Επιστήμονες αποκαθιστούν αρχαίους ελληνικούς παπύρους που κάηκαν στην έκρηξη του Βεζούβιου

 

Οι πάπυροι του Αρχαίου Ηρακλείου (Ερκουλάνεουμ) της Καμπανίας ανακαλύφθηκαν τον 18ο αιώνα αλλά μέχρι πρότινος δεν είχαν αποκρυπτογραφηθεί.

Οι επιστήμονες κατόρθωσαν να αποκαταστήσουν τους αρχαίους ελληνικούς παπύρους που κάηκαν το 79 μ.Χ. μετά την έκρηξη του Βεζούβιου στη Νότια Ιταλία.

Υπάρχουν περισσότεροι από 1.800 πάπυροι, που μερικές φορές αναφέρονται ως πάπυροι του Ερκολάνο (στα ελληνικά Ηράκλειο ή Ηράκλεια, Herculaneum στα λατινικά), με κείμενα κρυμμένα στο πίσω μέρος τους. Αυτά εντοπίστηκαν από Ευρωπαίους επιστήμονες τον 18ο αιώνα.

Η αποκρυπτογράφησή τους ήταν, ωστόσο, δύσκολη μέχρι σήμερα, καθώς απανθρακώθηκαν κατά την έκρηξη του ηφαιστείου. Ομως, σήμερα, οι νέες τεχνολογίες έκαναν επιτέλους το αδύνατο δυνατό και βοήθησαν στην αποκωδικοποίηση του περιεχομένου τους.

Γενική άποψη του αρχαίου αρχαιολογικού χώρου του Herculaneum, Ιταλία, 23 Οκτωβρίου 2019.

CIRO DE LUCA VIA REUTERS

Το Herculaneum σύμφωνα με τον μύθο ιδρύθηκε το 1243 π.Χ. από τον Ηρακλή (ιταλ.: Ercole, λατ.: Hercules), όταν επέστρεφε από την Ιβηρική χερσόνησο.


Πιθανώς ιδρύθηκε από τους Όσκους τον 12ο αι. π.Χ., ή από τους Ετρούσκους μεταξύ του 10ου και 8ου αι. π.Χ. Στο δεύτερο μισό του 5ου αι. π.Χ., περί το 479 π.Χ., ιδρύθηκε μια ελληνική αποικία, μία από τις πολλές ελληνικές πόλεις διάσπαρτες στη Νότια Ιταλία. Στη συνέχεια περιήλθε πρώτα στην κυριαρχία των Σαμνιτών και μετά των Ρωμαίων.


Οι κάτοικοί του, οι Σαμνίτες, ήταν ένας από τους ιταλικούς λαούς που συμμάχησαν με τον βασιλιά Πύρρο της Ηπείρου κατά τη διάρκεια του Πυρρικού Πολέμου.


Αφού ο Πύρρος έφυγε για τη Σικελία, οι Ρωμαίοι εισέβαλαν στο Σάμνιο και ο λαός του συνετρίβη στη μάχη των λόφων της Κράνιτα. Καθώς δεν μπορούσαν να συγκρατήσουν μόνοι τους τους Ρωμαίους στρατιώτες μετά την ήττα του Σαμνίτη βασιλιά, παραδόθηκαν στη Ρώμη.


Από το 89 π.Χ. και μετά, η πόλη σταδιακά μετατράπηκε σε παραθαλάσσιο θέρετρο για την (νέα) αριστοκρατία της Ρώμης.



Στην αρχαιότητα, ήταν ένα θέρετρο που συχνά αναφερόταν ως «η άλλη Πομπηία», όπου μερικοί από τους πλουσιότερους πολίτες της Ρώμης περνούσαν τις καλοκαιρινές τους διακοπές.


Το 62 ή 63 μ.Χ. ο σεισμός που έπληξε το Ηράκλειο προξένησε σοβαρές ζημιές στην πόλη. Και ενώ τα έργα αποκατάστασης ήταν ακόμη σε εξέλιξη, διακόπηκαν το 79 μ.Χ., όταν εξερράγη ο Βεζούβιος. Η πόλη καλύφθηκε από πυκνά στρώματα ηφαιστειακών υλικών. Σε αντίθεση με τη γειτονική Πομπηία, που καλύφθηκε από ελαφρόπετρα και τέφρα, οι κάτοικοι του αρχαίου Ηρακλείου πέθαναν από θερμικό σοκ, λόγω των διαδοχικών υπέρθερμων πυροκλαστικών εκρήξεων και των ροών λάβας.


Μετά την έκρηξη του Βεζουβίου το 79 μ.Χ., σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, επιζώντες κάτοικοι του Ηρακλείου κατέφυγαν στην αρχαία πόλη της Νεάπολης (η τωρινή Νάπολη), όπου κατοίκησαν στη «συνοικία των Hρακλήνων» (Regio Herculanensis) που σχηματίστηκε εκεί.

