Η Γη φλέγεται…

Ούτε η Γη, ούτε η Ατμόσφαιρα, ενδιαφέρονται για το πώς εξελίσσεται και εκδηλώνεται η ανοησία του Homo Sapiens.

Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος*    

Ωκάκιστα ζώα, των οικιών υμών

εμπιμπραμένων, αυτοί άδετε»

Αίσωπος

Οι ισχυροί και κυρίως παρατεταμένοι καύσωνες στη Νότιο Ευρώπη θυμίζουν (σε όποιον θέλει να το ξεχνάει) ότι ούτε η Γη, ούτε η Ατμόσφαιρα, ενδιαφέρονται για το πώς εξελίσσεται και εκδηλώνεται η ανοησία του Homo Sapiens. Αντιδρούν στη δική του δράση με τρόπο βέβαιο και τελικά ανελέητο. Όπως και στη σφαίρα των ανθρωπίνων, η Ύβρις φέρνει τελικά τη Νέμεσι. Και όσο πιο κοντά, όσο πιο προφανής και όσο πιο τρομακτική είναι η Νέμεσις, όσο πιο ανήμποροι νιώθουμε να την αντιμετωπίσουμε, τόσο πιο ευχάριστη και δημοφιλής γίνεται η άρνηση της πραγματικότητας.

Οι παλαιότεροι και σοφότεροι πολιτισμοί αναγνώριζαν και σεβόντουσαν τη Φύση. Δεν πίστευαν ότι ο Άνθρωπος και ιδίως το Άτομο, ο Θεός του ύστερου Καπιταλισμού, μπορούσε να κάνει ό,τι θέλει, μη σεβόμενος τα όριά του (που συχνά ετίθεντο και εξηγούνταν με θρησκευτικό περιτύλιγμα, αφού δεν υπήρχαν οι αποδεικτικές διαδικασίας της σύγχρονης επιστήμης). Καταλάβαιναν με τον τρόπο τους ότι είμαστε φορείς και όχι ιδιοκτήτες της ζωής.

Δεν χρειάζεται να έχει κανείς εξειδικευμένες γνώσεις, κοινή λογική αρκεί για να καταλάβει ότι δεν είναι δυνατόν ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων, με εκθετικά αυξανόμενη κατανάλωση ενέργειας και κάθε είδους δραστηριότητες βλαπτικές για το περιβάλλον, να μπορούν να συνεχίζουν χωρίς τροποποιήσεις και μεγάλες προσαρμογές τη δράση τους, αλλά η Γη να είναι πάντα στη θέση της και να συνεχίζει να μας παρέχει τις τόσο φιλόξενες και τόσο σπάνιες (αν όχι μοναδικές) στο σύμπαν συνθήκες που επέτρεψαν το θαύμα της ζωής.

Δραματική έκκληση για δράση τώρα, ώστε να αποφευχθεί η κλιματική κρίση απηύθυνε προ ημερών ο υπεύθυνος για τα ατομικά δικαιώματα Επίτροπος του ΟΗΕ Φόλκερ Τουρκ.

«Το περιβάλλον μας καίγεται. Λειώνει. Υποβαθμίζεται. Ξεραίνεται. Πεθαίνει». Η ανθρωπότητα πηγαίνει προς ένα «δυστοπικό», «καταστροφικό» μέλλον. εκτός και αν αναληφθεί άμεσα αποτελεσματική δράση από τους πολιτικούς. Παράλληλα αυξάνονται (εξ αιτίας και της κλιματικής κρίσης) οι μεγάλες μάζες ανθρώπων στον Νότο των οποίων η επιβίωση απειλείται άμεσα από την πείνα. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, υπογράμμισε ο Τουρκ, έχουν σημαντική επίδραση στις σοδειές, τα κοπάδια και τα οικοσυστήματα και απειλούν τη διαθεσιμότητα τροφής. Ήδη, περισσότεροι από 828 εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετώπισαν πείνα το 2021 και ο αριθμός τους αυξάνεται.

Με τις σημερινές πολιτικές προβλέπεται ότι η θερμοκρασία του πλανήτη θα ανέβει μέχρι το τέλος του αιώνα κατά 2,8 βαθμούς εν σχέσει προς τα προβιομηχανικά επίπεδα. Σχεδόν όλα τα κράτη του κόσμου έχουν υπογράψει τη Συμφωνία του Παρισιού, βάσει της οποίας η θερμοκρασία δεν πρέπει να ανέβει πάνω από τον 1,5 (κατά προτίμηση) έως 2 βαθμούς. Τη συμφωνία βέβαια την υπέγραψαν, όμως δεν την εφαρμόζουν

Στο σημείο αυτό να προσθέσουμε ότι, σε όποιον παρακολουθεί συστηματικά τον μεγάλο δυτικό τύπο, είναι εμφανής μια αλλαγή στην έμφαση, που ανεπαίσθητα μετατοπίζεται από την ανάγκη ανακοπής της κλιματικής αλλαγής στο πώς θα προσαρμοστούμε σε αυτή. Βεβαίως είναι αναγκαία η προετοιμασία των κρατών με δημιουργία υποδομών, που συχνά είναι ανύπαρκτες στον Νότο και συνήθως μη επαρκείς στον Βορρά. Αλλά οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής δεν είναι στην πραγματικότητα αντιμετωπίσιμες μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Χωρίς λήψη αποτελεσματικών μέτρων για την ανακοπή του φαινομένου, όσο δύσκολα και αν είναι, αυξάνονται οι σοβαρές πιθανότητες κατάρρευσης του πολιτισμού, αν όχι η εμφάνιση απειλής για την ίδια την επιβίωση των σύνθετων μορφών ζωής.

