Πώς το 2023 μάθαμε να ζούμε με την ακρίβεια: Από το λάδι στα ενοίκια

Εν μέσω πληθωριστικών πιέσεων σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, απαραίτητα

για τη διαβίωση, τους, όπως διατροφή και στέγαση, βιώσαν το 2023 οι Έλληνες.

Ρομίνα Νικηφόρου

 Από την ακρίβεια στα τρόφιμα που παραμένει το νούμερο ένα πρόβλημα για τα ελληνικά νοικοκυριά έως και τις υψηλές τιμές των ενοικίων που αποτελούν μεγάλο «πονοκέφαλο» σε όσους δεν διαθέτουν δικό τους σπίτι, οι πολίτες κλήθηκαν να διαχειριστούν, μέσα στη χρονιά, πολλαπλές πιέσεις για τον οικογενειακό τους προϋπολογισμό.

Αναζητώντας, στο πλαίσιο αυτό, εναλλακτικές λύσεις, υιοθετώντας νέες συνήθειες και βάζοντας «μαχαίρι» στις λιγότερο απαραίτητες δαπάνες.

«Καίνε» οι τιμές στα τρόφιμα, «είδος πολυτελείας» το ελαιόλαδο

Οι υψηλές τιμές των τροφίμων - με «πρωταθλητή» των ανατιμήσεων το ελαιόλαδο- αποτέλεσαν το μείζον πρόβλημα στο μέτωπο της ακρίβεια για τους καταναλωτές, που είδαν ακόμη και βασικά αγαθά για το καθημερινό τους τραπέζι να μετατρέπονται σε «είδη πολυτελείας».

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Νοέμβριο τα τρόφιμα ανατιμήθηκαν κατά 9% σε ετήσια βάση με το λάδι να καταγράφει άνοδο 31,4%, «μεταλλικό νερό – αναψυκτικά – χυμοί φρούτων» αύξηση 13,3%, φρούτα 12%, λαχανικά 10,8%. Κατά 9,5% αυξήθηκαν τα ψάρια και κατά 8,1% τα κρέατα.

Κατά τη διάρκεια του έτους οι τιμές στα περισσότερα τρόφιμα, όχι μόνο αποκλιμακώνονταν με πολύ αργούς ρυθμούς αλλά σε ορισμένες κατηγορίες το ανοδικό ράλι συνεχίστηκε μέχρι και τους τελευταίους μήνες του έτους καθώς παράγοντες, όπως η κλιματική αλλαγή, είχαν ως αποτέλεσμα νέο κύμα αυξήσεων σε διεθνές, μάλιστα, επίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ελαιόλαδο, καθώς η μειωμένη παραγωγή λόγω της ξηρασίας και των καταστροφών στις χώρες που αποτελούν τους μεγαλύτερους προμηθευτές του προϊόντος διεθνώς, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, προκάλεσε μεγάλη αναταραχή στην αγορά και άνοδο των τιμών. Αντίστοιχη ήταν και η εικόνα στη χώρα μας, όπου η παραγωγή από τους 330 χιλ. τόνους το 2022, έφτασε το 2023, τις 160 – 180 χιλ. τόνους. Μάλιστα, οι αυξήσεις στην τιμή του ελαιολάδου δεν φαίνεται προς το παρόν να «φρενάρουν» καθώς μήνα με τον μήνα οι τιμές ανεβαίνουν. Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, από τον Σεπτέμβριο στον Οκτώβριο αυξήθηκαν κατά 14,1%, ενώ από τον Οκτώβριο στον Νοέμβριο κατά 9,9%.

Προκειμένου να αντιμετωπίσουν την ακρίβεια στα τρόφιμα, οι καταναλωτές στρέφονται σε οικονομικότερες λύσεις, όπως για παράδειγμα στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, αντικαθιστούν ακριβότερα τρόφιμα με άλλα πιο προσιτά στην τσέπη τους και περιορίζουν τις ποσότητες που αγοράζουν.

Απλησίαστα τα ενοίκια ακόμη και στις οικονομικότερες περιοχές

Πέραν των υψηλών τιμών που αντιμετώπισαν οι Έλληνες προκειμένου να καλύψουν τη βασική ανάγκη της διατροφής, την ίδια στιγμή κλήθηκαν να λύσουν ένα δύσκολο «σταυρόλεξο» για τη στέγασή τους λόγω της συνεχιζόμενης αύξησης των ενοικίων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της TτΕ, η Ελλάδα βρίσκεται στη δυσμενέστερη θέση μεταξύ των χωρών της Ευρώπης όσον αφορά στο κόστος στέγασης καθώς απορροφά το 34,2% του διαθέσιμου εισοδήματος των ελληνικών νοικοκυριών, έναντι 19,9% κατά μέσο όρο για την Ευρώπη των 27, με βάση τα στοιχεία για το 2022. Το ράλι ανόδου στις τιμές των ενοικίων συνεχίστηκε με αμείωτη ένταση και το 2023 ενώ ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα, ακόμη και σε περιοχές που θεωρούνται ως πιο οικονομικές οι τιμές πλέον έχουν «σκαρφαλώσει» σε υψηλά επίπεδα.

Τα στοιχεία της πλατφόρμας Spitogatos για το τρίτο τρίμηνο του 2023 έδειχναν αύξηση +7%, κατά μέσο όρο, στις τιμές των ενοικίων πανελλαδικά, συγκριτικά με το 2022. Στην πρωτεύουσα, οι τιμές στο κέντρο της Αθήνας ήταν αυξημένες κατά 10,9%, στα Νότια Προάστια κατά 9,10%, στα Ανατολικά Προάστια κατά 7,9%, στα Βόρεια Προάστια κατά 7,7% και στα Δυτικά Προάστια κατά 7,6%. Ακριβότερα κατά 10,6% σε σχέση με πέρσι ήταν τα ενοίκια στα Προάστια του Πειραιά, κατά 10,2% στον Πειραιά και ενώ κατά 1,5% στο υπόλοιπο της Αττικής.

Μεταξύ των περιοχών που εμφάνισαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις είναι οι παραδοσιακές φοιτητικές γειτονιές, όπως η περιοχή του Γουδή με άνοδο 26% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα πέρσι. Σε περιοχές στην «καρδιά» της πρωτεύουσας καταγράφεται αύξηση της τάξεως του 19%, στην περιοχή Πατησίων – Αχαρνών η μέση ζητούμενη τιμή ενοικίασης είναι ακριβότερη 14% σε σχέση με πέρσι και στην περιοχή του Ζωγράφου κατά 9%.

Αξίζει δε να σημειωθεί ότι το φθηνότερο μέσο ενοίκιο στην Αττική εντοπίζεται στις Αχαρνές, στα 6,6 ευρώ ανά τ.μ., κάτι που σημαίνει ότι για μια κατοικία 80 τμ. το μέσο ενοίκιο φτάνει τα 528 ευρώ, δηλαδή περίπου τον μισό μέσο μισθό ενός εργαζόμενου.