Αγ. Δημήτριος: Γιατί θεωρείται προστάτης της Θεσσαλονίκης

H ιστορία της συμπρωτεύουσας και η απελευθέρωσή της είναι συνδεδεμένη

με την εορτή του Αγίου Δημητρίου.

Ο Άγιος Δημήτριος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη κατά τους χρόνους της βασιλείας του μεγάλου διώκτου των Χριστιανών Διοκλητιανού και Μαξιμιανού Ερκούλιου (284-305 μ.Χ). Καίσαρας της Μακεδονίας τοποθετήθηκε ο Μαξιμιανός Γαλέριος, ο οποίος εξαπέλυσε αληθινό πόλεμο εναντίον των Χριστιανών. Ο Άγιος Δημήτριος συχνά απεικονίζεται μπροστά στο Μαξιμιανό, στη φυλακή, ευλογώντας το Νέστορα, αλλά επιπλέον επειδή ο Άγιος Δημήτριος είναι και ένας από τους στρατιωτικούς και συγχρόνως προστάτης της Θεσσαλονίκης, που πολλές φορές έσωσε από διάφορους κινδύνους, οι παραστάσεις, στις οποίες ο άγιος εικονίζεται στρατιωτικός, είτε πεζός είτε καβαλάρης, είναι συνηθισμένες στην ορθόδοξη αγιογραφία. Ένα από τα γνωστότερα θαύματα του Αγίου Δημητρίου, από το οποίο είναι εμπνευσμένη και η εικόνα του ως καβαλάρη πάνω σε κόκκινο άλογο, έλαβε χώρα τον Οκτώβριο του 1207 έξω από τα τείχη της Θεσσαλονίκης. Ο τσάρος των Βουλγάρων Ιωαννίτζης που οι Βυζαντινοί αποκαλούσαν Σκυλογιάννη, φονεύτηκε κατά την παράδοση από τον Άγιο Δημήτριο, όταν εκείνος πολιορκούσε την Θεσσαλονίκη. Στο πρόσωπο του Αγίου Δημητρίου η Θεσσαλονίκη βλέπει πάντοτε τον προστάτη της, το στήριγμά της. Δίκαια ο άγιος Δημήτριος αποκαλείται από τον υμνωδό της Εκκλησίας «ο μέγας φρουρός της Θεσσαλονίκης, ο ρύστης εν τοις κινδύνοις ο εξαίρετος, πρόμαχος ο κράτιστος» (Κανώνδεύτερος). Σ’ έναν άλλο Κανόνα, που συνέθεσε ο Συμεών Θεσσαλονίκης, ο άγιος Δημήτριος φέρεται να λέει στην προστατευόμενή του πατρίδα Θεσσαλονίκη’ «…μη φοβού ουν, πατρίς μου, εμέ κατέχουσα, τους εχθρούς σου γαρ πάντας πατάξω εν Χριστώ και φυλάξω σε την τιμώσανμε». Δίκαια παρατηρήθηκε, πως από όλες τις εικόνες του Αγίου Δημητρίου, η εικόνα του έφιππου αγίου αγαπήθηκε περισσότερο, γιατί ενσαρκώνει τα ελληνικά ιδεώδη της παλληκαριάς και της λεβεντιάς. Στη συνείδηση των πιστών ο άγιος Δημήτριος δεν είναι μόνο, κατά τον υμνωδό, «κρηπίς ακατάβλητος και θεμέλιος άρρηκτος και πολιούχος, οικιστής και υπέρμαχος» της πόλεως της Θεσσαλονίκης και «εν πολλοίς και πολλάκις κινδύνοις χαλεποίς των Θεσσαλονικέων προϊστάμενος», αλλά και ομέγας υπέρμαχος της οικουμένης.

Ο Άγιος Δημήτριος θεωρείται προστάτης και πολιούχος της Θεσσαλονίκης. Με τη βοήθεια του Αγίου η πόλη σώθηκε πολλές φορές από τις επιδρομές των Αβάρων, των Σλάβων και των Βουλγάρων. Οι υπερασπιστές της διηγούνταν πολλές φορές ότι έβλεπαν έναν πολεμιστή πάνω στο άλογο του να προχωρεί μπροστά στα πλήθη και να καταδιώκει με το ξίφος του τους εχθρούς. Με αυτή την μορφή παρουσιάζεται και από τη βυζαντινή αγιογραφία.

Οι μαρτυρίες λένε ότι δεν τον έβλεπαν σε όνειρο, αλλά τον έβλεπαν στην πραγματικότητα αυτόν τον ίδιον να μάχεται μεταξύ των στρατιωτών, να προηγείται και να οδηγεί αυτούς στην νίκη και στην σωτηρία.