Τεράστια «υπερδομή» αναπτύσσεται στον πυθμένα του ωκεανού από την εποχή των δεινοσαύρων – Το μυστήριο που προσπαθούν να λύσουν οι επιστήμονες

Οι επιστήμονες συνέθεσαν την ιστορία ενός τεράστιου υποθαλάσσιου πλατώματος και βρήκαν μια

περίπλοκη διαδικασία εξέλιξης. Είναι ένα υποθαλάσσιο «οροπέδιο» στον Ειρηνικό Ωκεανό. Άρχισε να σχηματίζεται με ηφαιστειακές εκρήξεις κατά την Κρητιδική περίοδο (145 έως 66 εκατομμύρια χρόνια πριν) και εξακολουθεί να αναπτύσσεται μέχρι σήμερα.

Στην πραγματικότητα, το Μελανησιακό Οροπέδιο, που βρίσκεται ανατολικά των Νήσων του Σολομώντος, σχηματίστηκε μέσω τεσσάρων ξεχωριστών δονήσεων ηφαιστειακής δραστηριότητας, όλες με διαφορετικές αιτίες, σύμφωνα με νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στις 15 Ιανουαρίου στο περιοδικό Earth and Planetary Science Letters.

 

Αυτό το χρονοδιάγραμμα είναι σημαντικό, επειδή οι γιγαντιαίες ηφαιστειακές περιοχές κάτω από τον ωκεανό είναι συχνά ελάχιστα κατανοητές, δήλωσε ο επικεφαλής της μελέτης Κέβιν Κόνραντ, γεωεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα στο Λας Βέγκας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, σχηματίζονται σε μια ενιαία πλημμύρα μάγματος, οπότε είναι γνωστές ως μεγάλες πυριγενείς επαρχίες. Αυτά τα τεράστια, μακράς διάρκειας ηφαιστειακά γεγονότα είναι τόσο δραστικά που συχνά αλλάζουν το κλίμα και έχουν συνδεθεί με μαζικές εξαφανίσεις.

Ωστόσο σε άλλες περιπτώσεις, περιοχές που μοιάζουν απόλυτα με μεγάλες πυριγενείς επαρχίες έχουν στην πραγματικότητα δημιουργηθεί σε μεγάλες χρονικές περιόδους, με πολλαπλά ηφαιστειακά γεγονότα να συσσωρεύουν πετρώματα σαν να είναι στρώσεις σε κέικ. Με περιορισμένα δείγματα πετρωμάτων, μπορεί να είναι δύσκολο να καταλάβουμε τη διαφορά. “Υπάρχουν ορισμένα περιοχές στη λεκάνη του Ειρηνικού όπου [οι επιστήμονες] έχουν μόνο ένα δείγμα, και μοιάζει με ένα πολύ μεγάλο, μαζικό, μεμονωμένο γεγονός”, δήλωσε ο Konrad στο Live Science. “Μερικές φορές, όταν παίρνουμε δείγματα αυτών των περιοχών με λεπτομερή τρόπο, συνειδητοποιούμε ότι στην πραγματικότητα έχουν δημιουργηθεί με πολλαπλούς παλμούς, δονήσεις, σε διάστημα δεκάδων εκατομμυρίων ετών και ότι δεν θα είχαν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις”.

Ο Konrad και οι συνεργάτες του είχαν την ευκαιρία να πάρουν λεπτομερή δείγματα από το Μελανησιακό Οροπέδιο το 2013, κατά τη διάρκεια μιας ερευνητικής αποστολής πέντε εβδομάδων. Χρησιμοποίησαν ένα μεγάλο εργαλείο (σαν σάκος που έχει υφανθεί με αλυσίδες) για να βγάλουν πετρώματα από τις πλαγιές των υποθαλάσσιων βουνών και ηφαιστείων που περικλείουν το υποβρύχιο οροπέδιο.

Μελετώντας τις ηλικίες και τη χημεία αυτών των πετρωμάτων, έμαθαν ότι το οροπέδιο άρχισε να σχηματίζεται πιθανότατα πριν από 120 εκατομμύρια χρόνια. Ένα τμήμα του οροπεδίου που βρίσκεται κάτω από τα άλλα πετρώματα, γνωστό ως Robbie Ridge, σχηματίστηκε πιθανότατα εκείνη την εποχή κατά τη διάρκεια μιας τεράστιας πλημμύρας από βασαλτική λάβα. Αυτό δημιούργησε ένα μεγάλο υποθαλάσσιο οροπέδιο που πιθανότατα δεν έφτανε πάνω από το επίπεδο της θάλασσας.

