβετίας, συνελήφθη. Εξέτισε ποινή τριών ετών και, το 2006, δημοσίευσε τα απομνημονεύματα με τίτλο "Confessions d’un Voleur d’art" (Εξομολογήσεις ενός Κλέφτη Τέχνης). Παρ' όλα αυτά, δεν φαίνεται να άφησε εντελώς πίσω του την εγκληματική ζωή καθώς, τα τελευταία χρόνια, έχει συλληφθεί πολλές φορές και, μετά από πολλές επιδρομές στην κατοικία του, αποκαλύφτηκαν και άλλα κλεμμένα αντικείμενα.

Το Χόλιγουντ ετοιμαζόταν να γυρίσει ταινία για τις αποδράσεις του. 

Kempton Bunton
Μερικές φορές οι κλέφτες έργων τέχνης έχουν κίνητρο την εκδίκηση.

Ο Bunton ήταν ένας ανάπηρος συνταξιούχος οδηγός λεωφορείου. Ήταν απογοητευμένος που, με το μικρό του εισόδημα, έπρεπε να πληρώσει το τέλος τηλεοπτικής άδειας. Το 1961, ο θυμός του έφτασε σε σημείο βρασμού όταν έμαθε ότι η βρετανική κυβέρνηση ήταν διατεθειμένη να πληρώσει εκατομμύρια λίρες (σε σημερινά χρήματα) για να κρατήσει το "Πορτρέτο του Δούκα του Ουέλινγκτον" του Γκόγια στο βρετανικό έδαφος. Λέγεται ότι βασίστηκε σε πληροφορίες των φρουρών της Εθνικής Πινακοθήκης, κατάφερε να ξεπεράσει το ηλεκτρονικό σύστημα ασφαλείας και να φύγει από το παράθυρο της τουαλέτας με το πορτρέτο. Σε μια επιστολή που έστειλε στο Reuters, ζήτησε αμνηστία και 140.000 λίρες για τις τηλεοπτικές άδειες των φτωχών. Το αίτημά του απορρίφθηκε.

Το 1965, επέστρεψε τον πίνακα ανώνυμα και λίγες εβδομάδες αργότερα παραδόθηκε στην αστυνομία. Τελικά κρίθηκε ένοχος όχι για την κλοπή του πίνακα, αλλά μόνο για την κορνίζα, καθώς δεν την επέστρεψε.

Ο αντισυμβατικός κλέφτης -ο οποίος αρχικά είχε αγνοηθεί ως ύποπτος λόγω της απίθανης ικανότητας να διαπράξει μια τέτοια κλοπή- ενέπνευσε τη λαϊκή κουλτούρα. Η κλοπή αναφέρθηκε στην ταινία του Τζέιμς Μποντ "Dr. No" (1962) και είναι το θέμα της ταινίας "The Duke" (2020).

Βιντσέντζο Πιπίνο
Ο "κλέφτης τζέντλεμαν" Πιπίνο είναι ο πρώτος άνθρωπος που έκλεψε με επιτυχία από το Παλάτι των Δόγηδων και έχει διαπράξει πάνω από 3.000 κλοπές σε μουσεία, γκαλερί, τράπεζες και σπίτια κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Ο Πιπίνο -ο οποίος έχει συνδεθεί με τον φανταστικό Γάλλο κλέφτη-τζέντλεμαν Αρσέν Λουπέν- υποτίθεται ότι άρχισε να κλέβει σε ηλικία 8 ετών ενώ έκανε μικροθελήματα. Λόγω του φόβου του για το σκοτάδι, διέπραξε τα εγκλήματά του κατά τη διάρκεια της ημέρας, στοχεύοντας τις μεγαλειώδεις κατοικίες γύρω από το Μεγάλο Κανάλι της Βενετίας και την πλατεία του Αγίου Μάρκου. Ήταν καταξιωμένος αναρριχητής και είχε έναν κώδικα συμπεριφοράς που δεν διέφερε από τον Ρομπέν των Δασών καθώς έκλεβε μόνο από πλούσιους και πρόσφερε λύτρα για να επιστραφούν αντικείμενα.

Μία από τις πιο αξιοσημείωτες κλοπές του ήταν εκείνη του 1991 της "Madonna col bambino" από το Παλάτι των Δόγηδων, την πρώην κατοικία του Δόγη της Βενετίας, διάσημο μουσείο σήμερα. Περισσότερο για την φήμη και παρά για το οικονομικό κέρδος, ο Πιπίνο επέστρεψε γρήγορα τον πίνακα.

Οι εγκληματικές του ενέργειες (μεταξύ των οποίων και η διακίνηση ναρκωτικών και απάτη με πιστωτικές κάρτες) είχαν ως αποτέλεσμα 300 κατηγορίες και 15 ποινές που ισοδυναμούσαν με περισσότερα από 25 χρόνια φυλάκισης, τα οποία εξέτισε σε Ιταλία, Γερμανία, Γαλλία και Ελβετία.

Έχει εκδώσει δύο αυτοβιογραφίες, και παρόλο που είναι συνταξιούχος, εξακολουθεί να λέει ότι είναι προορισμένος να πεθάνει ενώ είναι φυλακισμένος.

