Δίωρυγα της Κορίνθου: Όταν οι εργασίες διάνοιξης ξεκίνησαν το 1882

Ένα κατασκευαστικό όνειρο - πρόκληση που κράτησε 2.300 χρόνια

Όλα φαίνεται να ξεκίνησαν όταν ο Τύραννος της Κορίνθου Περίανδρος ήταν ο πρώτος που σκέφθηκε τη διάνοιξη του Ισθμού, γύρω στο 602 π.Χ. Ένα κομβικό σημείο της Ελλάδας που στην αρχαιότητα ήταν σπουδαίο ναυτικό, εμπορικό σταυδρόμι.

Γρήγορα, όμως, εγκατέλειψε το σχέδιο του, από το φόβο ότι θα προκαλούσε την οργή των Θεών, έπειτα από το χρησμό της Πυθίας που έλεγε: «Ισθμόν δε μη πυργούτε μήδ’ ορύσσετε. Ζευς γαρ έθηκε νήσον η κ’ εβούλετο». Το πιθανότερο είναι ότι ο χρησμός προκλήθηκε από τους ιερείς των διαφόρων ναών, που φοβήθηκαν ότι διανοίγοντας τον Ισθμό θα έχαναν τα πλούσια δώρα και αφιερώματα των εμπόρων, που δεν θα είχαν πια λόγο να μένουν στην Κόρινθο.

 

Ένα πολύπαθο έργο

Η διώρυγα κόβει σε ευθεία γραμμή τον Ισθμό της Κορίνθου σε μήκος 6.346 μ. Το πλάτος της στην επιφάνεια της θάλασσας είναι 24,6 μ. και στο βυθό της 21,3 μ., ενώ το βάθος της κυμαίνεται μεταξύ 7,50 έως 8 μ. Ο συνολικός όγκος των χωμάτων που εξορύχτηκαν για την κατασκευή της έφθασε τα 12 εκατομμύρια κυβικά μέτρα.

Η γεωλογική σύσταση των πρανών της Διώρυγας είναι ανομοιόμορφη, με ποικιλία γεωλογικής συστάσεως εδαφών. Μία ιδιομορφία, που κατά καιρούς είχε ως συνέπεια την κατάπτωση μεγάλων χωμάτινων όγκων και κατά συνέπεια το κλείσιμο του καναλιού. Συνολικά, από την έναρξη λειτουργίας της έως το 1940, η Διώρυγα παρέμεινε κλειστή για διάστημα τεσσάρων χρόνων. Μεγάλη διακοπή της λειτουργίας της έγινε και το 1944, όταν οι Γερμανοί, κατά την αποχώρησή τους, ανατίναξαν τα πρανή, προκαλώντας την κατάπτωση 60.000 κυβικών μέτρων χωμάτων. Οι εργασίες εκφράξεως διήρκεσαν πέντε χρόνια (1944-1949

Η ιστορία που ξεκινά 2 αιώνες πίσω

Μία πρώτη εκδοχή της Διώρυγας είχε υλοποιήσει ο Περίανδρος τον 7ο αιώνα π.Χ. Ο λεγόμενος Δίολκος ήταν ένα πλακόστρωτος δρόμος μήκους έξι χιλιομέτρων, ο οποίος συνέδεε τον Κορινθιακό με τον Σαρωνικό κόλπο δυόμιση και πλέον χιλιάδες χρόνια πριν. Με ξύλα να καλύπτουν την επιφάνεια του, ο Δίολκος επέτρεπε στα πλοία να γλιστράνε από τη μία άκρη του ισθμού στην άλλη με τη βοήθεια λίπους.

Η απόπειρα του Νέρωνα να υλοποιήσει το μεγαλεπήβολο έργο βασίστηκε σε σχέδια του θεμελιωτή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Ιούλιου Καίσαρα και του πρώην κατόχου του ρωμαϊκού θρόνου Γάιου Καλιγούλα.

Στα κατασκευαστικά έργα του καναλιού συμμετείχε και ο μηχανικός Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, μετέπειτα πρωθυπουργός της Ελλάδας και ένας εκ των έξι εκτελεσθέντων πολιτικών και στρατιωτικών της «Δίκης των Έξι». 

Η καταστροφή
Στις 26 Απριλίου 1941, μία ημέρα προτού μπουν στην Αθήνα οι πρώτες στρατιωτικές δυνάμεις του Τρίτου Ράιχ, οι Γερμανοί συγκρούστηκαν με τους Συμμάχους στον ισθμό της Κορίνθου με σκοπό να καταλάβουν τη Διώρυγα και τις γέφυρες της. Παρότι οι γερμανικές δυνάμεις κατάφεραν να θέσουν υπό τον έλεγχο τους τη Διώρυγα, η κρίσιμη διπλή της γέφυρα (για τις σιδηροδρομικές συγκοινωνίες και το οδικό δίκτυο) καταστράφηκε κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών.

Τρεισήμισι χρόνια αργότερα, οι δυνάμεις κατοχής της Ναζιστικής Γερμανίας εγκαταλείπουν την Ελλάδα και κατά την αποχώρηση τους καταστρέφουν σειρά υποδομών του ελληνικού κράτους. Μεταξύ αυτών και η Διώρυγα της Κορίνθου, η οποία θα καταστραφεί ολοσχερώς από τα γερμανικά στρατεύματα και θα μπλοκαριστεί η δίοδος της. Οι Γερμανοί θα ανατινάξουν τη διπλή γέφυρα που είχαν κατασκευάσει εκ νέου μετά την καταστροφή της τρεισήμισι χρόνια νωρίτερα, ρίχνοντας τη στο κανάλι μαζί με δεκάδες βαγόνια τρένων και ατμομηχανές και καθιστώντας αδύνατη τη διέλευση των πλεούμενων.

Στο πλαίσιο της οικονομικής ενίσχυσης του ελληνικού κράτους από το Σχέδιο Μάρσαλ, τον Οκτώβριο του 1947 θα ξεκινήσουν οι εργασίες για την αποκατάσταση του καναλιού και την επαναφορά της ναυτιλιακής κίνησης στη Διώρυγα, οι οποίες θα ολοκληρωθούν το καλοκαίρι του 1949. Μικρότερα σε μέγεθος και χωρητικότητα πλοία μπορούσαν να διασχίζουν τη Διώρυγα από τον Ιούλιο του 1948.

Τη συνέχιση του έργου ανέλαβε ελληνική εταιρεία με την επωνυμία «Εταιρεία της Διώρυγας της Κορίνθου» υπό τον Ανδρέα Συγγρό, που ανέθεσε την εκτέλεση των εργασιών στην εργοληπτική εταιρεία του Α. Μάτσα, η οποία και αποπεράτωσε το έργο. Αυτό το οικονομικό τόλμημα, αυτός ο τεχνικός άθλος, με τη χρησιμοποίηση 2.500 εργατών και των τελειότερων μηχανικών μέσων της εποχής, ολοκληρώθηκε μετά 11 χρόνια. Τα εγκαίνια έγιναν με ιδιαίτερη μεγαλοπρέπεια στις 25 Ιουλίου 1893, από το πρωθυπουργό Σωτήριο Σωτηρόπουλο.