Ένα μυστηριώδες αντικείμενο από ηφαιστειακό γυαλί ρίχνει φως στον μύθο για την «πόλη του χρυσού» και μπορεί να ξαναγράψει την ιστορία

 

Λεπίδα από οψιδιανό που, πριν από δεκαετίες βρέθηκε στο Τέξας, ρίχνει φως στην ισπανική αποστολή του 16ου

αιώνα για την αναζήτηση μίας φανταστικής πόλης από χρυσό. Η απέριττη κατασκευή, μήκους 2,5 εκ., μπορεί να έπεσε από μέλος της αποστολής, σύμφωνα με μελέτη του ανθρωπολόγου Matthew Boulanger του  Πανεπιστημίου Southern Methodist στο Τέξας.

Με επικεφαλής τον Ισπανό κονκισταδόρ Francisco Vázquez de Coronado (1510-1554), η αποστολή ξεκίνησε μεταξύ 1540 και 1542. Στη διάρκειά της, ο Coronado και τα μέλη της αποστολής, που περιλάμβανε ιθαγενείς από το Μεξικό,  διέσχισαν το σημερινό Τέξας, Νέο Μεξικό και Κάνσας.

Ο Boulanger πιστεύει ότι το λεπτοκαμωμένο εργαλείο με τις αιχμηρές του άκρες, πιθανώς έπεσε από ένα μέλος της αποστολής του Coronado, στην οποία συμμετείχαν ιθαγενείς από το Μεξικό, καθώς διέσχιζαν το Τέξας, το Νέο Μεξικό, την Αριζόνα, την Οκλαχόμα και το Κάνσας. Τη θεωρία του υποστηρίζει μία ανάλυση της χημικής σύστασης της λεπίδας με φασματογράφο. Την συνδέει με την οροσειρά Pachuca, όπου οι ιθαγενείς χρησιμοποιούσαν τον οψιδιανό για να φτιάχνουν εργαλεία, μέχρι την Ισπανική κατάκτηση.

Τι αποδεικνύει η λεπίδα από οψιδιανό

«Αυτό το μικρό, ταπεινό τεχνούργημα πληροί όλες τις προϋποθέσεις για πειστικές αποδείξεις της παρουσίας του Coronado στη γη του Τέξας», εξηγεί ο Boulanger. «Είναι το κατάλληλο αντικείμενο, γιατί ταιριάζει λογικά με άλλα ευρήματα, είναι το σωστό υλικό, στην κατάλληλη τοποθεσία, χωρίς ενδείξεις σκόπιμης παραπλάνησης».

O Boulanger, διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου Αρχαιολογικών Συλλογών στο SMU Κολέγιο Dedman, Ανθρωπιστικών Σπουδών και Επιστημών, δημοσίευσε σε συνεργασία με την Charlene Erwin, τα ευρήματά του στο περιοδικό «Journal of the North Texas Archaeological Society».

Άλλοι ερευνητές εντοπίζουν το μονοπάτι των Ισπανών εξερευνητών και των ιθαγενών φυλών του Μεξικό απέναντι από τις ΗΠΑ, μέσω της παρουσίας των οψιδιανών λεπίδων του κεντρικού Μεξικό. Επειδή οι λεπίδες ήταν εύθραυστες, μέσα στα χρόνια έπαψαν να τις χρησιμοποιούν γιατί έσπαγαν.

το μικρό κομμάτι οψιδιανού, μήκους μόλις 5 εκατοστών, πιθανώς ανακαλύφθηκε σε ράντσο του Τέξας. (Φωτό: SMU)

Οι εικασίες για την λεπίδα

Ο Boulanger θεωρεί ότι, το μέρος που βρέθηκε η λεπίδα, παραμένει ανοιχτό σε εικασίες, καθώς το κατασκεύασμα εξετάστηκε μετά τον θάνατο του συλλέκτη του. Σύμφωνα όμως με έναν επανασχεδιασμένο χάρτη της αποστολής του Coronado, πιθανώς οι ταξιδιώτες να πέρασαν από το ράντσο ή να το διέσχισαν κοντά το ΜcLean του Τέξας, όπου μεγάλωσε ο συλλέκτης Llyod Erwin.