Bruno Lohse
Ο Lohse ήταν Γερμανός έμπορος έργων τέχνης και SS-Hauptsturmführer (παραστρατιωτικός βαθμός του Ναζιστικού Κόμματος που χρησιμοποιήθηκε σε πολλές ναζιστικές οργανώσεις) που, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, βοήθησε τον Χέρμαν Γκέρινγκ να αποκτήσει τη μεγαλύτερη ιδιωτική συλλογή έργων τέχνης στην Ευρώπη.

Έμπορος έργων τέχνης στο επάγγελμα, ο Lohse ήταν ο κύριος λεηλάτης έργων τέχνης στο Παρίσι κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Πήγε στο Παρίσι το 1940 για να καταγράψει την εκτεταμένη συλλογή του Γαλλο-εβραίου εμπόρου τέχνης Alphonse Kann, από την οποία, ο Kann ανέκτησε μόνο ένα μικρό μέρος πριν από το θάνατό του. Μεταξύ 1942 και 1944, ο Lohse επέβλεψε την κλοπή τουλάχιστον 22.000 αντικειμένων τέχνης στη Γαλλία, βάζοντας στην άκρη τα πιο πολύτιμα για το Μουσείο Φύρερ του Γκέρινγκ και του Χίτλερ.

Μετά την παράδοση των Γερμανών, συνεργάστηκε με τις αρχές (αν και πιθανώς έδινε ψευδείς πληροφορίες) και έτσι απέφυγε μια μεγάλη ποινή φυλάκισης στις δίκες της Νυρεμβέργης.

Αν και τεχνικά του απαγορεύτηκε να συνεχίσει να εργάζεται ως έμπορος έργων τέχνης, εξακολούθησε να συγκεντρώνει έργα κλασικών ζωγράφων και εξπρεσιονιστικούς πίνακες που υποτίθεται ότι εκτιμώνται σε εκατομμύρια μετά τον πόλεμο.

Vincenzo Perrugia
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά εγκλήματα τέχνης στην ιστορία είναι αυτό του Vincenzo Perrugia, έναν Ιταλό εργάτη μουσείου που, το 1911, έκλεψε τη Μόνα Λίζα.

Ο Peruggia πέρασε τη νύχτα σε μια ντουλάπα και έφυγε από το μουσείο με τον πίνακα κρυμμένο στο παλτό του.

Ο εντοπισμός του κλέφτη ενός από τα πιο διάσημα και πολύτιμα έργα τέχνης στον κόσμο ήταν πολύ δύσκολος. Ο πρώτος ύποπτος ήταν ο Γάλλος ποιητής, συγγραφέας, κριτικός τέχνης και συνδημιουργός του κυβισμού Γκιγιώμ Απολλιναίρ, του οποίου το μίσος για το Λούβρο ήταν γνωστό σε όλη την παριζιάνικη κοινωνία. Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης, ο Απολλιναίρ υπέδειξε τον Πάμπλο Πικάσο -ο οποίος μπορεί να μην ήταν εντελώς αθώος-, ο οποίος οδηγήθηκε σε ανοιχτό δικαστήριο για ανάκριση από δικαστή. Αργότερα, οι δυο τους αφέθηκαν ελεύθεροι.

Η κλοπή είχε ως αποτέλεσμα το κλείσιμο του Λούβρου για μια εβδομάδα, οι διαχειριστές του μουσείου να χάσουν τις θέσεις εργασίας τους και να κλείσουν τα γαλλικά σύνορα, καθώς ερευνήθηκε κάθε πλοίο και τρένο, ενώ ανακοινώθηκε και αμοιβή 25.000 φράγκων.

Μετά από δύο χρόνια, όταν ο Περούτζια προσπάθησε να οργανώσει την πώληση του πίνακα στους διευθυντές της γκαλερί Ουφίτσι στη Φλωρεντία, συνελήφθη -στις 10 Δεκεμβρίου του 1913. Ήταν Ιταλός πατριώτης και πίστευε ότι η Μόνα Λίζα ήταν σύμβολο της Ιταλίας που έπρεπε να είχε επιστραφεί στην πατρίδα της. Χαιρετίστηκε για τον πατριωτισμό του και εξέτισε επτά μήνες φυλάκιση.

Πικάσο
Ο διάσημος ζωγράφος πράγματι είχε κάτι κάτι κλεμμένο από το Λούβρο στην κατοχή του.

Το 1907, ο Πικάσο αγόρασε ένα ζευγάρι ιβηρικά κεφάλια αγαλμάτων του 3ου αιώνα π.Χ. που είχε πάρει από το μουσείο του Παρισιού ο Βέλγος κλέφτης έργων τέχνης Joseph Gery Pieret. Είναι ακόμα άγνωστο αν ο Πικάσο είχε ζητήσει την κλοπή.

Ο καλλιτέχνης γοητεύτηκε από την ιστορία του ιβηρικού λαού που ζούσε στην ισπανική πατρίδα του πριν από χιλιετίες. Είπε στον φίλο του ποιητή Απολλιναίρ ότι ήθελε να αποκαλύψει τα μυστικά της "αρχαίας και βάρβαρης τέχνης τους". Τα κεφάλια τα είχε κρυμμένα στο συρτάρι με τις κάλτσες του. Δεν τα είχε όμως εντελώς κρυμμένα, καθώς, αποτέλεσαν έμπνευση για τον πίνακα "Les Demoiselles d'Avignon" (Οι Δεσποινίδες της Αβινιόν, 1907), το έργο τέχνης που ξεκίνησε τον Μοντερνισμό.