Εργασιακός εκφοβισμός: Οι συμπεριφορές που δεν πρέπει να ανέχεστε στη δουλειά

Οι περισσότεροι έχουν συνδέσει το bullying με το σχολείο. Ο εκφοβισμός,

όμως, μπορεί να υπάρχει και στον εργασιακό χώρο και μάλιστα χωρίς να γίνεται άμεσα αντιληπτός. Η έγκαιρη καταβολή του μισθού, η εφαρμογή του ωραρίου εργασίας, η τήρηση των διατάξεων του εργατικού δικαίου κ.ο.κ. είναι αξίες αδιαπραγμάτευτες και, σε κανονικές συνθήκες δεν θα έπρεπε να προβληματίζουν κανέναν εργαζόμενο. Δεν θα αναφερθούμε στα αυτονόητα δικαιώματα των υπαλλήλων παρά το ότι σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να απειλούνται ακόμα και αυτά. Αντίθετα, θα αναφερθούμε στις συμπεριφορές εκείνες του εργασιακού εκφοβισμού που μπορεί να είναι έμμεσες, αλλά παραμένουν τοξικές.

Εργασιακός εκφοβισμός: Οι συμπεριφορές που δεν πρέπει να ανέχεστε στη δουλειά

Ο εκβιασμός που έχει σαν αποτέλεσμα την «τιμωρία» ενός άλλου συναδέλφου

Η φράση «αν δεν κάνεις αυτό που σου λέω, δεν θα πάρεις άδεια» είναι μια άμεση απειλή που μπορεί να έχει ειπωθεί (κακώς) εκατοντάδες ίσως και χιλιάδες φορές στους εργασιακούς χώρους. Το αμέσως επόμενο βήμα ενός «τοξικού» αφεντικού που δεν μπορεί να βρει άλλον τρόπο να επιβληθεί στους υφισταμένους του είναι να απειλεί με την «τιμωρία» ενός άλλου συναδέλφου: «αν δεν κάνεις αυτό που σου λέω, δεν θα δώσω στον Κώστα την άδεια που ζήτησε» ή «αν δεν με ακούσεις, θα απολύσω εδώ και τώρα την Ειρήνη». Με τον τρόπο αυτό, μεταθέτει το πρόβλημα στον εργαζόμενο, ο οποίος εκείνη τη στιγμή νιώθει υπεύθυνος για τον συνάδελφό του και «αναγκάζεται» να υπακούσει σ’ αυτές τις «εντολές». Δυστυχώς, με την ανοχή αυτή της συμπεριφοράς, το πρόβλημα διαιωνίζεται και μπορεί να γίνει μια μόνιμη κατάσταση στην οποία το αφεντικό πάντα κάτι ζητάει και ο υπάλληλος πάντα θα λέει «ναι» για να μην «τιμωρηθεί» κάποιος συνάδελφός του.

Η υποτίμηση δεν χρειάζεται να γίνεται με φωνές και άμεσες προσβολές

Έχουμε συνδέσει την υποτίμηση με φωνές, όμως δεν χρειάζεται να εκδηλώνεται δυνατά. Οι απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί μπορεί να μην είναι προφανείς αλλά να εκφράζονται με πιο έμμεσο τρόπο. Για παράδειγμα, δεν χρειάζεται κάποιος να σου πει «δεν είσαι έξυπνος/ είσαι χαζός» για να σε υποτιμήσει, μπορεί απλά να σου πει «δεν καταλαβαίνεις τίποτα από αυτά που σου λέω». Το νόημα είναι ακριβώς το ίδιο, απλώς στη δεύτερη περίπτωση είναι συγκαλυμμένο. Η πρόθεση παραμένει ίδια και στις δύο περιπτώσεις ενώ τις περισσότερες φορές κρύβει άσχημους χαρακτηρισμούς.

Η ανάμιξη στα προσωπικά σου ζητήματα

Το παράδειγμά μας ίσως σας θυμίσει την γνωστή ερώτηση που κάνουν στις περισσότερες γυναίκες όταν πηγαίνουν σε συνέντευξη για δουλειά: «σκοπεύεις να μείνεις έγκυος;». Ο λόγος είναι προφανής και δεν θα τον αναλύσουμε, ωστόσο έχει ένα κοινό στοιχείο με το αμέσως επόμενο παράδειγμά μας: την παρέμβαση στις προσωπικές επιλογές του εργαζομένου. «Γιατί να πάρεις άδεια εσύ για να προσέξεις το παιδί και όχι ο άντρας σου;»: σας θυμίζει κάτι; Όταν το αφεντικό θέλει να καθορίσει το δικό σου προσωπικό πρόγραμμα γιατί τον «ξεβολεύει» ή γιατί πολύ απλά θέλει να κατακρίνει συχνά τις προσωπικές σου επιλογές, χωρίς λόγο, ξέρεις ότι έχεις να κάνεις με έναν τοξικό άνθρωπο, που μάλλον πρέπει να βγάλεις από την επαγγελματική σου ζωή- αν αυτό είναι εφικτό.

Οι αρμοδιότητες που δεν σου ανήκουν

*Φωτογραφία: static01.nyt.com

Όταν η λίστα με τα καθήκοντά σου συνεχώς μεγαλώνει- χωρίς φυσικά την απαραίτητη αναγνώριση- και συνοδευόμενη από εκφράσεις όπως «τίποτα δεν μπορείς να κάνεις πια;», τότε μιλάμε καθαρά για εργασιακό εκφοβισμό. Η κατανομή των αρμοδιοτήτων σίγουρα δεν είναι πάντα προφανής. Ωστόσο, το να εκμεταλλεύεσαι καταστάσεις και να «φορτώνεις» τους υφιστάμενούς σου με επιπλέον δουλειά, απαιτώντας να την διεκπεραιώσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα και ίσως να ξεπεράσουν το 8ωρό τους, σίγουρα δεν είναι σωστή πρακτική. Αν, δε, αρνηθούν, οι συνέπειες μπορεί να είναι επιπλέον νεύρα και ίσως επιπλέον δουλειά…

Το φαινόμενο αυτό είναι το πλέον συχνό στον εργασιακό χώρο και δυστυχώς δεν του δίνουμε τη σημασία που πρέπει. Τι θα έπρεπε να κάνουμε; Να προσπαθήσουμε ν’ αλλάξουμε ό,τι δεν μας αρέσει. Εξάλλου, στη δουλειά περνάμε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας μας. Αξίζει να ανεχόμαστε καταστάσεις που μας έχουν εξαντλήσει ψυχικά;

Ελπίζουμε να μην είχατε στο παρελθόν και να μην αποκτήσετε στο μέλλον τέτοιες εμπειρίες. Ωστόσο, όπως σε κάθε πρόβλημα, έτσι και εδώ, το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσεις την κατάσταση και μετά να πάρεις τα μέτρα σου. Αν έχεις μάλιστα τη δυνατότητα να φύγεις από ένα τοξικό περιβάλλον, ακόμα καλύτερα…