Η «ακτίνα φωτός» του Αρχιμήδη μπορεί τελικά να ήταν αληθινή; – Το πείραμα 12χρονου που μπορεί να ανατρέψει τα πάντα για το υπερόπλο του αρχαίου Έλληνα εφευρέτη

Ένας μαθητής της όγδοης τάξης από το Οντάριο του Καναδά βοήθησε να

διευθετηθεί μια μακροχρόνια ιστορική συζήτηση, αποδεικνύοντας ότι η αποκαλούμενη “ακτίνα θανάτου” που σχεδιάστηκε από τον Αρχαίο Έλληνα πολυμαθή μηχανικό, Αρχιμήδη θα μπορούσε πραγματικά να λειτουργήσει.

Το όπλο – το οποίο υποτίθεται ότι αξιοποιούσε τις ακτίνες του ήλιου προκειμένου να αποτεφρώνει τα εχθρικά πλοία – αναφέρεται ότι αναπτύχθηκε εναντίον του ρωμαϊκού ναυτικού με θανατηφόρες συνέπειες, ωστόσο οι ερευνητές δεν έχουν ακόμη ξεκαθαρίσει αν το αρχαίο αυτό όπλο υπήρξε πραγματικά.

 Για να βοηθήσει στην επίλυση της διαμάχης, ο 12χρονς μαθητής Brenden Sener κατασκεύασε μια αναβαθμισμένη εκδοχή του και τελικά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ιδέα λειτουργεί και ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε μάχη.

Ιστορική απεικόνιση του Αρχιμήδη να χρησιμοποιεί την ακτίνα θανάτου. Πηγή εικόνας: Autore sconosciuto

Η αρχική ακτίνα θανάτου λέγεται ότι χρησιμοποιήθηκε εναντίον των εισβολέων Ρωμαίων κατά τη διάρκεια της πολιορκίας των Συρακουσών, η οποία διήρκεσε από το 213 έως το 212 π.Χ..
Καθώς τα πολεμικά πλοία έπλεαν εναντίον της ελληνικής αποικίας στο νησί της Σικελίας, οι υπερασπιστές της στράφηκαν στις εφευρέσεις του Αρχιμήδη για να κατορθώσουν να κρατήσουν τον εχθρό μακριά.

Οι άλλες εφευρέσεις του Αρχιμήδη

Μεταξύ των θαυμάσιων μηχανών που φημολογείται ότι χρησιμοποιήθηκαν είναι το περίφημο «Νύχι του Αρχιμήδη» (σ.σ. η αλλιώς το «σιδερένιο χέρι», το οποίο υποτίθεται ότι σήκωνε τα ρωμαϊκά πλοία από το νερό πριν τα ξαναρίξει μέσα από μεγάλο ύψος. Σύμφωνα με πηγές από τον Έλληνα ιστορικό Λουκιανό, ο Αρχιμήδης τοποθέτησε επίσης καθρέφτες κατά μήκος του κόλπου των Συρακουσών προκειμένου να εστιάζει τις ακτίνες του ήλιου στα πλοία του εχθρού, προκαλώντας ανάφλεξη.

Ενώ ορισμένοι μελετητές – συμπεριλαμβανομένου του διάσημου Γάλλου φιλοσόφου Ρενέ Ντεκάρτ – έχουν απορρίψει την όλη ιδέα ως μυθοπλασία, άλλοι έχουν προσπαθήσει να αναδημιουργήσουν το όπλο με ικανοποιητική επιτυχία. Το 2005, για παράδειγμα, μια ομάδα από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ) διαπίστωσε ότι ο σχεδιασμός του Αρχιμήδη μπορούσε να βάλει φωτιά σε ένα πλοίο σε μόλις 11 λεπτά.

H πειραματική συσκευή του Brenden Sener: 1) Υπέρυθρο θερμόμετρο, 2) Σφιγκτήρες, 3) Λαμπτήρες θέρμανσης (50W, 100W), 4) Κοίλα κάτοπτρα (τέσσερα), 5) Χαρτί-στόχος, 6) Βάση για το θερμόμετρο, 7) Χρονοδιακόπτης 3 λεπτών (Φωτό: csfjournal.com).

Ο μαθητής αντιγράφει τον Αρχιμήδη

Ο Sener δεν είχε εχθρούς να σκοτώσει. Έτσι έστησε μια επιτραπέζια έκδοση της αρχαίας ακτίνας θανάτου, χρησιμοποιώντας μια σειρά από κοίλους καθρέφτες και λαμπτήρες γραφείου LED.
Διαπίστωσε ότι όταν χρησιμοποιούσε τους ανακλαστήρες (κάτοπτρα) για να εστιάσει μια πηγή θερμότητας 50 Watt σε ένα κομμάτι χαρτόνι, η θερμοκρασία του στόχου μπορούσε να αυξηθεί κατά 2°C με κάθε πρόσθετο καθρέφτη, μέχρι συνολικά τρεις καθρέφτες. Όμως η προσθήκη ενός τέταρτου κατόπτρου προκάλεσε στη συνέχεια μια απότομη αύξηση της θερμοκρασίας κατά 8°C.

Όταν επανέλαβε το πείραμα χρησιμοποιώντας μια λάμπα 100 Watt, διαπίστωσε ότι “η αλλαγή της θερμοκρασίας με κάθε καθρέφτη ήταν 4°C μέχρι 3 καθρέφτες και επιπλέον 10°C [με τον 4ο καθρέφτη”. “Με βάση τα πειραματικά μου ευρήματα, συμφωνώ με την ομάδα του ΜΙΤ και πιστεύω ότι με μια αρκετά ισχυρή πηγή θερμότητας και μεγαλύτερα, πολλαπλά κάτοπτρα, όλα εστιασμένα σε τέλεια γωνία, η καύση θα μπορούσε να είναι δυνατή”, γράφει ο νεαρός συγγραφέας της μελέτης.

Τελικά, καταλήγει έτσι στο συμπέρασμα ότι “οι ιστορικές περιγραφές για τη χρήση της Ακτίνας Θανάτου στις αρχαίες Συρακούσες είναι αληθοφανείς. Ωστόσο δεν έχουν βρεθεί αρχαιολογικά στοιχεία που να τεκμηριώνoυν την Ακτίνα Θανάτου του Αρχιμήδη, εκτός από αυτά που καταγράφονται στα βιβλία των αρχαίων φιλοσόφων”.

Για τις προσπάθειές του, ο Sener έχει βραβευτεί με το χρυσό μετάλλιο της ετήσιας επιστημονικής έκθεσης Matthews Hall, με το χρυσό μετάλλιο της επιστημονικής έκθεσης Physical Sciences Thames Valley Science and Engineering Fair και με το βραβείο της Δημόσιας Βιβλιοθήκης του Λονδίνου, γιατί ενέπνευσε το ενδιαφέρον των παιδιών για την επιστήμη και την τεχνολογία.