Τι είναι ο μυωξός – Το χρήσιμο ζωάκι που ελάχιστοι γνωρίζουν στην Ελλάδα

Ιστοσελίδα βγάζει από την… αφάνεια τον μυωξό, γνωστό ως “ποντικοσκίουρο”. Ο λόγος που δεν τον ξέρει το ευρύ κοινό και γιατί θεωρείται καλός δείκτης για την υγείας ενός δασικού οικοσυστήματος.
 Μοιάζει με ποντίκι αλλά δεν είναι γιατί έχει φουντωτή ουρά, θυμίζει σκίουρο όμως έχει μικρότερο μέγεθος και είναι νυκτόβιο. Ο μυωξός είναι ένα άγνωστο στο ευρύ κοινό μικρό θηλαστικό, που σε μερικές περιοχές τον αποκαλούν «ποντικοσκίουρο» επειδή μοιάζει με ποντίκι και με σκίουρο.

Ζει στα δέντρα, όπου σχηματίζει φωλιές σε κοιλότητες και τρέφεται κυρίως με καρπούς, φρούτα, λειχήνες και ρίζες, αλλά και με έντομα ή και νεοσσούς πουλιών. Κατά τους χειμερινούς μήνες, πέφτει σε χειμερία νάρκη που διαρκεί -ανάλογα με τη διάρκεια και τη δριμύτητα του χειμώνα σε κάθε περιοχή- από τον Οκτώβριο έως τον Μάρτιο.

Μία ιστοσελίδα που σχεδιάστηκε από ερευνητική ομάδα του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ) επιχειρεί να βγάλει από την… αφάνεια τον μυωξό παρέχοντας πληροφορίες για το είδος και καλώντας παράλληλα τον κόσμο να βοηθήσει τους επιστήμονες στη συλλογή πληροφοριών για την κατανομή των ειδών στην Ελλάδα (https://dormice.necca.gov.gr).

«Το ευρύ κοινό που ζει στον αστικό ιστό δεν ξέρει τίποτα για τον μυωξό, γι’ αυτό και αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε τη σελίδα» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ερευνητής του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών, δρ Χρήστος Αστάρας, διευκρινίζοντας ότι η ιστοσελίδα σχεδιάστηκε στο πλαίσιο του έργου «Παρακολούθηση μικρών θηλαστικών κοινοτικού ενδιαφέροντος», που χρηματοδοτήθηκε από τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.) από κονδύλια του Υποέργου 1 της Πράξης «ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΟΡΟΣΕΙΡΑΣ ΡΟΔΟΠΗΣ ΓΙΑ ΔΡΑΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ, ΕΙΔΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ», Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020» με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ταμείο Συνοχής) και από εθνικούς πόρους.

Σύμφωνα με τον κ. Αστάρα, η γνώση μας σχετικά με την κατανομή και οικολογία των τεσσάρων ειδών μυωξών (εδώδιμος μυωξός (Glis glis), δενδρομυωξός (Dryomys nitedula), βουνομυωξός (Muscardinus avellanarius)και μυωξός του Roach (Myomimus roachi) που απαντώνται στην Ελλάδα είναι περιορισμένη. Με εξαίρεση τον εδώδιμο μυωξό, οι μυωξοί στη χώρα μας χαρακτηρίζονται ως είδη με ανεπαρκή στοιχεία βάσει του Κόκκινου Βιβλίου των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας.

Η έλλειψη πληροφοριών για την κατάσταση διατήρησης και κατανομής των ειδών στην Ελλάδα αντανακλά την ευρύτερη άγνοια του ευρύτερου κοινού για τα μικρά αλλά χαρισματικά αυτά είδη της ελληνικής πανίδας. Αυτό απορρέει από τον κρυπτικό τους χαρακτήρα (νυκτόβια, δενδρόβια), τη χαμηλή τους πληθυσμιακή πυκνότητα (π.χ. σε σύγκριση με άλλα τρωκτικά, όπως οι δασοποντικοί) και το ότι για μεγάλη περίοδο του έτους βρίσκονται σε χειμέρια νάρκη. Εκτός από υλοτόμους που βλέπουν μυωξούς ή τις φωλιές τους κατά την εργασία τους στο δάσος, λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν την ύπαρξη των μυωξών» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ιστοσελίδα.

Οι μυωξοί ως δείκτης υγείας ενός δασικού οικοσύστηματος

Κατά τη διάρκεια του έργου για τον μυωξό, έγινε έρευνα στο πεδίο και συγκεκριμένα στη Ροδόπη και την ορεινή Χαλκιδική προκειμένου να συλλεχθούν περισσότερα στοιχεία για το συγκεκριμένο κρυπτικό είδος, τα οποία θα βοηθήσουν στην καλύτερη προστασία του.

Όπως εξηγεί ο κ. Αστάρας, η παρουσία μυωξών θεωρείται καλός δείκτης για την υγείας ενός δασικού οικοσυστήματος, γιατί είναι δενδρόβια είδη που χρειάζονται δάση με πυκνή βλάστηση στον υπόροφο για τη μετακίνηση τους και φυσικές κοιλότητες σε μεγάλης ηλικίας δέντρα για να φωλιάσουν. Για παράδειγμα, θεωρείται ιδιαίτερα ανησυχητικό για την κατάσταση των δασών της Μεγάλης Βρετανίας ότι η γεωγραφική εξάπλωση του βουνομυωξού έχει μειωθεί εκεί κατά 50% τις τελευταίες δεκαετίες.

Επίσης, ως είδη που πέφτουν σε χειμέρια νάρκη, οι μυωξοί είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε διακυμάνσεις της θερμοκρασίας. Αν για παράδειγμα οι μυωξοί ξυπνήσουν πιο νωρίς λόγω αύξησης της θερμοκρασίας, χωρίς όμως να υπάρχει διαθέσιμη τροφή για αυτά, μπορεί να μην επιβιώσουν. Για αυτούς τους λόγους, η πληθυσμιακή τάση ειδών μυωξών σε μία περιοχή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοντέλο μελέτης των επιπτώσεων των κλιματικών αλλαγών σε ένα οικοσύστημα.

«Με την περιοχή της Μεσογείου να είναι ένα από τα ‘θερμά σημεία’ της κλιματικής κρίσης, με ρυθμό αύξησης της θερμοκρασίας μεγαλύτερο του παγκόσμιου μέσου όρου, η παρακολούθηση των μυωξών μπορεί να μας προειδοποιήσει για επερχόμενες αλλαγές στην κατάσταση διατήρησης ειδών χλωρίδας και πανίδας της Ελλάδας» τονίζεται σχετικά στην ιστοσελίδα – αφιέρωμα στον μυωξό.