Πρέπει να δράσουμε τώρα για να μην «καταδικάσουμε τα παιδιά μας και τα παιδιά τους σε ένα μέλλον πείνας και οδύνης» υπογράμμισε ο αξιωματούχος του ΟΗΕ. «Εμείς, η γενιά με την πιο ισχυρή τεχνολογία στην ιστορία, έχουμε την ισχύ να αλλάξουμε αυτή την κατάσταση». Ο Τουρκ μίλησε επίσης επικριτικά για τους διεθνείς ηγέτες που εκτελούν μια «χορογραφία» λήψης αποφάσεων και εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την κλιματική κρίση, αλλά σταματάνε μπροστά στα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων που θα επηρεαστούν από τη λήψη μέτρων για την κλιματική αλλαγή, όπως οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων, που συχνά ευνοούνται και από κρατικές επιχορηγήσεις.

Η προειδοποίηση του Τουρκ συνέπεσε και με τις έντονες επικρίσεις του προέδρου της Βραζιλίας Λούλα ντα Σίλβα κατά των ανεπτυγμένων χωρών του Βορρά, κυρίως υπεύθυνων για την κλιματική κρίση, που έχουν υπογράψει σειρά διεθνών συμφωνιών, χωρίς όμως να τις έχουν εφαρμόσει.

Σχεδόν ταυτόχρονα, το πρακτορείο Reuters, σε εκτεταμένη ανάλυσή του, παραθέτει έναν εντυπωσιακό κατάλογο πρόσφατων ακραίων καιρικών φαινομένων και νέων ρεκόρ θερμοκρασίας που παρατηρήθηκαν παγκοσμίως και υπογραμμίζει ότι, σύμφωνα με τους ειδικούς, ήδη τώρα φεύγουμε από τη ζώνη όπου είναι επιτεύξιμη η συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας κάτω από τον 1,5 βαθμό.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις πολλών επιστημονικών κέντρων, η κλιματική αλλαγή πλησιάζει στο να γίνει μη αντιστρέψιμη. Δηλαδή, πάνω από ένα κρίσιμο κατώφλι, η Γη θα μπει σε άλλη «κλιματική τροχιά» και, ό,τι και αν κάνουμε τότε, δεν θα μπορεί να γυρίσει στην προηγούμενη, γιατί θα αυτοτροφοδοτείται.

Σύμφωνα με το Κέντρο Μελετών της Κλιματικής Αλλαγής Κοπέρνικος (C3S), που χρηματοδοτεί η Ε.Ε., ήδη για αρκετές ημέρες τον περασμένο μήνα η μέση θερμοκρασία του πλανήτη ξεπέρασε (προσωρινά) τον επιπλέον 1,5 βαθμό. Αυτό έχει ξανασυμβεί και στο παρελθόν, είναι όμως η πρώτη φορά που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του θέρους στο Βόρειο Ημισφαίριο. Αλλά και οι θερμοκρασίες της θάλασσας έσπασαν τα ρεκόρ τους κατά τον Απρίλιο και τον Μάιο

Στην Ινδία, μια από τις πιο τρωτές περιοχές, είχαμε φέτος αυξημένους θανάτους λόγω παρατεταμένων μακρών περιόδων υψηλής θερμοκρασίας, ενώ καύσωνες σημειώθηκαν επίσης στην Ισπανία, την Ιταλία, το Ιράν και το Βιετνάμ. Οι ειδικοί φοβούνται μήπως πάμε σε παγίωση των πολλών θανάτων το καλοκαίρι, κατά το «πρότυπο» του περσινού θέρους.

Τμήματα της Βόρειας Αμερικής είδαν θερμοκρασίες 10 βαθμούς πιο πάνω από τον μέσο όρο της εποχής και ο επικίνδυνος καπνός από τις μεγαπυρκαγιές δασών κάλυψε τον Καναδά και την ανατολική ακτή των ΗΠΑ, με παράλληλη εκπομπή ρεκόρ 160 εκατομμυρίων μετρικών τόνων άνθρακα.

Η μέση θερμοκρασία της θάλασσας έφτασε τους 21 βαθμούς στα τέλη Μαρτίου και παρέμεινε σε επίπεδα ρεκόρ κατά τον Απρίλιο και Μάιο. Η μετεωρολογική υπηρεσία της Αυστραλίας προβλέπει αυξημένες κατά 3 βαθμούς θερμοκρασίες του Ειρηνικού και του Ινδικού Ωκεανού τον Οκτώβριο. Χιλιάδες νεκρά ψάρια ξεβράστηκαν στις παραλίες του Τέξας, ενώ η ανάπτυξη φυκιών λόγω ζέστης ενοχοποιείται για τους θανάτους θαλάσσιων λιονταριών (sea lions) και δελφινιών στην Καλιφόρνια.

Οι θερμές θάλασσες σημαίνουν όμως και λιγότερο αέρα και βροχή, που με τη σειρά του προκαλεί περισσότερη ζέστη εγκαθιστώντας ένα φαύλο κύκλο, υπογραμμίζει η Ανναλιζα Μπράκκο, κλιματολόγος στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Γεωργίας.

«Είμαι πολύ απογοητευμένη… Αλλά φτάνουμε στο σημείο της αλήθειας… Ελπίζω ότι η ίδια η πραγματικότητα θα μας βοηθήσει να αλλάξουμε τη στάση των ανθρώπων και τις πολιτικές», δήλωσε η ειδικός για την κλιματική αλλαγή της Greenpeace, Λι Σούο.