(Λεζάντα: Χάρτης του βόρειου Νέου Μεξικό και των νότιων Μεγάλων Κοιλάδων που απεικονίζει τα ανασκευασμένα μονοπάτια της εισόδου του Coronado, 1540-1542. Πηγή: SMU)

Ως παιδί, ο Erwin ενδιαφερόταν για ιστορικά αντικείμενα και έτσι ξεκίνησε να συλλέγει όσα έβρισκε στο ράντσο. Χρόνια αργότερα, η νύφη του Charlene, του ζήτησε να πιστοποιήσει την αυθεντικότητα ορισμένων κομματιών από οψιδιανό, μίας συλλογής αντικειμένων που είχε κορνιζώσει. Ύστερα από προσεκτική εξέταση, ο Boulanger παρατήρησε μία πρασινωπή χροιά σε ένα κομμάτι οψιδιανού που έμοιαζε σαν να μπήκε εκ των υστέρων στην κορνίζα.

Με τη χρήση φασματογράφου, ο Boulanger ιχνηλάτησε τον οψιδιανό, τοποθετώντας τον στην οροσειρά Pachuca στο κεντρικό Μεξικό, όπου οι ιθαγενείς χρησιμοποιούσαν πολύ το υλικό για τη δημιουργία εργαλείων μέχρι την Ισπανική Κατάκτηση.

Το μυστήριο με την λεπίδα

Πώς βρέθηκε μία λεπίδα οψιδιανού από το Κεντρικό Μεξικό σε μία από τις βορειότερες πολιτείες του Τέξας; Οι ενδείξεις ενός εμπορικού δικτύου που ένωνε τους ιθαγενείς του Τέξας με τους κατοίκους του κεντρικού Μεξικό πριν την Ισπανική Κατάκτηση, το 1500, δεν επαρκούν.

Χάρτης του βόρειου Νέου Μεξικού και των νότιων Μεγάλων Κοιλάδων που απεικονίζει τα ανασκευασμένα μονοπάτια της εισόδου του Coronado,
1540-1542. (Φωτό: SMU)

Ο Boulanger προτείνει τρεις πιθανές θεωρίες: ο νεαρός Lloyd Erwin να απέκτησε τη λεπίδα από συναλλαγή ή ανταλλαγή με άλλους συλλέκτες, η λεπίδα να είναι ψεύτικη για να συγκεντρώσει την προσοχή στον Erwin και τη συλλογή του, ή η λεπίδα πράγματι να βρέθηκε από τον Erwin και να αποτελεί αρχαιολογικό εύρημα. Μετά τη χρονική συνάρμοση των ταξιδιών του Erwin και τις συνεντεύξεις της οικογένειάς του, o Boulanger υποστηρίζει περισσότερο την τρίτη υπόθεση.

Ο Boulanger υποψιάζεται ότι η οψιδιανή λεπίδα μεταφέρθηκε προς βορρά από ιθαγενή του Μεξικού που συνόδευε την αποστολή του Coronado στην επαρχία Quivira, στο Κάνσας. Αν προκύψουν πειστικές ενδείξεις κοντά στο σημείο όπου ο Erwin βρήκε τη λεπίδα, τότε θα μπορούσε το εύρημα να παράσχει στους αρχαιολόγους περισσότερες αποδείξεις ότι το τεχνούργημα είναι μέρος ενός χώρου που σχετίζεται με την Κορονάδο και να είναι ένα στοιχείο στην ιχνηλάτηση της αποστολής.

«Γνωρίζοντας ότι ο Erwin βρήκε το μαχαίρι στο οικογενειακό του ράντσο, μπορούμε να εικάζουμε ότι το πέταξε κάποιος από την αποστολή του Coronado», εξηγεί ο Boulanger. «Όταν μιλώ με χειροτέχνες, τους ζητάω να καταγράφουν την τοποθεσία των αντικειμένων. Επειδή οι περισσότεροι πλέον έχουμε κινητά τηλέφωνα, μπορούμε εύκολα να καταγράφουμε συντεταγμένες στο GPS. Πλέον προσφέρονται στους αρχαιολόγους προσφέρονται ακριβείς τοποθεσίες, οι οποίες τους βοηθούν να εξετάσουν τη γνησιότητα των αντικειμένων και, πιθανώς να οδηγήσουν σε περαιτέρω ανακαλύψεις».