«ΕΠΕΜΒΑΣΗ στον Νίγηρα;»

 

Θέμης Τζήμας

Τα πραξικοπήματα στην Αφρική δεν είναι σπάνια. Συνήθως οι πολίτες στη Δύση δεν μαθαίνουν τίποτα για αυτά. Αφήνουν τέτοια ζητήματα στις μυστικές υπηρεσίες των πρώην αποικιοκρατών (Βρετανία, Γαλλία και φυσικά ΗΠΑ, με μερικούς από τους τοπικούς συμμάχους τους). Ωστόσο έχουν αλλάξει πολλά από τότε που ξεκίνησε ο νέος παγκόσμιος πόλεμος. Κάθε γωνιά της γης αποτελεί ψηφίδα στην πλανητική αντιπαράθεση και σε αυτό το πλαίσιο, ιδίως για τη Γαλλία. τα πράγματα δεν δείχνουν να πηγαίνουν καθόλου καλά.

Προς ανακούφιση όσων φοβήθηκαν ότι η Γαλλία μπορεί να ζητούσε τη βοήθειά μας στις πρώην αφρικανικές της κτήσεις, επί Μακρόν τις εγκαταλείπει μία προς μία, μετά από ένα συνδυασμό πραξικοπημάτων ή/και λαϊκών κινητοποιήσεων εναντίον της. Ο Νίγηρας αποτελεί την τελευταία και ίσως την πλέον προκλητική, για τη Δύση γενικώς και για τη Γαλλία ειδικότερα, περίπτωση.



Ο Νίγηρας παραμένει μια από τις φτωχότερες χώρες της Αφρικής, με κατά κεφαλή ΑΕΠ 533 δολάρια και πληθυσμό λίγο μεγαλύτερο από 26 εκατομμύρια. Η φτωχή, κατά βάση αγροτική οικονομία του είναι καταφανώς αναντίστοιχη με τις δυνατότητές του βάσει του ορυκτού της πλούτου και τυπική της μοίρας των πρώην αποικιών: πετρέλαιο, χρυσός, διαμάντια και φυσικά το ουράνιο βρίσκονται στο υπέδαφος του Νίγηρα αλλά ο συνδυασμός της (νεο-)αποικιοκρατίας, των συνεπειών της, όπως και της ντόπιας διαφθοράς κρατούν τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού πολύ μακριά από το να απολαμβάνει τα αγαθά της χώρας του.

Η Γαλλία αντιθέτως (και όχι μόνο) απολαμβάνει δεόντως τα πλούτη του Νίγηρα. Με δεδομένο ότι η φτωχή αυτή χώρα αποτελεί τον έβδομο μεγαλύτερο εξαγωγέα ουρανίου στον κόσμο, με παραγωγή πάνω από 4% της παγκόσμιας για το 2020 και επίσης δοθέντος ότι η εξαγωγή του ουρανίου περνά μέσα από μια γαλλικών συμφερόντων εταιρεία (την Orano), η Γαλλία αντλούσε το 15% των αναγκών της σε ουράνιο από τη χώρα αυτή, σε μάλλον προνομιακές τιμές. Πολύ φυσιολογικά, η ανατροπή του γαλλόφιλου προέδρου του Νίγηρα από τον στρατό και η ανακοίνωση του νέου ηγέτη, Απντουραχαμάν Τσιανί ότι σταματά τις εξαγωγές ουρανίου και χρυσού στη Γαλλία έχουν σκορπίσει ρίγη στο Παρίσι και στη Δύση γενικότερα. Ιδίως δε, όταν συνδυάζονται με πολιορκία της γαλλικής πρεσβείας από μεγάλες μάζες του λαού και προφανή υποστήριξη από πλευράς των ίδιων τμημάτων του λαού προς τη Ρωσία και ένα από τα ισχυρότερα, όπως αποδεικνύεται, «brand names» της, την εταιρεία μισθοφόρων Wagner.

Η απάντηση της Γαλλίας ήταν άμεση, αλλά προς το παρόν λεκτική μόνο: απείλησε με συνέπειες αν κινδυνεύσουν Γάλλοι. Η κοινότητα των κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) επέβαλε εμπάργκο στο Νίγηρα έως ότου αποκατασταθεί ο συλληφθείς πρόεδρος, ενώ υπονόησε την πιθανότητα ακόμα και στρατιωτικής επέμβασης προκειμένου να αποκαταστήσει τη συνταγματική τάξη – απειλή η οποία συνάντησε τη σθεναρή (ρητορική προς το παρόν) απάντηση των πραξικοπηματιών. Στην πραγματικότητα όμως, δεν είναι μόνο αυτούς που θα έχουν να αντιμετωπίσουν οι όποιοι εισβολείς αλλά και τη Wagner, η οποία μάλλον θα πρέπει προς το παρόν να περιοριστεί σε εξωχώριες δραστηριότητες (και να «ξεπλυθεί» δια αυτών).

Παραλλήλως δε, σε μια επίδειξη του πόσο ευαίσθητες είναι οι ισορροπίες στη Βόρεια Αφρική, η Αλγερία απείλησε ότι δεν θα ανεχτεί ξένες επεμβάσεις στο Νίγηρα και έθεσε σε ετοιμότητα τις ένοπλες δυνάμεις της. Λίγες ημέρες πριν, η ίδια χώρα, η Αλγερία υπέβαλε την αίτησή της για ένταξη στις χώρες BRICS. Δεν είναι σαφές αν προτίθεται να εμπλακεί άμεσα ή αν θα επιτρέψει στους Ρώσους να συνδράμουν τη νέα ηγεσία του Νίγηρα. Όμως όπως και να έχει μια περιφερειακή πολεμική κρίση αρχίζει να αχνοφαίνεται. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Αφρική σύρεται στις και από τις αντιθέσεις των «Μεγάλων Δυνάμεων». Συνέβη και παραμονές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Θυμόμαστε όλη τη συνέχεια.