«Νυχτερινή περίπολος»: Απροσδόκητη ανακάλυψη στο αριστούργημα του Ρέμπραντ

«Αυτό το εύρημα μας δείχνει ότι ο Ρέμπραντ δεν φοβόταν να δοκιμάσει νέες τεχνικές»

 Μια ανακάλυψη έφερε στο φως νέα τεχνική με ακτίνες Χ, που εφάρμοσαν επιστήμονες στη «Νυχτερινή Περίπολο» το αριστούργημα του Ρέμπραντ , καθώς εντόπισαν στρώμα μολύβδου, που εκτιμάται ότι χρησιμοποίησε ο ζωγράφος για να προστατεύσει τον πίνακα από την υγρασία, αντί για κόλλα που ήταν η τυπική μέθοδος της εποχής.

Η «Νυχτερινή περίπολος» είναι το πιο διάσημο έργο του Ρέμπραντ. Ολοκλήρωσε το αριστούργημα το 1642 και ο πίνακας εκτίθεται στο Rijksumuseum του Άμστερνταμ. Πρόκειται για έναν από τους πλέον γνωστούς πίνακες της χρυσής ολλανδικής εποχής στη ζωγραφική.

Ο πίνακας απεικονίζει τον λοχαγό Φρανς Μπάνινκ Κοκ να διατάζει τους φρουρούς του να βγουν έξω για να προστατεύσουν την πόλη τους. Το έργο εντυπωσιάζει για τις δραματικές αντιθέσεις που χρησιμοποιεί ο Ρέμπραντ μεταξύ φωτός και σκιάς για να τονίσει τους πιο σημαντικούς χαρακτήρες. Παλαιότερα υπήρχε η αντίληψη ότι η σκηνή που ήταν νυχτερινή, όμως στην πορεία διαπιστώθηκε ότι η συσσώρευση ρύπων και βερνικιού ήταν η αιτία που έκανε σκοτεινό τον πίνακα.

Οι μεγάλες αλλαγές που έχει υποστεί ο πίνακας μέσα στους αιώνες οδήγησε το Rijksmuseum στην απόφαση να ξεκινήσει την «Επιχείρηση Νυχτερινή Περίπολος» το 2019, ένα πρόγραμμα έρευνας και συντήρησης που αφορά τόσο το πώς δημιούργησε ο Ρέμπραντ το έργο, όσο και την τρέχουσα κατάστασή του. Οι κατανόηση αυτών των παραμέτρων, με τη χρήση απεικονιστικών και υπολογιστικών τεχνικών, είναι σημαντική για να προχωρήσουν οι επιστήμονες στη συντήρηση του πίνακα με την καλύτερη δυνατή τεχνική που θα διασφαλίζει τη μακροχρόνια διατήρησή του.

Στο πλαίσιο αυτών των ερευνών, οι ειδικοί ασχολήθηκαν με τα προπαρασκευαστικά στρώματα του πίνακα. Άσπρα στίγματα που είχαν εντοπιστεί νωρίτερα σε διάφορα σημεία του πίνακα, διαπιστώθηκε ότι αποτελούν προεξοχές μολύβδου.

Οι ερευνητές συνέλεξαν από τον πίνακα ένα μικρό θραύσμα μπογιάς και το μελέτησαν με νέα μέθοδο, που συνδυάζει τεχνικές φθορισμού ακτίνων Χ με πτυχογραφική νανοτομογραφία ακτίνων Χ, προκειμένου να αναγνωρίσουν και να οπτικοποιήσουν χημικά στοιχεία μικρότερης κλίμακας στα κατώτερα στρώματα του καμβά.

Πρόκειται για μια τεχνική που δεν έχει εφαρμοστεί ξανά στη μελέτη πινάκων ζωγραφικής, δήλωσε στο ΑΠΕ η τη Φρεντερίκ Μπρόερς, επικεφαλής συγγραφέας της δημοσίευσης και ερευνήτρια στα πανεπιστήμια του Άμστερνταμ, της Αμβέρσας και της Ουτρέχτης, όπως και στο Rijksumuseum. Με τη βοήθεια αυτής της τεχνικής, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι κάτω από το στρώμα εδάφους από χαλαζία και άργιλο στον καμβά, υπάρχει ένα στρώμα πλούσιο σε μόλυβδο.

«Αυτό το εύρημα μας δείχνει ότι ο Ρέμπραντ δεν φοβόταν να δοκιμάσει νέες τεχνικές», επεσήμανε η κ. Μπρόερς. «Ο πίνακας ήταν τόσο μεγάλος σε διαστάσεις που ο ζωγράφος δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις συνήθεις μεθόδους, οπότε αναζητούσε εναλλακτικές και εκτιμούμε ότι χρησιμοποίησε μόλυβδο για να προστατεύσει τον πίνακα από την υγρασία», συμπλήρωσε.

Ο μόλυβδος χρησιμοποιήθηκε τον 17ο αιώνα για την προστασία αντικειμένων από ξύλο, πέτρα και μέταλλο. Σε βιβλίο της εποχής, ο Theodore De Mayerne συμβούλευε τους ζωγράφους πώς να προετοιμάσουν τον καμβά με ζωική κόλλα και σε μια υποσημείωση πρότεινε τη χρήση λαδιού που περιέχει μόλυβδο, ώστε να προστατεύονται από την υγρασία πίνακες που κρέμονταν στον τοίχο.