Άποψη από το εσωτερικό της Οικίας της Διηκοστής, ενός από τα πιο ευγενή ρωμαϊκά σπίτια του Herculaneum, καθώς ανοίγει ξανά για το κοινό μετά από ένα 30ετές έργο αποκατάστασης στον αρχαίο αρχαιολογικό χώρο

CIRO DE LUCA VIA REUTERS

Η «αναβίωση» των παπύρων με τη βοήθεια της επιστήμης


Τον 18ο αιώνα, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν μια αξιοθαύμαστη βιβλιοθήκη από καμένους παπύρους που είχαν απανθρακωθεί. Ήταν οι πρώτοι ελληνικοί πάπυροι που βρέθηκαν σε αρχαιολογικές ανασκαφές. Πριν από αυτό, οι μόνοι ελληνικοί πάπυροι που είχαν μελετηθεί, προέρχονταν από τη μεσαιωνική εποχή.


Αρχικά, οι επιστήμονες προσπάθησαν να ξετυλίξουν τους παπύρους και, ως αποτέλεσμα των βιαστικών προσπαθειών τους, τους κατέστρεψαν καθώς βρίσκονταν ήδη σε εύθραυστη κατάστασή. Ωστόσο, πρόσφατα, μια ομάδα ερευνητών από την Ιταλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Ρωσία συνεργάστηκαν με «σύμμαχο» την προηγμένη ψηφιακή τεχνολογία.


Στη συνέχεια ανακοίνωσαν ότι «χρησιμοποιώντας την τεχνική απεικόνισης με υπερήχους στο βραχύ υπέρυθρο τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος (1.000 έως 2.500 νανόμετρα), μπόρεσαν να δουν ”τμήματα του ελληνικού κειμένου που ήταν κρυμμένα πίσω από τον πάπυρο PHerc. 1691/1021».

Μπόρεσαν να δουν τα κομμάτια με τη χρήση υψηλής τεχνολογίας, μη επεμβατικών μεθόδων απεικόνισης και διαπίστωσαν ότι επρόκειτο για αρχαία ελληνικά κείμενα που ήταν κρυμμένα πίσω από έναν από τους διάσημους καμένους παπύρους του Ηρακλείου. Επιπλέον, χάρη στη νέα τεχνική, το κρυμμένο κείμενο ήταν ακόμη πιο καθαρό από εκείνο της μπροστινής, ορατής πλευράς, πράγμα που σημαίνει ότι η χαμένη ιστορία του είχε αναβιώσει με επιτυχία.


Επιπλέον, η εργασία τους άνοιξε το δρόμο για την εκτίμηση παρόμοιων απανθρακωμένων παπύρων από την ίδια ή άλλες συλλογές, γεγονός που θα βοηθήσει σημαντικά τους μελετητές του παπύρου, ιδίως εκείνους που είναι αφοσιωμένοι στην ανάγνωση τέτοιων παπύρων, αποκαθιστώντας τη φιλολογία και την αρχαία φιλοσοφία που περιέχουν στο παγκόσμιο αρχείο.

Θραύσμα του παπύρου του Herculaneum στερεώνεται στη θέση του σε πειραματικό σταθμό Diamond Light Source μετά τη σάρωσή του με χρήση φωτεινών ακτίνων-Χ στο Didcot της Βρετανίας, 30 Σεπτεμβρίου 2019. Η φωτογραφία τραβήχτηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2019. REUTERS/George Sargent.

GEORGE SARGENT VIA REUTERS

Οι ανασκαφές που έφεραν στο φως αυτά τα πολύτιμα αντικείμενα πραγματοποιήθηκαν στο Ερκολάνο της Καμπανίας που καταχώθηκε στη γη κατά την έκρηξη του Βεζουβίου το 79 μ.Χ.Στη συνέχεια ανακαλύφθηκε εκ νέου και εξερευνήθηκε από υπόγειες σήραγγες στις δεκαετίες του 1750 και 1760. Η τοποθεσία εκταφιάστηκε εν μέρει στις δεκαετίες του 1990 και στις αρχές του 2000.


Αυτό που αποκάλυψαν οι αρχαιολογικές αυτές εργασίες ήταν μια μοναδική βιβλιοθήκη με παπύρους, πολύχρωμα μάρμαρα, ψηφιδωτά δάπεδα, τοιχογραφίες και μια μεγάλη συλλογή χάλκινων και μαρμάρινων αγαλμάτων.

CIRO DE LUCA VIA REUTERS

Ο κύριος όγκος των 1.840 παπύρων φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Νάπολης και στο Ινστιτούτο της Γαλλίας στο Παρίσι. Ο πιο διάσημος πάπυρος της συλλογής περιέχει κείμενο από την ”Ιστορία της Ακαδημίας” (του Πλάτωνα), η οποία αποτελεί μέρος ενός πολύ μεγαλύτερου έργου του επικούρειου φιλοσόφου Φιλόδημου.


Αν και η αρχαία αίγλη της πόλης πριν από την καταστροφική ηφαιστειακή έκρηξη δεν μπορεί να αναπαρασταθεί, τα ερείπια στην ιστορική τοποθεσία του Ερκολάνο στην Ιταλία εξακολουθούν να είναι πανέμορφα για να τα επισκεφτεί κανείς.

 

Πηγή: Greek Reporter