Στη συνέχεια, πριν από 45 εκατομμύρια χρόνια, αυτό το κομμάτι του Ειρηνικού παρασύρθηκε πάνω από μια θερμή εστία (σ.σ. σημείο) στο μανδύα του ωκεανού. Οι θερμές εστίες είναι πoσότητες θερμού υλικού, που αναδύονται από τον μανδύα και προκαλούν τη δημιουργία ηφαιστείων στη μέση των τεκτονικών πλακών. Η Χαβάη είναι ένα παράδειγμα αλυσίδας νησιών που σχηματίστηκε από μια θερμή εστία.

Σε αυτή την περίπτωση, ο ένοχος ήταν η θερμική εστία Rurutu-Arago, το οποίο υπάρχει ακόμη και σήμερα κάτω από τη Γαλλική Πολυνησία. Αυτό σχημάτισε μια υποθαλάσσια οροσειρά, με νησιά που υψώνονται πάνω από την επιφάνεια του ωκεανού. Αυτά τα νησιά διαβρώθηκαν, αλλά πριν από 13 εκατομμύρια χρόνια, η υποθαλάσσια οροσειρά παρασύρθηκε πάνω από μια άλλη θερμική εστία, το hotspot (θερμική εστία) της Σαμόα, το οποίο σήμερα «χτίζει», σχηματίζει, τα νησιά Σαμόα.

Το εργαλείο για την συλλογή πετρωμάτων

“Όλοι αυτοί οι ίδιοι αγωγοί από τους οποίους πέρασε το μάγμα πριν από 45 εκατομμύρια χρόνια, σήμερα είναι προϋπάρχουσες «αδυναμίες» (σ.σ. αδύναμα σημεία του φλοιού της γης) μέσω των οποίων το μάγμα μπορεί να άρχισε να κινείται πριν από 13 εκατομμύρια χρόνια”, δήλωσε ο Konrad.

Αυτό δημιούργησε νέα νησιά, τα οποία και πάλι διαβρώθηκαν κάτω από την θάλασσα, με την πάροδο του χρόνου. Τέλος, τα τελευταία τρία εκατομμύρια χρόνια, οι τεκτονικές κινήσεις στην τάφρο της Τόνγκα προκάλεσαν νέες ηφαιστειακές εκρήξεις στο οροπέδιο. Είναι ένας εντελώς διαφορετικός μηχανισμός από τον ηφαιστειακό μηχανισμό των θερμών σημείων που είχε προηγηθεί.

Υπάρχουν πολλά θερμά σημεία στον Νότιο Ειρηνικό, είπε ο Konrad, οπότε είναι πιθανό ότι και άλλα υποθαλάσσια βουνά έχουν δημιουργηθεί με την πάροδο του χρόνου με παρόμοια περίπλοκους τρόπους. Το μη κερδοσκοπικό Ocean Exploration Trust και η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανογραφίας και Ατμόσφαιρας διενεργούν δειγματοληψίες από τέτοια υποθαλάσσια βουνά στις ΗΠΑ.

Ο Konrad και οι συνάδελφοί του από το Πανεπιστήμιο του Maryland και το California State University Long Beach θα πάρουν σύντομα δείγματα από βουνά του μέσου Ειρηνικού που μπορεί να έχουν δημιουργηθεί από επικαλυπτόμενα θερμά σημεία. Ο Konrad προτείνει να ονομάσει αυτές τις περιοχές “ωκεάνιες υπερδομές μέσης πλάκας” για να τα διαφοροποιήσει από τις μεγάλες πυριγενείς επαρχίες που δημιουργήθηκαν από ένα μόνο τεράστιο ηφαιστειακό γεγονός.

“Καθώς παίρνουμε δείγματα με μεγαλύτερη λεπτομέρεια”, δήλωσε ο Konrad, “θα έχουμε ακόμα πιο πολύπλοκα ευρήματα”.